Lekcja: "Sekretny obrzęd, ludowa moralność i przestrogi gości z zaświatów - czyli tematyka ˝Dziadów cz. II˝ A. Mickiewicza"
Przybycie duchów ciężkich: Upiór Złego Pana
"Gdy rozum śpi, budzą się demony" (1797-98), akwaforta, Francisco Goya
Zbliża się północ, czas przeznaczony dla duchów pokutujących za grzechy ciężkie. Guślarz rozkazuje zapalić smolnym łuczywem wódkę w kotle. W oknie kaplicy natychmiast pojawia się Upiór w towarzystwie nocnych ptaków] – kruków, orlic i sów. Zjawa jest duszą potępionego grzesznika, nie może więc przekroczyć progu poświęconej kaplicy.
Widmo przedstawia się jako duch Złego Pana, właściciela wsi, zmarłego przed trzema laty. Za okrucieństwo za życia duch cierpi męki piekielne: wieczny głód i pragnienie. Błąka się po świecie, szczuty przez gromadę ptactwa:
"(…) wyrok taki,
Że dopóty w ciele muszę
Potępioną włóczyć duszę,
Nim kto z was, poddani moi,
Pożywi mię i napoi."
