Z przekonania o tożsamości myśli i bytu, z prawa dialektyki, Hegel uczynił powszechne prawo bytu. Proces przechodzenia od tezy do antytezy stanowił dla niego nie tylko osnowę rozumowania, ale i realnego rozwoju. Za każdą postacią bytu idzie w ślad jej zaprzeczenie, toteż wbrew powszechnemu mniemaniu sprzeczność nie tylko nie jest wyłączona z rzeczywistości, ale stanowi jej najgłębszą naturę.
Rzeczywistość od tezy przechodzi nie tylko do antytezy, ale i do syntezy, nie tylko zawiera sprzeczności, lecz także daje ich uzgodnienie.
To nieustanne przetwarzanie się bytu według koniecznego prawa stanowi jego naturę. W każdym rozkwicie tkwią zaczątki rozkładu, przy rozkładzie zachowuje się to, co istotne, jak w roślinie więdnącej zachowuje się nasienie. Z przeciwieństw wytwarza się synteza, która z kolei staje się tezą, a wtedy do niej przyłącza się antyteza - i tak trój-rytmem rozwija się świat.
