Pozyskiwanie dochodów do budżetu i rozdysponowanie wydatków zależą od władzy ustawodawczej (parlamentu) i władzy wykonawczej (rządu).
Rząd opracowuje budżet, a parlament go zatwierdza i kontroluje jego wykonanie.
Sala obrad Sejmu
Proces opracowywania budżetu jest poddawany naciskom różnych grup społecznych i politycznych. Niejednokrotnie rodzi to spory i konflikty dotyczące zakresu redystrybucji budżetowej i rozłożenia ciężaru wydatków na określone podmioty i grupy społeczne.
W gospodarkach rynkowych o demokratycznych systemach rządzenia kierunek ewolucji polega na umacnianiu władzy ustawodawczej w formułowaniu polityki pieniężnej.