Lekcja: "Syzyfowe prace - tytuł powieści a jej główni bohaterowie"
Druga możliwość interpretacyjna dotyczy trudu młodzieży klerykowskiej niepogodzonej z koniecznością niewoli. Młodzi, podatni na wpływ szkoły ludzie w pewnym momencie zaczynają rozumieć, czym dla nich jest Polskai co kryje się pod pojęciem patriotyzmu. Losy Marcina Borowicza najpełniej podkreślają znaczenie „syzyfowej pracy” władz szkolnych. Kiedy chłopiec zaczyna przyjmować postawę lojalizmu wobec dyrekcji gimnazjum, odkrywa, kim jest naprawdę – Polakiem. W jego sercu rodzi się pragnienie poznania dziejów własnego narodu, wielkiej literatury polskiej, a przede wszystkim prawdy o walce narodowowyzwoleńczej. Wyzwala się spod wpływu rusyfikacjii obiera drogę ku swojej ojczyźnie – zamierza studiować w Warszawie.
