Początki liberalizmu jako ideologii sięgają XVII wieku. Nazwa tego nurtu pochodzi od łacińskiego liber, czyli ‘wolny’. Liberałowie za wartość naczelną i niepodważalną uznali bowiem wolność jednostki. Przyjęli jako aksjomat, że to jednostka, a nie jakakolwiek zbiorowość, jest podmiotem życia społecznego.
Twórcą pierwszej doktryny liberalnej był John Locke (1632-1704), który swoje poglądy polityczne wyłożył w książce Dwa traktaty o rządzie, opublikowanej w roku 1690. Sformułował w niej tezę, że wolność jednostki jest w każdym społeczeństwie dobrem najwyższym i żaden człowiek nie może być ograniczany w swoich działaniach dopóty, dopóki nie krzywdzi innych. Państwo powinno zredukować swą rolę w życiu społecznym do minimum, jego zadaniem jest tylko dbanie o bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, a nie regulowanie postępowania jednostek. Państwo powinno być „stróżem nocnym” - niewidocznym w swoich działaniach, niedotkliwym dla przestrzegających prawo obywateli.
