|
Jakub Świnka
Jakub Świnka (Jakob Zwinka)a - herbu Świnka (ur. ? – zm. 4 marca 1314), arcybiskup gnieźnieński w latach 1283-1314. Bliski współpracownik Przemysła II Wielkopolskiego i Władysława Łokietka, jeden z wybitniejszych polityków średniowiecznej Polski, zwolennik zjednoczenia państwowego.
Pochodzenie i droga na tron arcybiskupi
O początkach kariery Jakuba Świnki nie wiemy nic. Także pochodzenie arcybiskupa jest dość tajemnicze. Możliwe jest pochodzenie jego antenatów bądź ze Śląska (być może obszary kasztelanii Świny), bądź z obszarów Kujaw, ziemi łęczyckiej i sieradzkiej. Próba pogodzenia tych dwóch opcji doprowadziła do powstania jeszcze jednej możliwości: „rodzina Jakuba Świnki pochodziła ze Śląska, jednak na przełomie XIII i XIV w. była już (...) zakorzeniona (przynajmniej od dwóch pokoleń) w ziemi sieradzkiej”. Rodzice Jakuba nie są znani, a rodowcy do znaczenia dochodzą dopiero za jego rządów (brat Sułek zmarły przed 1299 r. nie piastuje żadnych godności, zaś stryj Jan poświadczony jest od 1286 r. na niezbyt eksponowanym stanowisku kasztelana spicymierskiego), choć prawdziwą karierę zrobili dopiero na początku XIV w. i to nie w Wielkopolsce, a należących do Władysława Łokietka Kujawach. Po raz pierwszy Jakub Świnka pojawia się jako kantor kapituły gnieźnieńskiej w latach siedemdziesiątych XIII w. Z wiadomości tej możemy wnioskować o posiadaniu przez Jakuba głębszego wykształcenia najpewniej prawniczego o czym może świadczyć jego późniejsza działalność synodialna. Na stanowisku kantora musiał oddać książętom wielkopolskim Przemysłowi II i Bolesławowi Pobożnemu niemałe usługi skoro według dokumentu z 8 stycznia 1284 r. otrzymał nagrodę w postaci majętnej wsi Polanowa.
Wybór na arcybiskupa
Jakub Świnka objął stolicę Arcybiskupstwa Gnieźnieńskiego, po zmarłym w 1271 roku arcybiskupie Januszu (1259-1271), dopiero 26 grudnia 1283. Wybór na stanowisko arcybiskupa nastąpił po 12 latach wakatu spowodowanego sporami kapituły o obsadę tronu arcybiskupiego. Stało się to zapewne zgodnie z życzeniem księcia wielkopolskiego, skoro mamy informację, że jeszcze tego samego roku arcybiskup otrzymał od księcia kosztowny pierścień. Wybór kapituły został potwierdzony przez papieża Marcina IV 30 lipca 1283. Uroczysta konsekracja Jakuba Świnki nastąpiła 19 grudnia 1283 w kościele franciszkańskim w Kaliszu. Stosunki pomiędzy księciem a arcybiskupem układały się doskonale, a świadczy o tym chociażby wielki przywilej z 1 sierpnia 1284, w którym Przemysł II potwierdzał wszystkie dotychczasowe przywileje arcybiskupstwa i zezwalał dodatkowo na posiadanie i bicie własnej monety w dobrach kościelnych.
Zbrodnia rogozińska. Stosunki z Władysławem Łokietkiem
Niestety królestwo Przemysła II przetrwało tylko siedem miesięcy – 8 lutego 1296 król został zamordowany pod Rogoźnem przez siepaczy brandenburskich. Arcybiskup zgodnie z zawartym w Kaliszu układem poparł wtedy kandydaturę do tronu wielkopolskiego i pomorskiego Władysława Łokietka, który wydawał się wówczas jedyną narodową siłą zdolną doprowadzić do zjednoczenia państwa. Wkrótce relacje Łokietka z duchowieństwem wielkopolskim zaczęły się jednak psuć. Nie znamy bezpośrednich powodów tego stanu rzeczy, możemy co najwyżej domyślać się, że mogło chodzić o powiększający się w dzielnicy chaos spowodowany z jednej strony nieudolnością Władysława Łokietka, a z drugiej z knowaniami innego pretendenta do spadku po Przemyśle II – Henryka III Głogowczyka. W celu odsunięcia Łokietka od władzy 24 czerwca 1298 w Kościanie odbył się zjazd politycznych przeciwników władcy kujawskiego, na którym m.in. obiecano arcybiskupowi szereg nowych przywilejów po objęciu przez Głogowczyka dziedzictwa Przemysła II. Ostatecznie celów ugody kościańskiej nie udało się zrealizować na skutek opieszałości opozycji wielkopolskiej, a zwłaszcza pojawienia się nowego kandydata na spadek po Piastach wielkopolskich w osobie Wacława II Przemyślidy.
Śmierć arcybiskupa gnieźnieńskiego
Po 1311 ustały wszelkie ślady działalności Jakuba Świnki, i to zarówno na niwie politycznej, jak i kościelnej. Prawdopodobnie wiek arcybiskupa nie pozwalał mu już aktywnie uczestniczyć w życiu kościoła. Jakub Świnka zmarł 4 marca 1314 nie doczekawszy, ani przejęcia przez swojego protegowanego Władysława Łokietka dzielnicy wielkopolskiej, ani tym bardziej jego koronacji. Został pochowany w kościele św. Jerzego w Gnieźnie.
Inne hasła zawierające informacje o "Jakub Świnka":
Oddychanie komórkowe
...
1484
...
1499
...
XVI wiek
...
1408
...
1398
...
1411
...
1884
...
Nowa Anglia
...
1679
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jakub Świnka":
106 Walka o hegemonię w Europie w XVI w. (plansza 18)
...
022 Źródła pisane z czasów średniowiecza (plansza 18)
...
11. Geneza i istota demokracji (plansza 8)
...
|
