Przekrój przez naczynie krwionośne (tętnice), opis w języku angielskim.
Śródbłonek (
łac.
endothelium) – wysoce wyspecjalizowana wyściółka
naczyń krwionośnych
i limfatycznych, utworzona z jednej warstwy płaskich komórek o niewielkim jądrze. W naczyniach krwionośnych komórki śródbłonka są ze sobą dość ściśle połączone przy pomocy tzw. obwódek zwierających (
łac.
zonula occludens) i spoczywają na
kolagenowej
błonie podstawnej, tworząc wraz z nią błonę wewnętrzną (
łac.
tunica intima) - wewnętrzną warstwę tych naczyń. Śródbłonki naczyń chłonnych leżą na nieciągłej błonie podstawnej i mają znacznie luźniejszą strukturę (są przepuszczalne nawet dla dużych cząsteczek chemicznych).
Środbłonki naczyń krwionośnych są komórkami aktywnymi fizjologicznie, biorą udział w "aktywnym" transporcie substancji chemicznych (
pinocytoza
) oraz wydzielają szereg substancji aktywnych biologicznie. Do najważniejszych należą:
Aktywacja komórek śródbłonka następuje pod wpływem licznych bodźców m.in. czynników zapaleniotwórczych, zmian ciśnienia krwi, spadku stężenia tlenu.
Śródbłonki są tradycyjnie, choć nie w pełni ściśle zaliczane do
nabłonków
płaskich jednowarstwowych - w odróżnieniu do innych nabłonków pochodzenia
endo-
lub
ektodermalnego
, śródbłonek ma pochodzenie
mezenchymalne
i nie wykazuje ekspresji większości cytokeratyn (białek cytoplazmatycznych charakterystycznych dla nabłonków).
Śródbłonek naczyń spełnia wiele ważnych biologicznych funkcji:
- wazokonstrykcja i wazodylatacja, a co za tym idzie, wpływ na regulację ciśnienia tętniczego i ukrwienie tkanek
-
krzepnięcie krwi
(hemostaza i fibrynoliza)
-
miażdżyca
-
angiogeneza
- reakcje zapalne i powstawanie obrzęków
- wpływ na migrację leukocytów z i do tkanek
Szczególną rolę w filtracji odgrywa śródbłonek w narządach takich jak:
nerki
(
kłębuszek nerkowy
) i
mózg
(
bariera krew-mózg
).
Śródbłonek w stanach patologii
Dysfunkcja śródbłonka jest cechą charakterystyczną wielu naczyniowych chorób i często prowadzi do miażdżycy. Jest ona bardzo częsta w źle leczonej cukrzycy czy też nadciśnieniu tętniczym. Jednym z głównych zaburzeń w przebiegu dysfunkcji śródbłonka jest zmniejszenie produkcji tlenków azotu (NO,
EDRF
)
Zobacz też