Przy wyliczeniu czasu, który już upłynął, stosuje się badania zachodzących okresowo zjawisk przyrodniczych. Do datowania można użyć metod opierających się na następstwach zdarzeń lub okresowości rozpadu promieniotwórczego (np. radiodatowanie) niektórych pierwiastków. Jednak aby wszystkie te metody były wiarygodne, należało określić pewne ustalenia, w których przede wszystkim należało przyjąć, że wszystkie zachodzące w przeszłości zdarzenia przebiegały w znany nam obecnie sposób, według pewnych praw i prawidłowości. Zasadę tą nazwano aktualizmem geologicznym, dzięki któremu znane obecnie wydarzenia otworzyły drogę do poznania przeszłości Ziemi.
