Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Teatr lalek

Teatr lalek

Teatr lalek – rodzaj teatru , w którym zamiast aktorów w spektaklach grają lalki.

Głównym środkiem wyrazu jest lalka teatralna animowana przez aktora-lalkarza, najczęściej ukrytego za parawanem, czasem występującego razem z lalką na scenie. Lalki mogą też być poruszane przez mechanizm (mechaniczny teatr lalek). Podstawowe typy lalek teatralnych: pacynka, kukiełka, jawajka, marionetka, lalka cieniowa.

Od lat 80. największymi ośrodkami sztuki lalkarskiej w Polsce są Białystok , Bielsko-Biała , Toruń i Wrocław .

Historia

Teatr cieni, Dżakarta w Indonezji

Teatr lalek wywodzi się z obrzędów kultowych, najwcześniejsze jego ślady znajdujemy w starożytnym Egipcie , później w Azji , Europie i na kontynencie amerykańskim . Teatr lalek rozwijał się równolegle z teatrem żywego aktora i przechodził te same fazy rozwoju. W starożytnej Europie uprawiany w Grecji i Rzymie , w średniowieczu przedstawiał repertuar religijny (m.in. misteria na Wielkanoc i Boże Narodzenie) oraz świecki.

Według legend z czasów starożytnych Indii pierwszego lalkarza i lalke stworzył Brahma jako rozrywkę dla swej żony Saraswati . Jednakże gdy Saraswati zaniedbała swoje obowiązki ze względu na ciągłe oglądanie przedstawień Brahma zesłał lalkarza i jego lalkę na ziemię. Historyczne początki tej sztuki w Indiach sięgają VI wieku p.n.e. . Sztuka ta rozwijała się tutaj w dwu nurtach - trójwymiarowych marionetek i płaskich lalek teatru cieni[1].

W okresie renesansu i baroku stworzył własnych bohaterów komedii dell'arte , którzy stali się typowymi postaciami tego teatru w swoich krajach, np.: Pulcinella we Włoszech , Poliszynel we Francji , Punch w Anglii , Hanswurst i Kacperek w Niemczech itp.

W znacznym stopniu do rozwoju teatru lalek przyczynili się romantycy pisząc sztuki i traktaty o tym teatrze (m.in. H. von Kleist , J.W. Goethe , G. Sand ). W połowie XIX w. dostrzeżono dydaktyczne i wychowawcze możliwości teatru lalek i zaczęto tworzyć repertuar adresowany do dzieci (1858 w Monachium pierwszy stały teatr lalek dla dzieci J. Schmida i F. Pocciego, 1900 w Warszawie – Teatr Lalek M. Weryho).

Duże zainteresowanie okazali teatralnej lalce moderniści, futuryści, pisząc dla teatru lalek dramaty (np. M. Maeterlinck , F. Wedekind , A. Schnitzler ), szukając w nim idealnego aktora (m.in. E.G. Craig , W. Briusow , A. Bieły , W. Meyerhold ). Na początku XX w. wykorzystaniem lalki w teatrze zainteresowali się plastycy i architekci, jak E. Autant, który wraz z żoną, aktorką L. Larą, założył teatr Art et Action (1914). W 1929 na zjeździe w Pradze powstała Międzynarodowa Unia Lalkarska (UNIMA).

W XX w. coraz częściej w teatrze lalek spotyka się obok lalki – aktora lub maskę, animatorzy często odkrywają swój warsztat wychodząc zza parawanu, rozwija się tzw. teatr przedmiotu, w którym przedmioty otrzymują funkcję postaci scenicznych.

Początki polskiego teatru lalek sięgają XV w. i wiążą się z szopką, a pierwszym wymienianym lalkarzem jest Waśko z Wilna. Na ziemiach polskich między XVI a XIX w. działało wiele zespołów lalkarskich, zarówno polskich jak i cudzoziemskich. W XVIII w. stałe teatry lalek działały na dworach magnackich (np. w Białej Podlaskiej , w Słucku u H. Radziwiłła).

Istniały też teatry uliczne, np. "chodzenie z szopką", która czasem spełniała funkcje polityczne, jak szopka Baraniego Kożuszka (1794), ścinająca na gilotynie głowy zdrajców z konfederacji targowickiej. Swoistą odmianą szopki stały się lalkowe programy satyryczne, m.in. przedstawienia Zielonego Balonika w Krakowie (1906-1912), Cyrulika Warszawskiego w Warszawie (1922-1939).

Na początku XX w. powstały pierwsze stałe teatry dla dzieci: Teatr Lalek M. Weryho (1900-1904), Teatr Kukiełek M. Dienstla-Dąbrowy (1910-1912). W dwudziestoleciu międzywojennym powstawało coraz więcej teatrów lalek dla dzieci, m.in.: Teatr Miniatur w Krakowie S. Polony-Polońskiego, Teatr Błękitny Pajac w Poznaniu, Teatr Kukiełek Baj w Warszawie.

Po II wojnie światowej powstało 27 teatrów lalek, których głównym założeniem programowym był repertuar dla dzieci. Największą popularnością cieszyły się m.in.: Teatr Lalki i Aktora Groteska w Krakowie (1945), Teatr Marionetek w Poznaniu (1945), Teatr Lalek Banialuka w Bielsku-Białej (1947), Teatr Lalek Arlekin w Łodzi (1948), Teatr Lalka w Warszawie (1948).

W latach 70. ważnymi ośrodkami lalkarskimi stały się Białystok (por. Jan Wilkowski ) i Wrocław, gdzie oprócz teatrów lalkowych są wydziały lalkarskie PWST. W latach 90. zaczęły powstawać prywatne teatry lalek, m.in. Towarzystwo Wierszalin (1991), Teatr 3/4-Zusno (1992). Większość teatrów lalek stara się realizować także repertuar dla dorosłych.

Teatry lalek w Polsce

Przypisy

  1. Praca zbiorowa, 2005, Wielka Historia Świata - Cywilizacje Azji - Dolina Indusu - Indie - Kambodża, t.5, Polskie Media Amer.Com, ss. 74, .


Inne hasła zawierające informacje o "Teatr lalek":

Tampere ...

Sztuka ...

Władysław Komar ...

Ratusz w Kownie ...

1972 ...

Janusz Józefowicz ...

1986 ...

Wojciech Bogusławski ...

Vincenzo Bellini ...

Samuel Pepys ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Teatr lalek":

010c. Rzym (plansza 3) ...

219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 3) ...

46. Wybrane konflikty na świecie (plansza 8) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie