Większa część Afryki leży w strefie gorącej, kształtowanej przez masy powietrza równikowego i zwrotnikowego.
Symetryczne położenie Afryki w stosunku do równika i brak wysoko wzniesionych barier górskich powodują powstanie stosunkowo regularnego układu czterech stref klimatycznych:
Dwóch stref równikowych (średnia roczna temperatura 25-28°C, brak pór roku, wysokie opady - do 10 470 mm rocznie na stokach góry Kamerun),
Dwóch stref podrównikowych (naprzemienne występowanie pory suchej - zimą i deszczowej - latem),
Dwóch stref zwrotnikowych (niski opad roczny, wynoszący nawet 0,5 mm - Asuan),
Dwóch stref podzwrotnikowych (na północy typu śródziemnomorskiego, stosunkowo wysokie temperatury powietrza, opady zimowe, suche i upalne lata),
Na zachodzie często padają ulewne deszcze, a temperatura może spaść do +10°Celsjusza. Prądy morskie sprawiają iż na północy jest bardzo zimno w nocy (temperatura zimą może spadać poniżej 0 °C), a w ciągu dnia temperatura latem dochodzi do +50 °C a niekiedy nawet przekracza tę wartość (szczególnie w głębi Sahary),
Najmniejsze opady występują w strefie klimatu zwrotnikowego, zwłaszcza na obszarze pustyń, np. na Saharze.