Procesy dezintegracji politycznej i gospodarczej

Dezintegracja jest przeciwieństwem integracji, czyli procesem powodującym rozpad polityczny (m.in. w byłym ZSRR oraz w byłej Jugosławii i Czechosłowacji) lub gospodarczy (np. RWPG, czyli Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej).W skład Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich wchodziło 15 formalnie niezależnych republik związkowych, które w rzeczywistości były całkowicie zależnie od władz moskiewskich, a samo państwo do 1991 r. graniczyło ze wschodnią Polską. Wskutek osłabienia ZSRR, republika rozpadła się, a z niej powstało 15 niepodległych państw, z których 12 (prócz Litwy, Łotwy i Estonii) wstąpiło do WNP (Wspólnota Niepodległych Państw), jednak związek tych państw jest jedynie formalny, ponieważ prowadzą one oddzielną politykę zagraniczną i ekonomiczną. Jednocześnie z rozpadem ZSRR, dezintegracji uległo RWPG.