Następnymi funkcjami powstałymi po funkcjach administracyjnych, były funkcje handlowe i komunikacyjne. W XI-XII w., często wokół ośrodków władzy i wzdłuż ważniejszych szlaków handlowych, powstawały osadytargowe i liczne punkty o komunikacyjnym znaczeniu. Dzięki położeniu osad na skrzyżowaniu szlaków handlowo-komunikacyjnych, rozwinęły się wielkie miasta (np. Mediolan, Norymberga, Florencja i Warszawa, która znajduje się na miejscu dawnej przeprawy przez Wisłę). W rozwoju miast, które były związane z przemysłem wydobywczym, a później metalurgicznym lub przetwórczym, olbrzymi wpływ miał rozwój przemysłu. Wówczas powstało wiele miast i okręgów przemysłowych.
Pchła może cały rok czekać w bezruchu, by na odgłos kroków (ludzkich lub zwierzęcych) natychmiast wyrwać się z odrętwienia i wskoczyć na potencjalnego żywiciela.