Żółtakowate
Xanthorrhoea preissii Xanthorrhoea preissii
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	jednoliścienne
Rząd :	szparagowce
Rodzina :	żółtakowate
Nazwa systematyczna
Xanthorrhoeaceae Dumortier Anal. Fam. Pl.: 60, 62, 103. 1829

Żółtakowate (Xanthorrhoeaceae Dumort.) – rodzina roślin jednoliściennych . Ujęcie systematyczne tego taksonu w XXI wieku zostało istotnie zmienione. W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych była to rodzina monotypowa z jednym rodzajem – żółtak (Xanthorrhoea). W systemie APG III z 2009 rodzina została zdefiniowana szeroko, jako takson monofiletyczny obejmujący podrodziny żółtakowe (Xanthorrhoeoideae), złotogłowowe (Asphodeloideae) i liliowcowe (Hemerocallidoideae). W dawniejszych systemach (jeszcze w systemie APG II z 2003) taksony te stanowiły odrębne rodziny. Przedstawiciele występują głównie w Eurazji (z wyjątkiem strefy chłodnej i arktycznej) oraz w Australii, Afryce i w zachodniej części Ameryki Południowej^[1].

Charakterystyka

Rośliny o bardzo różnym pokroju, zielne lub z drewniejącą kłodziną . Liście najczęściej lancetowate. Kwiatostany na szczycie pędu. Cechą wspólną jest zawartość antrachinonów oraz wykształcanie nie fotosyntetyzującego liścienia ^[1].

Systematyka

Pozycja i podział rodziny wg Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z kladów w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych .

Pozycja filogenetyczna rodziny w obrębie rzędu szparagowców:

Obejmuje trzy podrodziny o niejasnych powiązaniach filogenetycznych:

Podrodzina żółtakowe (Xanthorrhoeoideae)

Należy tu tylko jeden rodzaj z 30 gatunkami występującymi w Australii i na Tasmanii . Posiadają gruby, drewniejący pień. Liście spiralnie osadzone, lancetowate. Kwiatostan w kształcie długiego kłosa złożony ze ścieśnionych wierzchotek . Rośliny zawierają żywicę . Stanowią charakterystyczny składnik suchych lasów eukaliptusowych w Australii^[2].

• Xanthorrhoea Sol. ex Sm. – żółtak

Podrodzina złotogłowowe (Asphodeloideae)

Należy tu 15 rodzajów, dawniej rozdzielanych na rodziny aloesowatych Aloaceae i złotogłowowatych Asphodelaceae. Przedstawiciele występują w rejonie Morza Śródziemnego , w Afryce, Azji zachodniej i środowej oraz w Australii ^[1]. Przeważnie są to rośliny rozetowe o spichrzowych (gruboszowatych) liściach i mięsistych korzeniach lub kłączach . Cechą charakterystyczną jest obecność mięsistych osnówek ^[2].

Podrodzina liliowcowe (Hemerocallidoideae)

Należy tu 19 rodzajów z 85 gatunkami. Najwięcej przedstawicieli występuje w rejonie Australii i Oceanii , poza tym w Europie, Azji, południowej Afryce oraz 2 rodzaje w Południowej Ameryce. Rośliny zielne, często z mięsistymi korzeniami^[1].

• Agrostocrinum F. Mueller
• Arnocrinum Endlicher & Lehmann
• Corynotheca Bentham
• Dianella Lamarck
• Eccremis Baker
• Geitonoplesium R. Brown
• Hemerocallis L. – liliowiec
• Hensmania W. Fitzgerald
• Herpolirion Hook. f.
• Hodgsoniola F. Mueller
• Johnsonia R. Brown
• Pasithea D. Don
• Phormium J. R. Forst. & G. Forst. – tęgosz
• Rhuacophila Blume
• Stypandra R. Br.
• Simethis Kunth
• Stawellia F. Mueller
• Thelionema R. J. F. Hend.
• Tricoryne R. Brown
• Xeronema Brongn. & Gris

Przypisy