|
Ruchy powietrza o składowej pionowej
Poziomo przemieszczające się powietrze niemal wszędzie napotyka na swej drodze przeszkody, typu, wzgórza, wyżyny, góry. W rezultacie powstaje stromy ruch powietrza, np. wiatry fenowe , a w Polsce wiatr halny.
Bezpośrednią przyczyną powstawania wiatru typu fenowego jest różnica ciśnienia atmosferycznego występująca po obu stronach pasma górskiego.
Powietrze, dążąc do wyrównania ciśnienia, unosi się po zboczach (wzdłuż stoku dowietrznego i ochładza się. W ten sposób powstają chmury, z których pada deszcz. Z tej strony zbocza wiatr jest słaby.
Po przejściu na drugą stronę góry powietrze z dużą prędkością opada po zboczach (po stoku zawietrznym), ogrzewa się i staje się suche. Po tej stronie zbocza opady nie występują. To jest właśnie fen – silny, porywisty, ciepły i suchy wiatr wiejący z gór.
Ten rodzaj wiatru jest charakterystyczny dla wielu obszarów górskich (Alpy, Sudety). W różnych krajach nosi różne nazwy lokalne: halny - w Tatrach, polak - po Czeskiej stronie Sudetów, chinook - w Górach Skalistych (USA), puelche - w Andach (Chile), zonda - w Andach (Argentyna).
|
