Współczesny układ okresowy polega na uszeregowaniu pierwiastków według wzrastających liczb atomowych Z.
Liczba powłok elektronowych równa jest numerowi okresu, do którego należy dany pierwiastek.
Liczba elektronów w powłoce walencyjnej pierwiastków grup głównych jest równa numerowi grupy (wyjątek stanowi hel).
Ze względu na konfigurację elektronową atomów pierwiastków układ okresowy dzieli się na bloki energetyczne (związane z lokalizacją elektronów walencyjnych):
- pierwiastki grup głównych – blok s (1, 2 grupa oraz He); blok p (13 - 18)
- pierwiastki przejściowe – blok d (3 – 12 grupa)
- lantanowce i aktynowce – blok f
Okres jest zbiorem pierwiastków uporządkowanych według wzrastających liczb atomowych, które zawierają identyczną ilość powłok atomowych.
Grupa jest szeregiem uporządkowanym według wzrastających liczb atomowych o tej samej konfiguracji elektronowej zewnętrznych powłok, mających zbliżone właściwości chemiczne.
W obrębie okresu promienie atomów zmniejszają się malejąc w danym okresie od strony lewej do prawej. W obrębie grup promienie atomów wzrastają wraz ze wzrostem liczb atomowych.
