Tarcza

Pole

Trzymacze

Trzymacze

Zawołanie

Klejnot

Zawój lub korona

Labry

Hełm

Korona rangowa

Postument

Order

Figura

Godło

Dewiza

Elementy herbu

Dewiza heraldyczna jest krótką, najczęściej łacińską sentencją - choć spotkać można i dewizy w językach narodowych - przekazującą ogólną mądrość, wyraźnie nawiązującą do ideologii rycerskiej i szlacheckiej.

Dewizy umieszczano zazwyczaj na wstęgach znajdujących się pod tarczą herbową , lub na postumencie trzymaczy . Jeśli w herbie występowały trzymacze bez postumentu, mogły one trzymać wstęgę z dewizą na przykład w szponach tylnych łap. Dewiza również stanowiła udostojnienie herbu , dlatego też rzadko spotykana jest w heraldyce polskiej przed wiekiem XVIII, a popularność zyskuje dopiero w czasach porozbiorowych. W czasach najnowszych, dewizy często spotykamy w herbach państwowych, zwłaszcza państw młodych, np. afrykańskich.

W herbach szkockich rodzin należących do klanów spotyka się podwójne dewizy - umieszczone nad hełmem to zawołanie wojenne klanu, zwykle w języku gaelickim , zaś poniżej tarczy jest zwykła dewiza herbowa.

Dewizy herbowe rodów polskich

Obejmuje również nobilitacje galicyjskie i rodziny uszlachcone przez zaborców

• A cruce salus - hrabiowie Szeptyccy h. własnego
• A magnis ad maiora - baronowie Moysa h. własnego
• Absequio et candore - Münnichowie h. własnego
• Ages - hrabiowie Uruscy h. Sas odmienny
• Allas armas - Marassé h. własnego
• Amor patriae nostra lex - hrabiowie Krasińscy h. Ślepowron odmienny, hrabiowie Szlubowscy h. Ślepowron
• Astra peti - hrabiowie Wodziccy h. Leliwa
• Avorum respice mores - hrabiowie Ledóchowscy h. Szaława
• Bądź co bądź - książęta Czartoryscy h. Pogoń
• Beatus qui utilis - Christiani h. Jarosław
• Bóg nam radzi - książęta Radziwiłłowie h. Trąby
• Bonum adipisti - baronowie Chłapowscy h. Dryja
• Candide et recte - hrabiowie Przeździeccy h. Roch III
• Cnota tylko jest szlachectwem - Bukowieccy h. Drogosław
• Coelestium in ira tutor - hrabiowie Radolińscy h. Leszczyc
• Cogita tum age - baronowie Mosch h. własnego
• Constanter pro Deo et patria - baronowie Pukalscy h. własnego
• Constantia et zelo - hrabiowie Pahlenowie h. własnego
• Crux mihi certa salus - hrabiowie Czarneccy h. Prus III
• Cum Deo - Sahankowie h. własnego
• Defensor fidei - hrabiowie Miączyńscy h. Suchekomnaty
• Dei servus sum - hrabiowie Ostrowscy h. Rawicz
• Deo auxiliante - baronowie Romaszkanowie h. własnego
• Deo duce - Politkowscy h. własnego
• Deo providente - Dietzowie h. własnego
• Deum cole, regem serva - Wołowscy h. Bawół II
• Ducit alit salvet - Tomarowie h. własnego
• Dulce est pro patria mori - hrabiowie Wolańscy h. Przyjaciel
• Dum spiro spero - Chomętowscy h. Bończa
• Durum patientia frango - hrabiowie Mierowie h. własnego
• Ehre Pflicht - Kasperowscy h. własnego
• Et arma pro cruce - hrabiowie Pusłowscy h. Szeliga odmienna
• Fide et perseverantia - baronowie Possinger h. własnego
• Fide patria, fide aucta - Kilianowie h. własnego
• Flamans pro recto - Lanckorońscy h. Zadora
• Frangas non flectat - hrabiowie Wielopolscy, margrabiowie Gonzaga-Myszkowscy h. Starykoń
• Frangitur nec flectatur - hrabiowie Mielżyńscy h. Nowina
• Fruchtlos und treu - Szeparowiczowie h. własnego
• Für Recht und Wahrheit - baronowie Schindlerowie h. własnego
• Galilaee vicisti - hrabia Wójtowicz h. Odrowąż
• Hoc me glorifico - Kreutzowie h. własnego
• Honeste et publice - baronowie Ike h. Duninowski
• Honor et patria - hrabiowie Bielińscy h. Szeliga
• Humanitate dignitas - Kallirowie h. własnego
• In Deo spero - hrabiowie Krokowscy h. własnego
• In hoc signo vinces - O'Donellowie h. własnego
• In veritate victoria - baronowie Szymonowiczowie h. własnego
• Industriae et fidelitatis fructus - baronowie Kapri h. własnego
• Infrigit solido - hrabiowie Lasoccy h. Dołęga
• Integritate - Breuerowie h. własnego
• Integritate et caritate - Rozstoccy h. własnego
• Jure suo - Podhorscy h. własnego
• Khatsharisi - Teodorowiczowie h. Serce
• Labor - baronowie Kronenbergowie h. Strugi
• Labor omnia vincit - Mojchowie h. Labor
• Labore virtus, virtute gloria - hrabiowie Potuliccy h. Grzymała
• Lex et labor - Rzempołuscy h. Prawomir
• Meliori lubenter cedere - baronowie Lewińscy h. własnego
• Mors melior macula - hrabiowie Platerowie h. własnego
• Nec aspera terrent - Halbanowie h. własnego, hrabiowie Tyszkiewiczowie h. Leliwa
• Nec timide, nec tumide - hrabiowie Maltzan h. własnego
• Nemini praedae simus - hrabiowie Krasińscy h. Ślepowron odmienny
• Nescia fallere vita - Garszyńscy h. Gorawin
• Ni jamais, ni toujours - Renardowie h. własnego
• Nihil sine labore - baronowie Summerowie h. własnego
• Nil conscire sibi - książęta Lubomirscy h. Szreniawa
• Nil desperandum - hrabiowie Gurowscy h. Wczele
• Noli me tangere - baronowie Radoszewscy h. Oksza
• Omne trinum perfectum - Borchowie h. własnego
• Omnia ad honorem - hrabiowie Dunin-Borkowscy h. Łabędź
• Omnia labore - Blochowie h. własnego
• Omnia sub ictu cadent - hrabiowie Grabowscy h. Topór
• Patriae impendere vitam - hrabiowie de Riviere d'Aerschot - Załuscy h. Junosza
• Patriam versus - książęta Lubomirscy h. Szreniawa, hrabiowie Stadniccy h. Szreniawa
• Paulatim summa petuntur - baronowie Kochanowscy h. własnego
• Per aldua ad alta - baronowie Budwińscy h. własnego
• Per Deum pro patria - hrabiowie Brzozowscy h. Belina
• Plus penser que dire - hrabiowie Taczanowscy h. Jastrzębiec
• Po trzy na gałąź - panowie Gryfici-Świebodzice^[1]
• Pracą i prawdą - baronowie Goetz h. własnego
• Pro Deo et principe - baronowie Heniksteinowie h. własnego
• Pro patria et fide - hrabiowie Wiszniewscy h. Prus I
• Pro rege et patria - Korytowscy h. Mora
• Providentia et virtute - Sawiccy h. Nowina
• Qui Lescynsciorum genus ignorat, Poloniae ignorat - hrabiowie Leszczyńscy h. Wieniawa
• Quo via virtutis - hrabiowie Rzewuscy h. Krzywda
• Quorescumque cadunt stat linea recta - książęta de Ligne h. własnego
• Recte et fortiter - hrabiowie Batowscy h. Trzy Zęby, hrabiowie Husarzewscy h. własnego
• Rectitudine sto - Arndtowie h. Puchacz
• Salus per Christum - Younga h. własnego
• Sanguine et virtute - Kreutzowie h. własnego
• Sapere aude - baronowie Neumannowie h. własnego
• Sapere auso - hrabiowie Konarscy h. Gryf
• Sapienter et audacter - baronowie Frenklowie h. własnego, Lascy h. własnego
• Scutum opponebat scuto - hrabiowie Potoccy h. Pilawa
• Semper candide - Cichorscy h. Prawość
• Semper honeste - Betlejowie h. Jaślin
• Semper immota fide - hrabiowie Pruszyńscy h. Rawicz
• Semper melior - baronowie Czetsch h. własnego
• Semper recte - hrabiowie Skórzewscy h. Drogosław
• Semper recte progreditur via - hrabiowie Bielińscy h. Junosza, hrabiowie Borkowscy h. Junosza
• Serviendo guberno - O'Rourke h. własnego
• Si Deus nobiscum quis contra nos - Dąbrowscy h. Dąbrowski, hrabiowie Dąbrowscy h. Dąbrowski odmienny
• Simplices sed audaces - hrabiowie Łosiowie h. Dąbrowa
• Sto rectitudine - hrabiowie Walewscy h. Kolumna
• Suaviter in modo, fortiter in re - hrabiowie Kossakowscy h. Ślepowron
• Tendit at ardua virtus - hrabiowie Rzyszczewscy h. Pobóg
• Tendite ad astra viri - hrabiowie Tranowscy h. Leliwa
• Tegit et protegit - hrabiowie Kaszowscy h. Janina
• Terrasse - Baudouin de Courtenay
• To mniey boli - hrabiowie Zamoyscy h. Jelita
• Triumpho morte tam vita - Alan h. własnego
• Unguibus et rostro contra hostem armati - hrabiowie Koziebrodzcy h. Jastrzębiec
• Usque ad divisionem animae - hrabiowie Orłowscy h. Lubicz
• Usque ad finem - Iwiccy h. Kuszaba
• Vaillance et loyaute - hrabiowie Krasińscy h. Ślepowron odmienny
• Victorious - O'Rourke h. własnego
• Viel Feind, viel Ehr - Rydygierowie h. własnego
• Virtute duce - baronowie Asch h. własnego
• Virtute duce, comite fortuna - Szlachtowscy h. własnego
• Virtute et labore - Czochronowie h. własnego
• Vitam impendere vero - hrabiowie Raczyńscy h. Nałęcz
• Vitam patriae, honorem nemini - hrabiowie Hutten-Czapscy h. Leliwa odmienny
• Wahr und treu - baronowie Wohlfartowie h. własnego
• Z przekonania - książęta Sanguszkowie h. Pogoń
• Z rodu cnota, z cnoty ród - hrabiowie Miączyńscy h. Suchekomnaty

Przypisy