Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Świnoujście

Świnoujście

Świnoujście
Panorama miasta
Widok z przeprawy promowej na centrum miasta
Herb
Flaga
Herb Świnoujścia Flaga Świnoujścia
Województwo zachodniopomorskie
Powiat miasto na prawach powiatu
Gmina
• rodzaj
Świnoujście
miejska
Założono XII wiek
Prawa miejskie 1765
Prezydent miasta Janusz Żmurkiewicz
Powierzchnia 197,23 km²
Wysokość5 m n.p.m.
Ludność (2009)
•  liczba
•  gęstość
•  aglomeracja

40 765
207,4 os./km²
szczecińska
Strefa numeracyjna
(+48) 91
Kod pocztowy 72-600 do 72-612
Tablice rejestracyjne ZSW
Położenie na mapie Polski

Świnoujście
53°54'28″N 14°14'51″E / 53.90778, 14.2475 Na mapach: 53°54'28″N 14°14'51″E / 53.90778, 14.2475
TERC
( TERYT )
3263011
SIMC 0979722
Miasta partnerskie Heringsdorf , Nordenham , powiat Ostvorpommern , Swietłyj , Ystad
Hasło promocyjne : Świnoujście – kraina 44 wysp
Urząd miejski
ul. Wojska Polskiego 1/5
72-600 Świnoujście
Strona internetowa miasta

Świnoujście ( niem. Swinemünde[1]) – miasto na prawach powiatu , port morski , uzdrowisko w północno-zachodnim krańcu Polski , w woj. zachodniopomorskim , położone nad Świną i Morzem Bałtyckim , jedyne w Polsce miasto położone na 3 dużych wyspach: Uznam , Wolin , Karsibór oraz na kilkudziesięciu (łącznie 44) małych, niezamieszkanych wysepkach. Według danych z 31 grudnia 2009 r. miasto zamieszkiwało 40 765 osób, co lokuje miasto na 5. pozycji w województwie pod względem ludności[2]. Granice Świnoujścia obejmują powierzchnię 197,23 km² (2. miejsce w województwie i 8. w kraju).

Spis treści

Położenie

Świna
Mapa okolic Świnoujścia

Miasto położone jest nad cieśniną Świną , która w północnej jego części łączy się z Morzem Bałtyckim , a południowej z Zalewem Szczecińskim . Leży na trzech zamieszkanych wyspach: Uznam (ok. 36 tys. mieszkańców[3]), Wolin (ok. 4 tys. mieszkańców[3]), Karsibór (ok. 700 mieszkańców[3]) oraz na 41 mniejszych niezamieszkanych wyspach.

Świnoujście znajduje się w północno-zachodnim krańcu woj. zachodniopomorskiego (o współrzędnych 53°54'N 14°14'E / 53.9, 14.233 ). Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia gminy miejskiej wynosi 197,23 km²[4], w tym obszar zurbanizowany 16,11 km² (8,2%)[5]. Co roku powierzchnia miasta powiększa się poprzez nanoszenie piasku na plaży przez prądy morskie[6].

Części miasta Świnoujścia na wyspach
WyspaCzęści miasta[7]
Uznam Płachcin, Smogorze, Śpikorz, Śródmieście , Ulno, Paprotno , os. Posejdon , Dzielnica Nadmorska
Wolin Chorzelin , Czajczyn, Grębice, Klicz , Kwarantanna , Lubiewo (leśniczówka), Łunowo , Ognica , Przytór , Warszów
Karsibór Bożyce , Dalimierz, Karsibór , Osiecze

W rejestrze urzędowym jako części Świnoujścia widnieją obecnie: Gosań, Jaromin , Stawin[7]. Po zaniknięciu zabudowy miejscowości nie zniesiono, a przy wydzieleniu się gminy Międzyzdroje w 1984 roku nie poprawiono położenia administracyjnego.

Między wyspami Uznam i Wolin istnieje stałe i bezpłatne połączenie promowe, a wyspy Wolin i Karsibór są połączone Mostem Piastowskim .

Świnoujście graniczy z gminami:

Środowisko naturalne

Wydmy i plaże w Świnoujściu

Świnoujście obejmuje trzy zamieszkane wyspy: Uznam , Wolin , Karsibór oraz mniejsze niezamieszkane wyspy m.in.: Chełminka , Karsiborska Kępa , Koński Smug , Przytorskie Łęgi, Lądko , Mały Krzek , Mielino , Ostrówek , Świńskie Kępy , Trzcinice , Warnie Kępy , Wielki Krzek , Wiszowa Kępa , Wola Kępa , Wołcza Kępa i Wydrza Kępa . Urząd Miasta Świnoujścia przedstawia, że gmina miejska obejmuje 44 wyspy.

Przyroda

Polską część wyspy Uznam porasta w większości Świdny Las[8], mieszany z przewagą sosny , rozciąga się od południowo-wschodniego krańca wyspy nad Zalewem Szczecińskim ( rezerwat przyrody Karsiborskie Paprocie ), po zachodnie osiedla miasta i drogę krajową nr 93 na wschodzie oraz granicę polsko-niemiecką na zachodzie. Brzegiem lasu a ulicą Wojska Polskiego biegnie ścieżka rowerowa prowadząca od centrum miasta do granicy państwowej . Obok ścieżki, u zbiegu ulic Wojska Polskiego i 11 Listopada znajduje się stacja kolejowa Świnoujście Centrum . Na terenie Świdnego Lasu leśnictwo Świnoujście ( Wydrzany ).

Flora i fauna

W rozmieszczeniu roślinności na terenie miasta decydującą role odgrywa ukształtowanie terenu. Wysoczyzny morenowe wyspy Uznam i Wolin porastają lasy bukowe z przewagą buka oraz sosen , sporadycznie rosną dęby i brzozy . W podszycie licznie występują mszaki i porosty oraz w zależności od wilgotności oraz inne rośliny zielne. Wydmy to siedliska borów sosnowych występujących w różnych odmianach w zależności od stosunków wilgotnościowych podłoża. Na wydmach występują też takie rośliny jak: mikołajek nadmorski , rokitnik oraz gatunki roślin wydmowych takie jak: honkenia piaskowa, rukwiel nadmorska i solanka kolczysta[10]. Obszar miasta to także obszar występowania buczyn pomorskich, lasów oraz lasów bukowo-dębowych. Na wyspach spotyka się również rozległe łąki i torfowiska. Południowe zbocza wyspy Wolin porośnięte są gęsto tarniną, głogiem, różami oraz różnorodnymi ziołami. Oddziaływanie zarówno słodkowodnego jak i morskiego środowiska stworzyło warunki, w których przyjęła się roślinność pochodzenia atlantyckiego. Obszar 44 wysp to również środowisko życia wielu zwierząt, głównie zwierząt morskich takich jak: ryby ( śledź , dorsz , płastuga , szprot i makrela ), meduzy ( chełbia modra ) czy różnorodne skorupiaki . W Zalewie Szczecińskim natomiast występują ryby słodkowodne, a w szczególności płocie, leszcze, certy, okonie i szczupaki. Schronienie znajduje tu wiele gatunków ptaków m.in.: kaczki , mewy , łabędzie , kormorany itp... Kompleksy leśne występujące na terenie miasta zamieszkują głównie dziki , sarny , lisy , wiewiórki czy zające . Wśród owadów zaobserwować można liczną populację chrząszczy . Na terenie wysp występuje największy w Polsce chrząszcz, jelonek rogacz [11].

Rzeźba terenu i geologia

O ukształtowaniu krajobrazu wysp i samego miasta w głównej mierze zdecydowały przemiany zachodzące 11-12 tysięcy lat temu w okresie lądolodu. Układ przestrzenny miasta uwarunkowany jest rzeźbą terenu, a nade wszystko obecnością Świny i jej kanałów. Mierzeja Bramy Świny leży w obrębie dwóch jednostek geologicznych: wału pomorskiego i niecki szczecińskiej. Obie struktury położone względem siebie równolegle z kierunku północno-zachodniego na południowo-wschodni[12]. Granicę tych dwóch struktur wyznacza dyslokacja przebiegająca w rejonie miasta. Powstanie wału pomorskiego ( jura / kreda ) wiąże się z wysadami solnymi – diapiry występującymi w rejonie Przytoru . Nieckę szczecińską wyścielają osady trzeciorzędowe, które jednak w wyniku stałego wypiętrzania (od mezozoiku ) i denudacji obszaru zostały w wielu miejscach usunięte. Czwartorzęd to okres kiedy rzeźba tego obszaru modelowana była przez lodowiec, którego największe znaczenie związane jest z pomorską fazą zlodowacenia bałtyckiego . W holocenie zaś podnoszący się poziom wód morskich wywoływał kilkukrotne transgresje morskie . Po ustąpieniu morza na obniżonych terenach dawnych pradolin i obniżeń morenowych rozpoczęła się akumulacja morska powodująca powstanie mierzejowych fragmentów obu wysp oraz częściowego odcięcia Zalewu Szczecińskiego od otwartego morza. Warunki klimatyczne, litologiczne oraz w zależności od głębokości zalegania wód gruntowych na terenie miasta wykształciły się gleby bielicowe , rozwijające się z osadów piaszczystych i piaszczysto-żwirowych np. na piaskach wydmowych, a także torfowe i bagienne [13].

Klimat

Świnoujście leży w strefie klimatu umiarkowanego , o charakterze wybitnie przejściowym, na który znaczny wpływ ma ciepły prąd atlantycki[14]. Przejściowość klimatu cechuje znaczna zmienność pogody oraz znacznie mniejsze skoki temperatury, niż to ma miejsce w głębi kraju. Opady są tu nieduże (ok. 550 mm rocznie), zimy zaś są łagodniejsze i mniej mroźne. Klimat panujący latem jest dość zmienny, zdarzają się długie okresy ciepłej i słonecznej pogody i odwrotnie – tygodnie deszczowe. W lecie dzień jest tutaj dłuższy o około 1 godzinę niż w Polsce południowej a zimą o godzinę krótszy.

Klimatogram dla Świnoujścia
StLuMaKwMaCzLiSiWrPaLiGr
 
 
33
 
4
-3
 
 
30
 
4
-2
 
 
37
 
9
0
 
 
45
 
11
6
 
 
49
 
17
10
 
 
64
 
19
13
 
 
82
 
21
14
 
 
68
 
20
14
 
 
41
 
17
11
 
 
49
 
12
7
 
 
44
 
6
3
 
 
46
 
5
-1
Temperatury w °C
Opad całkowity w mm
Średnie wartości temperatur i opadów w Świnoujściu[15]
MiesiącStyLutMarKwiMajCzerLipSieWrzPaźLisGruRocznie
Najwyższe temperatury [°C]13.513.119.725.129.431.834.433.230.224.217.714.834.4
Średnie najwyższe temperatury [°C]3.94.28.811.216.919.120.620.116.6126.24.712.00
Średnie temperatury [°C]0.40.94.58.713.215.817.216.913.99.44.41.78.92
Średnie najniższe temperatury [°C]-3.1-2.50.16.29.512.513.813.711.26.83-1.45.82
Najniższe temperatury [°C]-22.3-23.6-17.3-6-2.3142.5-2.2-5.3-11.6-15.1-23.6
Opady [mm]333037454964826841494446588

Pomniki przyrody

Lista drzew pomnikowych i pomników przyrody na terenie Świnoujścia[16]:

  • cisy "Korsarze" – cisy (ul. Paderewskiego i ul. Chopina)
  • cisy "Żeglarze" – obwody: 60 i 57 cm (Nabrzeże Władysława IV, przed kapitanatem portu)
  • dęby "Dwaj Kapitanowie" – dęby (Nabrzeże Władysława IV)
  • lipy "Żony marynarzy" – lipy (Nabrzeże Władysława IV)
  • platan "Cudzoziemiec" – platan klonolistny
  • sosna "Rodzina" – Sosna zwyczajna z oplotem bluszczu (ul. Matejki, przed wejściem na stadion)
  • wiązy "Przemytnicy" – wiązy (ul. Jachtowa, Park Zdrojowy )
  • dęby "Powodzianie" – dęby ( Karsibór , ul. Trzcinowa)
  • dąb "Latarników" – dąb o obwodzie 635 cm ( Warszów , ul. Sosnowa)
  • dąb "Karczmarz" – dąb ( Warszów – centrum)
  • dąb "Szyper" – dąb o obwodzie 295 cm ( Przytór , przy kościele)
  • jodła "Elżbieta" – jodła o obwodzie 275 cm (przy drodze Świnoujście-Międzyzdroje , niedaleko granicy powiatów, rejon Łunowa )

Demografia

Liczba ludności miasta Świnoujście w poszczególnych latach:

Toponimia

W 1182 roku zapisano Szvvine jako nazwę miejscową[17]. Dalsze zapisy dotyczyły cieśniny.

Do 1945 roku (włącznie) używano polskiej nazwy miasta Świnioujście[18][19][20] i Swinoujście[21]. W 1946 r. wprowadzono urzędowo rozporządzeniem nazwę Świnoujście[22].

Nazwa miasta powstała poprzez złączenie słów charakterystycznych dla tego miejsca – centrum miasta znajduje się w miejscu, gdzie Świna łączy się z Bałtykiem i ma charakter ujścia rzeki . Podaje się także, że polska nazwa została dosłownie przetłumaczona z niemieckiego Swinemünde.

Historia

Tablica Pamiątkowa "50 lat Polskiego Świnoujścia"

Pierwsze osady ludzkie, na terenach, gdzie obecnie leży Świnoujście pojawiły się już przed 5 tysiącami lat, co potwierdzają znaleziska archeologiczne[23], a najstarsze zapisy dotyczące tych okolic sięgają XII wieku . Przed tysiącem lat tereny nad Świną wchodziły w skład plemiennego państwa Wolinian, które Mieszko I włączył do swego państwa. W wiekach późniejszych władali tu książęta pomorscy, którzy po obu stronach rzeki wznosili grody warowne, kilkakrotnie niszczone przez duńskie najazdy w XII w. W 1170 i 1173 na obu brzegach Świny założono gródki strażnicze zniszczone najazdem duńskim w 1177 i odbudowane w latach 1181 - 1182 . W latach 1185 - 1227 Świnoujście z całym Pomorzem Zachodnim stało się lennem Danii.

W 1628 wojska cesarskie opanowały Bramę Świny i wybudowały umocnienia broniące dostępu na Świnę od strony morza.

24 czerwca 1630 na wyspie Uznam wylądowały wojska szwedzkie. Król Szwecji Gustaw II Adolf pięć dni spędził w Karsiborze . Kończący wojnę trzydziestoletnią ( 1618 - 48 ) pokój westfalski pozostawił miasto wraz z całym Pomorzem Zachodnim Szwecji do 1720 , kiedy to Prusy odkupiły wyspy Wolin i Uznam za sumę 10 mln talarów w złocie.

W latach 1738 - 40 wobec konieczności wnoszenia wysokich opłat za przepływanie cieśniną Peenestrom (ten akwen razem z Wolgast należał do Szwecji do 1815 ) rząd pruski postanowił umożliwić żeglugę Świną do Szczecina i rozpoczął pogłębianie jej głównego koryta. W 1743 na północ od wioski Swine powstało osiedle o nazwie Swinemünde, oficjalnie ogłoszone portem morskim w 1747 roku. Świnoujście uzyskało prawa miejskie od Fryderyka Wielkiego w 1765 . XIX wiek przyniósł znaczną rozbudowę portu, wybudowane zostało drewniane molo, pogłębiono tor wodny i miało miejsce wzniesienie latarni morskiej, wówczas znacznie poprawiły się warunki bezpieczeństwa żeglugi. Uruchomiona została regularna żegluga pasażerska a pod koniec tegoż wieku, miasto uzyskało połączenie kolejowe z Berlinem. Wszystko to wpłynęło korzystnie na rozwój miasta.

Bramę Świny ujęto w latach 1818 - 23 w dwa kamienne falochrony a w latach 1875 - 1890 w celu usprawnienia żeglugi pomiędzy Szczecinem a Bałtykiem w południowo-wschodniej części wyspy Uznam przekopano Kanał Piastowski . W 1854 roku rozpoczęto budowę najwyższej wówczas w świecie latarni morskiej, którą uruchomiono już w grudniu 1857 roku[24].

W 1824 miasto stało się kurortem , a w 1895 , po odkryciu źródeł solanki i borowinyuzdrowiskiem . W końcu XIX wieku w szybkim tempie powstała dzielnica uzdrowiskowa, oddzielona od centrum miasta parkiem. W drugiej połowie XIX wieku uzyskało połączenie kolejowe z Berlinem (zniszczone w 1945 stacje Świnoujście Główne , Świnoujście Nieradków i Świnoujście Port ).

W czasie II wojny światowej funkcjonowała mała stocznia , port przeładunkowy oraz baza zaopatrzenia floty wojennej ( okręty podwodne , kutry ). Miasto i port zostały zniszczone głównie podczas nalotów alianckich 12 marca i 16 kwietnia 1945 . Liczba ofiar przekroczyła 23 tysiące. Miasto poddało się Armii Czerwonej 5 maja 1945 . Po zakończeniu II wojny światowej, na mocy układu poczdamskiego Świnoujście zostało najbardziej na zachód położonym polskim portem.

Zimą 1945 / 1946 na skutek spiętrzenia kry na Świnie zerwane zostało jedyne drogowe połączenie lądowe z resztą Polski. Wówczas też w mieście doszło do mordów pozostałej na miejscu niemieckiej ludności cywilnej. IPN ocenia liczbę ofiar na ponad 40. Zdarzyły się też gwałty, pobicia i kaleczenia. Sprawcami tych zajść byli młodzi funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa i MO [25].

W 1948 r. rozpoczęto odbudowę i przebudowę portu Świnoujście z wojennego na handlowo – rybacki. Rozpoczęto też budowę wielkiego kombinatu rybnego, zbudowano olbrzymi basen i budynki przemysłowe, a 3 lata później przekazano do eksploatacji Bazę Rybacką[26].

Dopiero 27 listopada 1950 r. zgodę wyraził rząd NRD na przekazanie Polsce ujęcia wody dla miasta Świnoujścia, położonego przy jeziorze Wolgastsee i wytyczeniu tam na nowo granicy [27]. W czerwcu 1951 roku włączono do Polski obszar o powierzchni 76,5 ha wraz ze stacją uzdatniania wody, tworząc wysunięty w obszar niemiecki charakterystyczny cypel (tzw. Worek[28] 53°54'49.11″N 14°11'11.18″E / 53.9136417, 14.1864389 ). W zamian Niemcom przyznano podobny obszar między ujęciem wody a Zatoką Pomorską [29].

Na przełomie lat 40. i 50. powstało PPDiUR "Odra". Część uzdrowiskowa miasta zajmowana była przez wojska radzieckie do 1957 , a do przełomu 80. i lat 90. w Świnoujściu istniała baza radzieckich okrętów wojennych wraz z zapleczem. Do 1972 r. miasto należało do powiatu wolińskiego .

W latach 60. i 70. XX wieku powstał port morski, który wraz ze szczecińskim utworzył zespół portów Szczecin–Świnoujście [30].

W grudniu 2006 podjęto decyzję o budowie w Świnoujściu na wyspie Wolin portowego terminalu LNG mającego podnieść bezpieczeństwo energetyczne Polski.

Architektura

Odrestaurowana wieża dawnego kościoła z 1905 z punktem widokowym na szczycie
Deptak
Kapitanat Portu
Stawa Młyny – symbol miasta
Latarnia morska na prawobrzeżu Świny

Miasto posiada specyficzną zabudowę wynikająca z morskiego charakteru miasta. Znajdują się tu zabytkowe budowle portowe, ale także i kamienice, liczne pensjonaty, hotele. Ukształtował się tutaj także drugi układ urbanistyczny dzielnicy nadmorskiej położonej pomiędzy świnoujską promenadą a oddzielającym ją od śródmieścia pasem zieleni, przede wszystkim zabytkowym Parkiem Zdrojowym .

Zabytki

Zabytki chronione prawnie w Świnoujściu:

  • układy urbanistyczne z XVIII-XIX w.[31], układ urbanistyczny śródmieścia wybudowany w latach 20. XVIII w. oraz układ urbanistyczny dzielnicy nadmorskiej z lat 40. XIX w.,
  • wieża garnizonowego kościoła luterańskiego pw. Marcina Lutra z 1904 r., zniszczonym pod koniec II wojny światowej , obecnie pełni funkcję wieży widokowej i kawiarni (ul. Paderewskiego 7),
  • zespół fortów twierdzy Świnoujście nad rzeką Świną, wybudowanych w latach 1848-63 i 1877-1900:
  • Park Zdrojowy , z XIX wieku,
  • kamienica przy ul. Armii Krajowej 13, z ok. 1904,
  • kamienica przy ul. Bolesława Chrobrego 21 z 1908 r.,
  • zabytkowe kamienice przy ul. Hołdu Pruskiego[32]
  • pensjonat „Posejdon” przy ul. Kasprowicza 15, z końca XIX,
  • willa ryglowa przy ul. Konopnickiej 2, z 1920 r.,
  • gimnazjum przy ul. Narutowicza 10, z lat 1922-27, obecnie Szkoła Podstawowa nr 1,
  • gmach poczty przy ul. Piłsudskiego 1, budynek z czerwonej cegły, z 1878, przebudowany w 1900,
  • dawny ratusz, z 1805, obecnie Muzeum Rybołówstwa Morskiego na Placu Rybaka, ze zbiorami z historii rybołówstwa, dziejów miasta i regionu, zabytkowymi przyrządami nawigacyjnymi , okazami fauny morskiej, miejsce wielu wystaw.
  • wille przy ul. Sienkiewicza 3, 4,
  • kamienica z dwiema oficynami na Placu Słowiańskim, z 1906,
  • dawny szpital miejski przy ul. Wyspiańskiego 34a, z lat 1914-19 i 1927-29, zespół z budynkami głównym, oddziału zakaźnego oraz park leśny
  • pensjonat, ul. Żeromskiego 14, z 1905,
  • willa drewniana przy ul. Żeromskiego 28, wybudowana po 1920,
  • zespół rzeźni przy ul. Kościuszki 15 z 1911, obejmujący kotłownię z maszynownią, halę uboju zwierząt, wieżę ciśnień, budynek administracyjny (obecnie mieszkalny) przy ul. Kościuszki 13,
  • dawna stocznia z lat 1897-1903 przy Wybrzeżu Władysława IV (Basen Północny), obejmujące 2 budynki administracyjne, halę warsztatową (później magazyn), 3 magazyny , wieżyczkę wodowskazową, nabrzeża Basenu Północnego z urządzeniem dźwigowym oraz kolejową wieżę ciśnień, zbudowaną w 1898 z czerwonej cegły i czerwonego granitu, znacznie uszkodzona podczas bombardowań portu w 1945.

Zabytki w dzielnicach Świnoujścia:

Obiekty historyczne

  • basen U-bootów – położony jest na wyspie Karsibór . Powstał w 1944 roku, jako stała baza promów wojskowych i miejsce postoju U-Bootów 4 szkolnej flotylli Kriegsmarine ze Szczecina . Obok basenu stoi jeszcze ruina hali warsztatowej, w której obsługiwano zawijające tu okręty . Dziś z basenu korzystają głównie wędkarze.
  • Brama Zachodniego Kompleksu Fortecznego, wybudowana około roku 1877 stanowiła jedyne lądowe połączenie miasta z terenem Zespołu Fortecznego i Basenem Jachtowym. Bramę umieszczono w wale fortecznym i połączono z wysokim ceglanym murem poprowadzonym w fosie zachodniej, zaś po obu stronach Bramy znajduje się 6 strzelnic skierowanych na przyległe odcinki zasypanej fosy .
  • falochrony :
    • Falochron Zachodni ze Stawą Młyny – o długości ok. 350 m, wybudowany w latach 1818-1923, na końcu plaży na wyspie Uznam przy ujściu Świny do Bałtyku . Stawa Młyny jest symbolem Świnoujścia.
    • Falochron Wschodni – budowany w latach 1818-1923, na prawobrzeżnej części miasta na wyspie Wolin przy ujściu Świny o długości przeszło 1400 metrów w głąb morza (najdłuższy falochron kamienny w Europie).
Kościół pw. Chrystusa Króla
  • kościoły:
    • kościół Chrystusa Króla zbudowany w latach 1788-1792, wzniesiony na miejscu gotyckiej świątyni w centrum miasta przy Placu Kościelnym (Słowiańskim). W nawie głównej zwisa ze stropu drewniany model korwety żaglowej . Znajdują się tu także zabytkowe organy. Od połowy maja do połowy września w sobotnie wieczory odbywają się tutaj Świnoujskie Wieczory Organowe.
    • neogotycki kościół NMP "Stella Maris" z końca XIX wieku.
  • Kapitanat Portu z 1870, wybudowany wówczas szybkiego rozwoju i rozbudowy portu. W okolicy ulokowana jest zabytkowa kotwica .
  • dawny ratusz , obecnie muzeum.

Pomniki i miejsca pamięci narodowej

Pomnik wystawiony "Tym, którzy nie powrócili z Morza"
  • Tablica Pamiątkowa "50 lat Polskiego Świnoujścia",
  • Pomnik wystawiony "Tym, którzy nie powrócili z Morza",
  • Tablica ku czci prześladowanych, zmarłych, pomordowanych ofiar komunizmu w Polsce w latach 1939-1989
  • pomnik poświęcony lotnikom RAF-u zestrzelonym w kwietniu 1945 podczas nalotu dywanowego na port.
  • schron – "Miasto wczoraj i dziś". Historia miasta na zdjęciach i wiele innych eksponatów związanych z miastem – ul. Wyspiańskiego 51.
  • Tablica pamiątkowa w kościele "Stella Maris" która upamiętnia śmierć świnoujścian w Grenoble podczas tragedii autokaru.

Zieleń miejska

Zieleń miejska obejmuje 3 parki i zieleń przy promenadzie nadmorskiej.

Turystyka

Uzdrowisko Świnoujście SA. Zakład Przyrodoleczniczy "Rusałka"
Stateczek białej floty wpływający do portu

W Świnoujściu funkcjonują całoroczne punkty informacji turystycznej, jeden z nich znajduję się na Wybrzeżu Władysława IV (przy miejskiej przeprawie promowej), drugi zaś przy byłym przejściu granicznym Świnoujście-Ahlbeck . Sezonowy punkt informacji turystycznej działa przy marinie żeglarskiej. Planowana jest organizacja szlaku wodnego Berlin – Szczecin – Bałtyk .

Uzdrowisko Świnoujście

W 1824 Świnoujście zostało ogłoszone kąpieliskiem morskim. W 1897 zostały odkryte na terenie miasta źródła leczniczej solanki, wówczas zbudowane tutaj zostały odpowiednie urządzenia przyrodolecznicze. Wykorzystywane są określone właściwości lecznicze surowców naturalnych, borowiny nizinnej oraz solanki bromkowo-jodkowo-sodkowej. Uzdrowisko specjalizuję się w leczeniu schorzeń: kardiologicznych, narządów ruchu, endokrynologicznych, pulmonologicznych, reumatologicznych, laryngologicznych, dermatologicznych jak i: rehabilitacją po mastektomii, wczesną rehabilitacją kardiologiczną, leczeniem otyłości. Wykonywane są również zabiegi z zakresu balneoterapii , hydroterapii , kinezyterapii , elektroterapii , fototerapii [33].

Plaża

Jedną z atrakcji Świnoujścia jest plaża, która ciągnie się na przestrzeni dziesięciu kilometrów (3,7 km z wyspie Uznam oraz 6 km na wyspie Wolin). Miejscami jej szerokość dochodzi do 130 metrów[34] i co roku powiększa się wskutek cofania się morza . Dzięki temu zjawisku świnoujskie kąpieliska są płytkie.

Latem wody Bałtyku w rejonie Świnoujścia są najcieplejsze na polskim wybrzeżu[35]. Oprócz zażywania kąpieli morskich i słonecznych można również korzystać z wodnych zjeżdżalni, trampolin, motorówek z pontonem, a także wypożyczyć skuter wodny . Możliwa jest również podróż na moto- lub paralotni startującej z plaży[].

Świnoujska plaża na wyspie Uznam corocznie (od 2006 roku) otrzymuje certyfikat " Błękitnej Flagi ". Jest ona przyznawana kąpieliskom, które spełniają wysokie wymogi jakości i bezpieczeństwa na plaży.

Promenada nadmorska
Fontanna na promenadzie, charakteryzująca się zmiennością barwy świateł
Przystań jachtowa w Basenie Północnym

Promenada

Promenada nadmorska w Świnoujściu to przedwojenny bulwar graniczący z dzielnicą uzdrowiskową. Wzdłuż promenady znajdują się punkty gastronomiczne, kawiarnie, bary, ogródki piwne, muszla koncertowa i kasyno. Na świnoujskiej promenadzie udostępniony jest internet bezprzewodowy [36].

Rejsy

Jedną z możliwości spędzenia wolnego czasu jest rejs statkami białej floty . Latem można skorzystać z rejsów po porcie, Bałtyku i do pobliskich niemieckich miejscowości letniskowych: Ahlbecku , Heringsdorfu i Bansinu , a od 2004 roku także do Międzyzdrojów . Katamaranem można popłynąć na wyspę Rugia , a wodolotem do i ze Szczecina .

Szlaki turystyczne

Szlaki rowerowe:

Świnoujskie szlaki rowerowe są wytyczone, oznakowane i przygotowane do ruchu wg europejskich standardów turystycznych. Drogi przebiegu szlaków są wyrównane i utwardzone, przebiegi tras wskazuje 249 znaków na drzewach i tabliczkach. Przy szlakach znajdują się wiaty turystyczne, wyposażone m.in. w stojaki na rowery, a także tablice edukacyjne. Łącznie szlaki posiadają 109 km długości[37].

Szlaki piesze[38]:

Szlaki kajakowe:

  • Szlak kajakowy "44 wysp" – szlak wokół świnoujskich wysp i kanałów delty Świny , szlak jest oznakowany i przeznaczony dla turystów obeznanych z wiosłowaniem.
  • Szlak kajakowy wzdłuż brzegów wyspy Wolin

Kultura

Muszla koncertowa
Muzeum Rybołówstwa Morskiego

Głównym ośrodkiem kulturalnym jest Miejski Dom Kultury, w którym organizowane są także różnego typu wystawy i przedstawienia teatralne. Przy MDK-u istnieje Kino "Pegaz". Działa tutaj również Uniwersytet III wieku, pod honorowym patronatem Prezydenta Świnoujścia. MDK posiada także salę teatralną oraz salę kameralną. Instytucja ma również swoją filię w Przytorze , na Warszowie oraz w Karsiborze .

Istotnymi obiektami kulturalnymi są amfiteatr i muszla koncertowa przy promenadzie w dzielnicy nadmorskiej nieopodal plaży. Odbywają się tam koncerty, festyny i letni festiwal studencki FAMA .

Na placu Rybaka, w dawnym ratuszu, z lat 1805-09, Muzeum Rybołówstwa Morskiego .

Miejskie galerie sztuki : Galeria "ART", Galeria "Słowianin" oraz Galeria 99, będąca studiem sztuki współczesnej.

Lokalne media

Telewizja Słowianin

W Świnoujściu wydawane są trzy gazety lokalne: "Nowy Wyspiarz", "Kurier nad Morzem", będący bezpłatnym dwutygodnikiem wydawanym w sezonie letnim, oraz "Wyspiarz Niebieski", będący tygodnikiem ukazujący się w Świnoujściu, ale także w Międzyzdrojach i w Wolinie . W mieście działa także oddział Głosu Szczecińskiego , którym składany jest cotygodniowy dodatek ukazujący się w piątki "Głos nad Morzem". Wśród serwisów internetowych funkcjonują 2 portale informacyjne eswinoujscie.pl oraz iswinoujscie.pl.

W mieście działają dwie lokalne telewizje: Telewizja Świnoujście [39] (największa lokalna telewizja) oraz Telewizja Słowianin[40]. Znajduje się tu także oddział Polskiego Radia Szczecin .

Sport

W Świnoujściu znajduje się stadion należący do OSiRu, na którym swoje mecze rozgrywa MKS Flota Świnoujście . Świnoujście ma także 3 hale sportowe [41] do koszykówki, siatkówki oraz do tenisa, lodowisko, 4 korty tenisowe, 5 siłowni, fitness club, kryty basen oraz skatepark dla fanów deskorolki i łyżworolek. W Basenie Północnym znajduje się marina jachtowa. Dużą rolę odgrywa Ośrodek Sportu i Rekreacji "Wyspiarz", do którego należą obiekty sportowe i rekreacyjne.

Edukacja

W mieście znajduje się jeden żłobek miejski, sześć przedszkoli, osiem szkół podstawowych i cztery gimnazja publiczne, liczne szkoły średnie a także szkoły artystyczne i policealne . W mieście działają również filie wyższych uczelni oraz samodzielny Wydział Przedsiębiorczości ZPSB .

Wspólnoty religijne

W mieście znajdują się także domy zakonne Zgromadzenia sióstr zakonnych : Uczennice Krzyża w Świnoujściu-Przytorze oraz Siostry Maryi Niepokalanej[42]. Przy Parafii Chrystusa Króla działa również Duszpasterstwo Młodzieży. Ponadto w mieście znajduje się Sala Królestwa Świadków Jehowy [43].

Gospodarka

Biurowiec Klif należący do spółki Euroafrica Linie Żeglugowe
Drogi wjazdowe na Terminal Promowy
Okręt Transportowo-Minowy Toruń wchodzący w skład struktur 8 Flotylli Obrony Wybrzeża (8 FOW)

Rozwój gospodarczy Świnoujścia uwarunkowany jest z jego położeniem geograficznym. Gospodarka morska i turystyka wraz z funkcją uzdrowiskową oraz handel to dziedziny, na których opiera się rozwój miasta. Bardzo ważnym czynnikiem miastotwórczym jest baza Marynarki Wojennej [44]. Prawobrzeżna część miasta to obszar silnie zindustrializowany, zaś na lewobrzeżu dominują podmioty gospodarcze związane z turystyką i działalnością uzdrowiskową.

Według danych z 2007 roku w mieście działało 6540 prywatnych podmiotów gospodarczych , z czego 5478 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W 2007 r. spośród 283 spółek handlowych, 119 z nich miało udział kapitału zagranicznego[45].

Świnoujście należy także do grona najbogatszych miast w Polsce, dochód na 1 mieszkańca wynosi 4817,54 zł, co stawia miasto na 2. miejscu wśród miast na prawach powiatu pod względem dochodów w kraju[46].

W końcu grudnia 2009 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Świnoujściu obejmowała ok. 1,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 9,8% do aktywnych zawodowo[47].

Dochody w budżecie Urzędu Miasta Świnoujście w złotych na 1 mieszkańca[45][48]:

Struktura demograficzna mieszkańców Świnoujścia wg danych z 31 grudnia 2007[45]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób %osób %osób %
populacja408711002105551,521981648,48
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)674616,5133248,1334228,37
wiek produkcyjny (18–65 lat)2748467,251320832,321427634,93
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)664116,25452311,0721185,18

Gospodarka morska

Nabrzeża przeładunkowe portu Świnoujście

Główny ciężar działalności gospodarczej w Świnoujściu, skupia się w prawobrzeżnej, silnie zindustrializowanej części miasta w dzielnicy Warszów , gdzie zlokalizowane są główne świnoujskie przedsiębiorstwa, nie tylko związane z branżą morską.

Głównymi przedsiębiorstwami gospodarki morskiej w mieście są[49]:

Handel i usługi

Miasto ma rozwiniętą bazę handlową, wykorzystywaną również przez mieszkańców okolicznych miejscowości, w tym miast po niemieckiej części wyspy Uznam[].

W mieście znajdują się 3 duże centra handlowe[51] oraz 2 pasaże handlowe[52] oraz wiele dyskontów spożywczych i sklepów. W budowie jest galeria handlowo – usługowa Platan.

Komunikacja

Jeden z promów pływających do Skandynawii
Prom Karsibór III na przeprawie przez Świnę w ciągu DK93
Autobus komunikacji miejskiej
Przystań miejskiej przeprawy promowej w centrum Świnoujścia
Perony na stacji Świnoujście
Stacja Świnoujście Centrum

Świnoujście od Berlina dzieli 160 km, od Danii 150 km, a od wybrzeży Szwecji 175 km[53]. Do Świnoujścia dotrzeć można między innymi samochodem, drogą krajową nr 3 , która prowadzi z Jakuszyc z południa Polski, koleją, oraz – w sezonie letnim – wodolotem [54]. Promy łączą miasto ze Skandynawią .

Komunikacja wodna

Droga wodna prowadzi przez Kanał Piastowski , Odrę , Kanał Haweli i łączy Świnoujście z południem Polski. Dostęp do Morza Bałtyckiego i na cały świat zapewnia port handlowy [], jak również terminal promów morskich i pasażersko-towarowych z rejsami do Skandynawii .

Transport morski

W Świnoujściu znajduje się Terminal Promowy Świnoujście który jest największym[55] i najnowocześniejszym[56] terminalem promowym w Polsce. Regularnie kursuje stąd 9 promów morskich do Szwecji ( Trelleborg i Ystad ) i Danii ( Kopenhaga oraz latem Rønne na Bornholmie ). Połączenia te realizowane są przez Polferries oraz Unity Line .

Do Świnoujścia zawijają również statki białej floty umożliwiające rejsy do okolicznych miejscowości w Polsce i w Niemczech. Rejsy te organizuje głównie niemiecki armator Adler-Schiffe. Od kwietnia 2008 ze Świnoujścia do Szczecina i z powrotem kursuje wodolot [54].

Transport drogowy

Świnoujście leży na początku drogi krajowej nr 3 (planowanej drogi ekspresowej S3 ), która jest częścią trasy europejskiej E65 , wiodącej z północy na południe Europy – od Malmö do miejscowości Chaniá na Krecie .

Łunowo z byłym przejściem granicznym Świnoujście-Garz łączy droga krajowa nr 93 w ciągu której od wielu lat planowane jest wybudowanie tunelu drogowego pod Świną. Istniało także drugie przejście graniczne, do Seebad Ahlbeck , oba dnia 21 grudnia 2007 zostały zlikwidowane na mocy Układu z Schengen .

Dworzec autobusów regionalnych jak i dalekobieżnych znajduje się w naprzeciw dworca kolejowego Świnoujście .

Drogi przechodzące przez Świnoujście
DrogaTrasaUlica
Droga krajowa nr  3 E65 Świnoujście – Szklarska Poręba - Jakuszyce / granica PL / CZ ul. Fińska, ul. Wolińska
Droga krajowa nr  93 Świnoujście – Garz ul. Grunwaldzka, ul. Nowokarsiborska, ul. Karsiborska, ul. Pomorska

Komunikacja miejska

Obsługiwana jest poprzez Komunikację Autobusową w Świnoujściu Sp. z o.o. Komunikacja miejska realizuje przewozy na terenie miasta Świnoujścia, zarówno na wyspie Uznam , Wolin jak i Karsibór , oraz na terenie Międzyzdrojów . Od 2004 w mieście uruchomiono autobusową Linię Europejską (obsługiwaną wraz z Ostseebus) łączącą Świnoujście z niemieckimi kurortami Ahlbeck , Heringsdorf i Bansin.

Komunikację pomiędzy wyspami Uznam i Wolin zapewniają promy Bielik kursujące pomiędzy centrum i Warszowem przez całą dobę, które zabierają pieszych, pojazdy jednośladowe oraz samochody osobowe mieszkańców miasta oraz prowadzących na jego terenie działalność gospodarczą. Drugą przeprawę promową stanowią promy Karsibór pływające pomiędzy Ognicą i południową częścią wyspy Uznam, promy te zabierają pieszych oraz wszystkie pojazdy.

Transport kolejowy

Na wyspie Wolin znajduje się dworzec kolejowy Świnoujście oraz przystanki: Świnoujście Odra , Świnoujście Przytór i Świnoujście Port . Obsługiwane są przez PKP . Z miasta kursują pociągi regionalne do Szczecina jak również pociągi dalekobieżne ( pospieszne , ekspresowe, InterCity oraz TLK ) do różnych miast m.in. do Krakowa , Warszawy , Poznania , Wrocławia , Katowic czy Lublina . W sezonie letnim PKP znacznie zwiększa liczbę połączeń[57].

Na wyspie Uznam znajduje się tylko jedna stacja Świnoujście Centrum , z której od 20 września 2008 kursują pociągi Usedomer Bäderbahn (Uznamskiej Kolei Nadmorskiej) do Heringsdorf , Wolgast , Züssow oraz Stralsund , a w sezonie także do Berlina .

W sprawie powrotu kolei do miasta na wyspie Uznam, w listopadzie 2005 został podpisany list intencyjny między prezydentem miasta a Uznamską Koleją Nadmorską , a 24 lipca 2006 przekazano w 30-letnią dzierżawę grunt pod inwestycję, dzięki czemu na początku 2008 Niemcy przedłużyli o ok. 1,5 km linię UBB do centrum Świnoujścia i została wybudowana stacja Świnoujście Centrum (ok. 300 m od miejsca gdzie znajdowała się nieistniejąca stacja Świnoujście Nieradków (niem. Swinemünde Bad).

Dalsza rozbudowa planowana jest etapami. Pierwszy ma obejmować budowę linii do portu lotniczego Heringsdorf i ma być wykonany do 2012[58], a drugi budowę linii do Ducherow , gdzie linia połączy się z siecią kolei niemieckich Deutsche Bahn , etap ten ma być zrealizowany do 2015[58]. Po zakończeniu inwestycji podróż do Berlina ma zajmować ok. 2 godzin[58].

Transport lotniczy

W odległości 13 km od centrum miasta po niemieckiej stronie granicy znajduje się port lotniczy Heringsdorf , który obsługuje sezonowe letnie połączenia z 6 miastami w Niemczech (Brema, Dortmund, Düsseldorf, Kolonia/Bonn, Monachium, Frankfurt nad Menem) oraz od 2009 r. także do Zürichu w Szwajcarii .

W granicach Polski, port lotniczy Szczecin-Goleniów znajduje się ok. 70 km od Świnoujścia i obecnie obsługuje całoroczne rejsowe połączenia z Dublinem , Londynem , Rygge k. Oslo i Warszawą .

Administracja

Granice Świnoujścia

Świnoujście ma status miasta na prawach powiatu . Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Świnoujścia 21 radnych [59], w trzech okręgach wyborczych[60]. Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta . Siedzibą władz miasta jest urząd miasta przy ul. Wojska Polskiego.

Prezydenci Świnoujścia:

Świnoujście jest członkiem Związku Miast Polskich , Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu "Pomerania" , Zwiazku Miast i Gmin Morskich, Związku Powiatów Polskich , Związku Portów i Przystani Morskich Województwa Zachodniopomorskiego.

W obrębie Świnoujścia zostały utworzone 4 jednostki pomocnicze miasta :

  • Dzielnica Uzdrowiskowa – obejmuje całą wyspę Uznam bez obszaru przy Bramie Świny, bez Fortu Zachodniego, Fortu Anioła, Basenu Zimowego, Węglowego, Południowego oraz półwyspów Kosa i Zieliny[61]
  • Osiedle Warszów
  • Osiedle Przytór - Łunowo
  • Sołectwo Karsibór – obejmuje wyspę Karsibór i wszystkie wyspy delty wstecznej Świny

Mieszkańcy Świnoujścia wybierają radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 2 . Parlamentarzystów wybierają z okręgów wyborczych z siedzibą komisji wyborczej w Szczecinie , a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13 .

W Świnoujściu znajdują się 4 biura poselskie : Joachim Brudziński ( PiS ), Longin Komołowski (niezależny), Arkadiusz Litwiński ( PO ), Masłowska Mirosława (PiS).

Współpraca zagraniczna

Miasto należy do euroregionu Pomerania . Dzięki swemu nadmorskiemu położeniu nad Bałtykiem gospodarka i kultura jest trwale związana jest z państwami nadbałtyckimi. Przykładem takiej współpracy jest program "Cztery Zakątki" promujący wzajemną turystykę, oraz dający możliwość wymiany kulturalnej i młodzieżowej pomiędzy Południową Skanią w Szwecji, duńską wyspą Bornholm , niemiecką Rugią i Świnoujściem[62].

Jednostka administracyjnaKrajData podpisania umowy
  Heringsdorf 3 września 2007
  Nordenham 13 sierpnia 1992
  powiat Ostvorpommern
/
29 października 1998
  Swietłyj (Светлый) 14 maja 1993
  Ystad 25 stycznia 1990

Europejskie wyróżnienia dla miasta

27 czerwca 2002 w Pałacu Europy w Strasburgu miasto otrzymało Dyplom Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy , za promocję idei europejskich, wkład w rozwój Euroregionu Pomerania oraz za współpracę z miastami partnerskimi[]. Kolejnym ważnym dla miasta wyróżnieniem jest Flaga Honorowa Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, przyznana w kwietniu 2005. Flagę wręczył podczas uroczystej sesji miasta Wilfried Böhm, członek honorowy Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy.

Honorowi obywatele Świnoujścia

Lista honorowych obywateli Świnoujścia[63]:

  • August von Mackensen – tytuł nadano w 1923 r. przez niemiecką radę miejską Świnoujścia
  • Adolf Hitler – tytuł nadano w 1934 r. przez niemiecką radę miejską Świnoujścia
  • Bolesław Bierut – tytuł nadano w 1947 r., dyplom wręczono w 1948 r. przez Miejską Radę Narodową w Świnoujściu
  • Władysław Gomułka – tytuł nadano w 1947 r., dyplom wręczono w 1948 r. przez Miejską Radę Narodową w Świnoujściu
  • Stanisław Sroka – tytuł nadano 27 sierpnia 1964 r. przez Miejską Radę Narodową w Świnoujściu

Urodzeni w Świnoujściu

Lista osób urodzonych w Świnoujściu, które mają biogram na stronach Wikipedii:

Osoby związane ze Świnoujściem

  • Robert Burkhardt – historyk niemiecki, publicysta, autor prac o historii Świnoujścia
  • Wilhelm Canaris – komendant Twierdzy Morskiej Świnoujście, niemiecki admirał, szef wywiadu III Rzeszy, przeciwnik polityki Hitlera
  • Karl Dönitz – dowódca torpedowca garnizonu Świnoujście, późniejszy admirał i twórca broni podwodnej
  • Theodor Fontane – pisarz niemiecki, mieszkaniec Świnoujścia
  • Rudolf Gottgetreu (1821–1890), niemiecki architekt urodzony w Świnoujściu
  • Lechosław Goździk – polityk
  • Robert Klempin (1816–1874), niemiecki historyk urodzony w Świnoujściu
  • Bohdan Kopczyński – poseł, mieszkaniec Świnoujścia
  • Wojtek Łuka – polski artysta, malarz, plastyk, grafik
  • Stanisław Możejko – radny Świnoujścia
  • Jacek Nieżychowski – artysta kabaretowy, mieszkaniec Świnoujścia
  • Józef Pluciński – historyk regionalista, publicysta, autor prac o historii Świnoujścia
  • Jerzy Porębski – polski piosenkarz
  • Joanna Bartel – aktorka


Przypisy

  1. Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław: Ossolineum, 1984, s. 392. . 
  2. Ludność Świnoujścia, stan na 31.12.2009
  3. 3,0 3,1 3,2 http://www.swinoujscie.pl/download.php?id=2722
  4. 2009 r. . „Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym” (2009-08-20). Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507 . 
  5. http://www.swinoujscie.pl/download.php?id=2720
  6. Urząd Miasta Świnoujście: O mieście ( pol. ). Strona miasta Świnoujście. [dostęp 17 sierpnia 2008].
  7. 7,0 7,1 Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju
  8. Wyspa Wolin, Woliński Park Narodowy, mapa turystyczna w skali 1:50 000. Warszawa: ExpressMap, 2006. . 
  9. http://www.szczecin.uw.gov.pl/prawo/du/20071/108-2007.pdf [dostęp=2009-03-11]
  10. Flora i fauna Świnoujścia na uznam.com.pl
  11. Fauna i flora w Świnoujściu
  12. Środowisko i krajobraz wydm nadmorskich Mierzei Bramy Świny
  13. Gleby mierzei bramy Świny
  14. Ośrodek campingowy RELAX
  15. Wartości średnie temperatury (°C) i opadów (mm) w Świnoujściu ( ang. ). weatherbase.com. [dostęp 2009].
  16. Jerzy M. Kosacki. zbiór drzew pomnikowych i pomników przyrody z własnymi nazwami rosnących na terenie województwa zachodniopomorskiego. „Wędrowiec Zachodniopomorski”. 22/2007 (2007). Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Szczecinie. ISSN 1642-8455 ( pol. ). 
  17. Cod. No. 90. W: Robert Klempin: Pommersches Urkundenbuch . T. 1. Abt. 1, 786-1253. Stettin: 1868, s. 69. 
  18. ks. Kozierowski, S., Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. Poznań: Nauka i Praca, 1934. mapa
  19. Mapa Polski 1:1 000 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1945 [1]
  20. W labiryncie wód. „ Kurier Szczeciński ”. Nr 1 z dn. 7-8 października 1945, s. 2 (1945). 
  21. Ustalona granica w rejonie Swinoujście - Gryfin . „Kurier Szczeciński”. 1 (I), s. 1 (1945-10-7). 
  22. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. ( M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85 )
  23. Historia miasta na uznam.com.pl
  24. Historia Świnoujścia
  25. Adam Zadworny: "Zabijali Niemców z zemsty" ( pol. ). Gazeta Wyborcza , 2008-01-18. [dostęp 22 lipca 2008].
  26. Historia Świnoujścia na muzeum-swinoujscie.pl
  27. Historia Świnoujścia . Dostęp: 21-03-2010
  28. Wyspa Wolin: 1:50 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2006, ss. 1-2. . 
  29. Alina Hutnikiewicz. 1999: Pomorze Zachodnie po II wojnie światowej (do 1995 r.). Polskie Pomorze Zachodnie. W: Piskorski Cz. (red.) Pomorze Zachodnie poprzez wieki.Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin
  30. Informacja o historii miasta na portalu plaze.onet.pl
  31. zachodniopomorski WKZ, nr rej. A-1177 z 8.03.1991
  32. ul. Hołdu Pruskiego 4-11,11a,12-14,
  33. http://www.uzdrowisko.pl/zabiegi.html
  34. onet.pl: Plaża – Świnoujście . [dostęp 20 lutego 2009].
  35. Pracownia Dynamiki Morza
  36. promenada.swinoujscie.pl
  37. Na szlakach krainy 44 wysp
  38. Informacje Świnoujskiej Organizacji Turystycznej (ŚOT)
  39. Telewizja Świnoujście - radość oglądania siebie - Aktualności
  40. Telewizja "S³owianin" - www.tv.slowianin.pl
  41. Przy ul. Piłsudskiego
  42. Informacje Dekanatu Świnoujście
  43. Świadkowie Jehowy. Sala Królestwa (ul. Wielkopolska 25)
  44. Towarzystwo Przyjaciół Wyspy Uznam, zajmujące się ochroną i rozwojem regionu wyd. POMERANIA
  45. 45,0 45,1 45,2 Bank Danych Regionalnych – Strona główna ( pol. ). GUS . [dostęp 2010-09-14].
  46. Rzecznik Prezydenta Miasta: Najbogatsze polskie samorządy 2007 ( pol. ). iswinoujscie.pl, 2008-07-24. [dostęp 14 września 2008].
  47. Bezrobotni oraz stopa bezrobocia wg województw, podregionów i powiatów (stan w końcu grudnia 2009 r.) ( pol. ). Główny Urząd Statystyczny, 2010-02-01. [dostęp 2010-02-13].
  48. www.swinoujscie.pl/download.php?id=7237
  49. Świnoujście – kraina 44 wysp
  50. Morska Stocznia Remontowa ( pol. ). [dostęp 2009-03-09].
  51. Mahattan, Rondo, Uznam
  52. Centrum, Żeglarska
  53. Świnoujście – województwo zachodniopomorskie. Vaan Chanum – Agencja Filmowo-Promocyjna; Film zrealizowany na zlecenie Urzędu Miasta Świnoujście
  54. 54,0 54,1 tylko w okresie kwiecień – październik
  55. http://www.sft.pl/pl/index1.htm
  56. Polskie Terminale
  57. http://rozklad-pkp.pl/bin/stboard.exe/pn?input=5100059&boardType=dep&time=00:00&start=yes&maxJourneys=9999
  58. 58,0 58,1 58,2 http://www.berlinonline.de/berliner-zeitung/archiv/.bin/dump.fcgi/2007/0514/lokales/0024/index.html [język niemiecki] [dostęp 2009-03-11]
  59. Zarządzenie Nr 75/2010 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 25 lutego 2010 r. ( Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2010 r. Nr 20, poz. 389 )
  60. Uchwała Nr LXVII/440/2002 Rady Miasta Świnoujścia z dnia 5 lipca 2002 r. ( Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2002 r. Nr 53, poz. 1189 , →zmiana Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2010 r. Nr 84, poz. 1605 )
  61. Uchwała Nr XXXIV/299/2008 Rady Miasta Świnoujścia z dnia 31 marca 2008 r. w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej Dzielnica Uzdrowiskowa ( Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2008, Nr 50, poz. 1124 )
  62. Miasta partnerskie ( pol. ). UM w Świnoujściu. [dostęp 2009-02-11].
  63. dr Józef Plucinski: Chichot istorii ( pol. ). iswinoujscie.pl, 2010-02-14. [dostęp 14 lutego 2010].

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Świnoujście":

Uznam ...

Jarząb pospolity ...

Armia Czerwona ...

Maciej Gładysz ...

1958 ...

1857 – założono Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk . 1 grudnia – została uruchomiona latarnia morska Świnoujście . 22 grudnia – uruchomiono gazownię miejską w Krakowie (wprowadzenie ulicznego oświetlenia gazowego).w ...

Słupsk ...

1992 ...

1948 ...

1945 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Świnoujście":

216 Koalicja antyhitlerowska. Konferencje Wielkiej Trójki (plansza 14) ...

Transport i łączność (plansza 26) 48833 tys. ton, w tym sam port Gdański: 17073 tys. ton. Główne porty morskie: Gdynia Police Kołobrzeg Szczecin Świnoujście Pozostałe (Władysławowo, Stepnica, Ustka, Darłowo, Elbląg) - Przyjazdy pasażerów do Polski 763 tys. - ...

Przemysł przetwórczy w Polsce (plansza 16) Ustka, Władysławowo, Świnoujście i Kołobrzeg ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie