W pobliżuNowogródka znajduje się jezioroo powierzchni 1,5 km kw., maksymalnej głębokość 15m. Według legendy ludowej miała w nim mieszkać rusałka, której imię stało się inspiracją do napisania przez Adama Mickiewicza ballady "Świtezianka". Do innego ludowego podania nawiązuje też ballada wieszcza "Świteź". W pobliżu jeziora znajduje się tzw. Kamień Filaretów, na którym wypisano fragment tej ballady.
Już we wczesnym dzieciństwie poeta zetknął się ze światem baśnii podań ludowych, których słuchał ze szczególnym upodobaniem. Nieraz wieczorem uciekał od gości i od zabaw w kręgu rodzinnym i słuchał starej niańki Horbatowskiej, opowiadającej mu podania o mieście społecznym, pod którym rozerwała się przepaść i pochłonąwszy je zalana została przez jezioro Świteź, o rybce Świteziance, o trzechliliach, które wyrosły na grobie pana zabitego przez panią itp...
