Scenariusz lekcji.
Temat: POZNAJEMY TRYBY CZASOWNIKA.
Cale lekcji: Poznawczy – poznanie trybów czasownika; Kształcący – kształcenie umiejętności odmiany czasownika przez tryby; Wychowawczy – prawidłowe stosowanie trybów czasownika w wypowiedzi ustnej i pisemnej.
Pomoce dydaktyczne; kartki z wierszem K.I. Gałczyńskiego „ Gdybym miał jedenaście kapeluszy”.
Tok lekcji:
1. Wprowadzeniem do lekcji jest rozdanie przez nauczyciela kartek z tekstem wiersza Gałczyńskiego i przeczytanie go.
Gdybym miał jedenaście kapeluszy, pierwszy schowałbym w szafie, żeby się nie kurzył. Drugi nadałbym przez pocztę w postaci paczki. Trzeci byłby na drobnostki i drobiażdżki. Czwartego używałbym wyłącznie do sztuk magicznych et cetera. Piąty zamiast klosza, do przykrywania sera. Szósty kapelusz – dla Jadwisi. Siódmy bym powiesił. Niech wisi. Ósmy przerobiłbym na nastrojowy abażurek. W dziewiątym hodowałbym jeża lub coś z zoologii w ogóle. Co do dziesiątego, to jeszcze nie mam pomysłu. A jedenasty kapelusz porwałby mi wiatr nad Wisłą. Bo powiedziała o mnie jedna poetka z Krakowa: „ To głowa nie do kapeluszy! To taka posągowa głowa”.
Uczniowie wyszukują czasowniki i próbują odpowiedzieć na pytanie, co nowego dostrzegają w ich formach ( cząstki bym, by). Dalej nauczyciel pyta, czy można w tych formach określić czas i osobę? ( czasu nie można, osobę tak). Pada pytanie: Dlaczego nie można określić czasu? (bo jest to tylko przypuszczenie). 2. Następuje wyjaśnienie, że jest właśnie tryb przypuszczający czasownika. Dotychczas uczniowie poznawali czasowniki w trybie orzekającym, gdzie można było określić czas. Na tablicy zapisuje pełną odmianę czasownika w trybie przypuszczającym. Zwraca przy tym uwagę uczniów na łączną pisownię z cząstką bym, byś.
ja kupiłbym my kupilibyśmy ty kupiłbyś wy kupilibyście on kupiłby oni kupiliby
3. Nauczyciel prosi uczniów o odszukanie w tekście wiersza czasownika, który jest napisany osobno z cząstką bym („ Siódmy bym powiesił”) i spróbowanie sformułowania zasady, kiedy cząstkę bym, byście, byś pisze się razem, a kiedy osobno (razem po czasowniku, osobno przed czasownikiem). Uczniowie ćwiczą odmianę czasowników w trybie przypuszczającym. 4. Następuje omówienie trybu rozkazującego. Jak sama nazwa wskazuje tryb rozkazujący to taki, za pomocą którego się rozkazuje. A ponieważ rozkazuje się komuś, a nie sobie, więc pierwszej osoby liczby pojedynczej nie ma. Uczniowie próbują zamienić tryb przypuszczający wiersza na rozkazujący, wstawiając po kolei osoby czasownika w liczbie pojedynczej i mnogiej.
Mam jedenaście kapeluszy, Pierwszy schowaj w szafie, żeby.......
5. Po tej zabawie językowej uczniowie przy pomocy nauczyciela zapisują odmianę Czasownika w trybie rozkazującym.
6. Na koniec lekcji Uczniowie ćwiczą odmianę czasowników w różnych trybach. Nauczyciel informuję, że następna lekcja będzie poświęcona utrwaleniu zdobytych wiadomości.
opracowała
mgr Jarosława Gawin |