Świadomość - stan psychiczny , w którym jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych, takich jak własne procesy myślowe , oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym i jest w stanie reagować na nie (somatycznie lub autonomicznie).

Etymologia

Łaciński wyraz określający świadomość, „conscientia”, pochodzi od „con” – „z” i „scientia” – „wiedza”. „Conscientia” oznaczało wiedzę dzieloną z kimś, często wiedzę tajną, dzieloną pomiędzy konspiratorami, jednak w metaforycznym sensie oznaczać może „wiedzę dzieloną z samym sobą”, wskazując na intymny, dostępny jedynie dla doświadczającego, charakter świadomego doświadczenia. Z łacińskiej nazwy "conscientia" wywodzą się określenia świadomości w wielu językach europejskich, np. ang.: "consciousness", fr. "conscience", wł. "coscienza").

Przez pojęcie "świadomość" można rozumieć wiele stanów - od zdawania sobie sprawy z istnienia otoczenia, istnienia samego siebie, aż do świadomości istnienia swojego życia psychicznego. W tym pierwszym przypadku świadomość możemy przypisać niektórym zwierzętom , świadomość samego siebie posiadają najprawdopodobniej szympansy , wreszcie świadomość swojego życia psychicznego - samoświadomość - jest, zdaniem niektórych, właściwa tylko ludziom. Istnieje zapewne wiele koncepcji starających się wyjaśnić jak te różne świadomości mogą być realizowane. Oto propozycja biologistyczna:

Świadomość otoczenia (czyli czujność) może być pewnego rodzaju odwzorowaniem cech środowiska w umyśle człowieka lub zwierzęcia. Świadomość samego siebie to rodzaj reprezentacji swojego organizmu na tle reprezentacji środowiska. Taką świadomość stwierdzono u szympansów, po zaobserwowaniu faktu, że małpy te, gdy zaznaczono na ich twarzy plamę, starały się ja wytrzeć, gdy zobaczyły swe odbicie w lustrze. Podobną zdolność wykazują niemowlęta ludzkie około drugiego roku życia. Samoświadomość to, z kolei, wiedza o procesach jakie zachodzą między odwzorowaniami, czy też reprezentacjami umysłowymi.

Za najwyższą konceptualnie świadomość można uznać Świadomość samej siebie. Nie jest to jednak tzw. samoświadomość odnosząca się do jednostki czy ciała. Świadomość samej siebie czy świadomość świadomości ma naturę niedualną.^[]

Szkoły psychologiczne

Świadomość to obszar wspólny filozofii i psychologii w domenie tej dopatrywać się można początków psychologii jako nauki . Badaniami nad świadomością zajmuje się też kognitywistyka . Pierwszą szkołą psychologiczną była "klasyczna" psychologia świadomości Wundta (zob. strukturalizm ), psychologia świadomości w wersji funkcjonalistycznej wyewoluowała z rozważań Franza Brentany i Williama Jamesa . Po okresie dominacji behawioryzmu , który wyrzucił z obszaru psychologii zagadnienia życia mentalnego, problem świadomości powrócił na nowo wraz z rozwojem kognitywistyki . Dociekania natury świadomości wspierane są teraz przez dane empiryczne pochodzące z badań z użyciem technik obrazowania mózgu.

Zaburzenia świadomości

• Ilościowe zaburzenia świadomości
  • przymglenie
  • senność patologiczna (somnolentia)
  • półśpiączka (sopor)
  • śpiączka (coma)
• Jakościowe zaburzenia świadomości
  • zespół majaczeniowy (delirium)
  • zespół pomroczny (obnubilatio)
  • zespół pomroczno-majaczeniowy
  • zespół pomroczny jasny (obnubilatio lucida)
  • zespół splątaniowy
  • zespół onejroidalny ^[1]

Zespoły zaburzeń świadomości

• zespół majaczeniowy
  • alkoholowy zespół majaczeniowy
• przymglenie proste
• zespół splątaniowy (amentywny)
• stan oniryczny
• zespół pomroczny (zamroczenny)
  • zamroczenie proste (obnubilatio)
  • zamroczenie złożone

Przypisy

Bibliografia

Zobacz też

• stan czuwania .