Łuk – linia krzywa, według której prowadzony jest
łęk
. Jeden z najważniejszych elementów
architektonicznych
, o podstawowym znaczeniu dla kształtowania budowli poszczególnych epok. Jako konstrukcyjny, podparty na końcach, służący głównie do wzmacniania ścian, oraz w sklepieniach do przenoszenia na zewnątrz ciężaru własnego jak i dźwiganego (tzw. oporowy). Jako niekonstrukcyjny, służący dekoracji ścian – formowany w tynku lub stiuku.
Odległość mierzona w poziomie, pomiędzy punktami podparcia nazywa się rozpiętością łuku, a jego wysokość mierzona od linii łączącej podpory do najwyższego punktu na łuku nazywa się strzałką łuku.
Popularnie używa się słowa łuk na określenie łęku lub elementu dekoracyjnego w kształcie łuku. W architekturze występują łuki o różnych kształtach, mogą być prowadzone jako odcinki koła, elipsy lub paraboli złożone z jednego lub więcej odcinków. Łuk półkolisty (pełny) - zbudowany z połowy koła, ma strzałkę równą połowie rozpiętości łuku. Łuki mogą być podwyższone, czyli o strzałce dłuższej niż połowa rozpiętości łuku lub obniżone - o mniejszej strzałce niż połowa rozpiętości łuku. Kształty łuków spotykane w budownictwie noszą różne nazwy, np.: ostry, podkowiasty, ośli grzbiet, trójlistny, czterolistny lub pięciolistny, Tudora, cebulasty.
Konstrukcje w kształcie łuku znane były w czasach starożytnych (np.
brama Isztar
w
Mezopotamii
). Szerszy rozwój konstrukcji opartych na kształcie łuku nastąpił w
starożytnym Rzymie
, i stosowany był przez
średniowiecze
do dnia dzisiejszego. W okresie starożytnego Rzymu,
wczesnego chrześcijaństwa
,
czasów romańskich
największe znaczenie miał łuk pełny; w
gotyku
wprowadzono łuk ostry, a w czasach nowożytnych powrócono do łuku pełnego, stosowano także łuki odcinkowe i koszowe. W architekturze
islamu
stosowano najczęściej łuki podkowiaste, trój- i wielolistne.
Rodzaje łuków
| | | |
| | | Łuk wklęsło-wypukły ostry |
| | | |
| | |
Źródła
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, ss. 93, 94. .
Zobacz też
