Urząd Europejskiego Rzecznika praw Obywatelskich powstał w 1995 roku.
Główne cele działalności Rzecznika to ochrona praw zamieszczonych w Karcie Praw Podstawowych, zapewnienie otwartej, odpowiedzialnej i przejrzystej administracji, zbliżenie UE do obywatela, poprawienie jakości usług świadczonych przez instytucje, gwarancja praworządności, ochrona praw pracowników unijnych.
Jego głównym zadaniem jest rozpatrywanie skarg dotyczących tzw. "złotego zarządzania", błędów i nadużyć instytucji unijnych.
Rzecznik rozpatruje skargi dotyczące działania wszystkich organów UE, z wyjątkiem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu pierwszej Instancji. Siedziba Rzecznika mieści się w Strasburgu. Od 2003 roku Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich jest Nikiforos Diamandouros, (gr.Νικηφόρος Π. Διαμαντούρος). Nie ma on uprawnień do rozstrzygania skarg na władze państwowe, regionalne czy samorządowe.
Rzecznika wybiera Parlament Europejski. Pierwszym rzecznikiem był w latach 1995-2003 Fin Jacob Söderman.
