Iwan Stiepanowicz Koniew Иван Степанович Конев
Marszałek Iwan Koniew Marszałek Iwan Koniew
Marszałek Związku Radzieckiego Marszałek Związku Radzieckiego
Data i miejsce urodzenia	28 grudnia 1897 Łodejno
Data i miejsce śmierci	21 maja 1973 Moskwa
Przebieg służby
Lata służby	1916 – 1918 ( armia carska ), 1918 – 1973 ( RKKA )
Siły zbrojne	armia carska Armia Czerwona
Stanowiska	dowódca 19. Armii, dowódca Frontów: Zachodniego , Kalinińskiego , Stepowego , 1. Ukraińskiego , dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa , wojna domowa w Rosji , II wojna światowa , Wielka Wojna Ojczyźniana : bitwa pod Moskwą bitwa na Łuku Kurskim , operacja lwowsko-sandomierska , operacja dukielska , bitwa o Berlin
Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Republiki Czechosłowackiej Bohater Mongolii Order Zwycięstwa Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Rewolucji Październikowej Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Kutuzowa I klasy Order Kutuzowa I klasy Order Czerwonej Gwiazdy Medal 100-lecia urodzin Lenina Medal za Obronę Moskwy Medal za Zdobycie Berlina Medal za Wyzwolenie Pragi Medal za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 Medal 20-lecia Zwycięstwa nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 Medal 20-lecia Radzieckich Sił Zbrojnych Medal 40-lecia Radzieckich Sił Zbrojnych Medal 50-lecia Radzieckich Sił Zbrojnych Order Suche Batora (Mongolia) Order Suche Batora (Mongolia) Order Białego Lwa (Czechosłowacja) Order Klementa Gottwalda (Czechosłowacja) Krzyż Wojenny (Czechosłowacja) Order Partyzanckiej Gwiazdy I klasy (Jugosławia) Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari (Polska) Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu I Klasy (Polska) Legia Honorowa II klasy (Francja) Order Wyzwolenia (Francja) Krzyż Wojenny (Francja) Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Krzyż Wojenny (Wielka Brytania) Legia Zasługi USA (Commander) Srebrny Order Zasług dla Ojczyzny (NRD)

Marsz. Iwan Koniew w Pradze , 1945

Pomnik marsz. Iwana Koniewa w Pradze

Znaczek Poczty Kirgistanu z marsz. Iwanem Koniewem, 2005

Iwan Stiepanowicz Koniew, ros. Иван Степанович Конев (ur. 28 grudnia 1897 we wsi Łodejno, zm. 21 maja 1973 w Moskwie ) – radziecki dowódca wojskowy, Marszałek Związku Radzieckiego (1944), pierwszy dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych Państw Stron Układu Warszawskiego (1955–1960), dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1944, 1945), Bohater Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (1970) oraz Bohater Mongolii (1971), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. i 8. kadencji.

Życiorys

Urodził się we wsi Łodejno k. Podosinowca (ob. obwód kirowski ) w rodzinie chłopskiej. W 1912 ukończył szkołę ziemską w sąsiedniej wsi Puszma. Służbę wojskową rozpoczął w 1916, jako szeregowiec w armii carskiej . Po ukończeniu szkoły podoficerskiej został skierowany na Front Południowo-Zachodni . Zdemobilizowany w 1918.

W 1918 wstąpił do partii komunistycznej WKP(b) i Armii Czerwonej , w szeregach której walczył w wojnie domowej . W 1934 ukończył Akademię Wojskową im. Michaiła Frunzego. Cztery lata później objął dowództwo 2. Samodzielnej Armii Dalekiego Wschodu, a później Zabajkalskiego i Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego. W czasie wojny niemiecko-radzieckiej dowodził 19. Armią, a potem Frontem Zachodnim . 17 października objął dowództwo Frontu Kalinińskiego . Współwinny klęski na przedpolach Moskwy , omal nie stanął przed plutonem egzekucyjnym. Uratowało go wstawiennictwo gen. Gieorgija Żukowa . Samodzielne dowództwo objął ponownie w sierpniu 1942.

Od czerwca 1943 był dowódcą Frontu Stepowego (później 2. Frontu Ukraińskiego ). Na jego czele brał udział w kontrofensywie radzieckiej na łuku kurskim . 20 lutego 1944 mianowany Marszałkiem Związku Radzieckiego . Pod jego dowództwem wojska radzieckie wyzwoliły Charków , sforsowały Dniepr i przeprowadziły operację kirowską. Jego imię nierozerwalnie związane jest ze słynną operacją korsuńsko-szewczenkowską. Iwan Koniew z powodzeniem dokonał także rozbicia humańskiego zgrupowania wojsk niemieckich. Przeprowadził lwowsko-sandomierską operację zaczepną. W rezultacie tych działań została zajęta Zachodnia Ukraina i rozpoczął się proces wypędzania hitlerowskiego okupanta z terytorium Polski. Od maja 1944 dowodził 1. Frontem Ukraińskim , którego wojska doprowadził do Berlina . W końcowym etapie wojny marszałek przeprowadził błyskawiczną akcję, efektem której było wyzwolenie Pragi . Jednak mimo lepszej sytuacji strategicznej, Józef Stalin nie powierzył mu zaszczytu uderzenia na Reichstag , centrum miasta. Dokonał tego marsz. Gieorgij Żukow .

W latach 1945–1946 był dowódcą Centralnej Grupy Wojsk Radzieckich i wysokim komisarzem w Austrii. W trakcie sporu Gieorgija Żukowa z Józefem Stalinem, wraz z innymi oficerami, poparł marszałka. Po jego dymisji ze stanowiska naczelnego dowódcy wojsk lądowych w 1946 objął tę funkcję. Został też zastępcą ministra obrony ZSRR. W latach 1950–1951 został głównym inspektorem Armii Radzieckiej. W roku 1950 był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR, a w roku 1952 – członkiem Komitetu Centralnego KPZR . W latach 1952–1955 pełnił funkcję dowódcy Przykarpackiego Okręgu Wojskowego . W 1955, po utworzeniu Układu Warszawskiego , był pierwszym dowódcą jego zjednoczonych sił. Funkcję tę pełnił do roku 1960. Od roku 1962 zajmował stanowisko generalnego inspektora grupy inspektorów w Ministerstwie Obrony ZSRR.^[1].

Zmarł 21 maja 1973 w Moskwie i został pochowany pod Murem Kremlowskim na Placu Czerwonym . W jego pogrzebie uczestniczyła delegacja Wojska Polskiego z wiceministrem obrony narodowej – zastępcą ministra ds. ogólnych gen. Józefem Urbanowiczem na czele.

Udział w wyzwalaniu Polski

Wojska 1. Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marsz. Iwana Koniewa wyzwoliły uprzemysłowiony obszar Górnego Śląska w zasadzie bez strat. Ofensywa wojsk radzieckich, polegała na okrążeniu wojsk niemieckich w taki sposób, iż pozostawiono im wąską gardziel, którą mogli się ewakuować w kierunku na Żory, Wodzisław Śląski, Racibórz oraz Opawę. Katowice zostały wyzwolone w 27 stycznia 1945, Chorzów zaś 28 stycznia 1945.

Kolejne miejscowości wąskiego gardła zostały wyzwolone:

• Żory 24 marca 1945 – zniszczenia wyniosły 80% zabudowy miasta;
• Rybnik 26 marca 1945 – zniszczeniu uległo jedynie 25% zabudowy miasta;
• Wodzisław Śląski 26 marca 1945 – zniszczenia wyniosły 80% zabudowy miasta;
• Racibórz w 31 marca 1945 został zdobyty – zniszczenia miasta wyniosły 85%^[2].
• Opawa 22–24 kwietnia 1945 – znaczna część miasta uległa uszkodzeniu lub całkowitemu zniszczeniu.

18 stycznia 1945 wojska 1. Frontu Ukraińskiego wyzwoliły i ocaliły większą część Krakowa . Żołnierze Armii Czerwonej zostali poinformowani o najważniejszych i najcenniejszych obiektach zabytkowego miasta i wiedzieli, że ich zadaniem jest nie tylko wyzwolenie, ale i ocalenie Krakowa. W swojej książce Czterdziesty piąty Iwan Koniew pisał:^[3]

Marszałek Iwan Koniew został odznaczony przez Radę Państwa PRL Krzyżem Wielkim Orderu Wojennego Virtuti Militari za wyzwolenie i ocalenie Krakowa .

Miejska Rada Narodowa w Krakowie na uroczystej sesji w dniu 23 kwietnia 1955 nadała marszałkowi Iwanowi Koniewowi honorowe obywatelstwo miasta Krakowa dając wyraz głębokiej wdzięczności mieszkańców miasta dowódcy 1. Frontu Ukraińskiego , którego bohaterskie wojska wyzwoliły Kraków spod okupacji hitlerowskiej i ocaliły go przed zniszczeniem.

Odznaczenia

• Medal "Złota Gwiazda" Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (29 lipca 1944, 1 lipca 1945)
• Order Zwycięstwa (30 marca 1945)
• Order Lenina – siedmiokrotnie (1945, 1945, 1947, 1956, 1957, 1967, 1972)
• Order Rewolucji Październikowej (1968)
• Order Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie (1938, 1944, 1949)
• Order Suworowa I klasy – dwukrotnie (1943, 1944)
• Order Kutuzowa I klasy – dwukrotnie (1943, 1943)
• Order Czerwonej Gwiazdy (1936)
• Medal 100-lecia urodzin Lenina
• Medal za Obronę Moskwy (1944)
• Medal za Zdobycie Berlina (1945)
• Medal za Wyzwolenie Pragi (1945)
• Medal za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (1945)
• Medal 20-lecia Zwycięstwa nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945
• Medal "20 lat Radzieckich Sił Zbrojnych" (1938)
• Medal "30 lat Radzieckich Sił Zbrojnych" (1948)
• Medal "40 lat Radzieckich Sił Zbrojnych" (1958)
• Medal "50 lat Radzieckich Sił Zbrojnych" (1968)
• Medal 800-lecia Moskwy (1947)
• Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari ( Polska )
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (Polska)
• Order Krzyża Grunwaldu I klasy (Polska)
• Order Bułgarskiej Republiki Ludowej I klasy (1974, Bułgaria )
• Medal Przyjaźni Chińsko-Radzieckiej ( ChRL )
• Złota Gwiazda Bohatera Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (28 kwietnia 1970, CSSR )
• Order Białego Lwa I klasy (CSSR)
• Order Klementa Gottwalda (CSSR)
• Krzyż Wojenny (CSSR)
• Order Partyzanckiej Gwiazdy I klasy ( Jugosławia )
• Bohater Mongolii (7 maja 1971, Mongolia )
• Order Suche Batora – dwukrotnie (1961, 1971, Mongolia)
• Оrder Czerwonego Sztandaru (Mongolia)
• Srebrny Order Zasług dla Ojczyzny ( NRD )
• Order Wolności ( Węgry )
• Order Zasługi Węgierskiej Republiki Ludowej (Węgry)
• Wielki Oficer Legii Honorowej ( Francja )
• Order Wyzwolenia (Francja)
• Krzyż Wojenny (Francja)
• Order Łaźni ( Wielka Brytania )
• Krzyż Wojenny (Wielka Brytania)
• Wielka Komandorska Legia Zasługi ( USA )
• i inne

Ciekawostki

W latach 80. XX w. ustawiono w Krakowie pomnik marsz. Iwana Koniewa, którego autorem był prof. Antoni Hajdecki . Pomnik zdemontowano w styczniu 1991. Został on na prośbę Rady Narodowej z Kirowa w Rosji przekazany do tego miasta.

Zespół Piwnicy pod Baranami nagrał utwór pt. Marszałek Koniew, będący fragmentem wywiadu z prof. Antonim Hajdeckim^[4]. Muzykę napisał Zbigniew Preisner .

Przypisy

Bibliografia