Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Wyspa

Wyspa

Wyspy
Wyspy wg oceanów
Wyspy wg kontynentów

Wyspa – każdy z trwałych fragmentów lądowej powierzchni Ziemi , który jest otoczony ze wszystkich stron wodą oraz jest mniejszy powierzchniowo od Australii , a nie jest pojedynczą skałą . Wyspy istnieją więc na rzekach [1], jeziorach , stawach , morzach i oceanach . Mała wyspa, to wysepka. Za wyspy nie uznaje się ruchomych ławic piaszczystych, ani obszarów lądu zalewanych podczas przypływów .

Wyspy mogą być samotne albo mogą tworzyć skupiska – archipelagi , przy czym te ostatnie grupowane są zarówno według kryteriów geograficznych , jak i geologicznych .

Wyspy mogą powstawać na skutek:

Szczególnym przypadkiem są wyspy pływowe powstające okresowo, tracące połączenie z lądem stałym podczas przypływów.

Mała wyspa oceaniczna w archipelagu Fidżi

Spis treści

Podział wysp

Generalnie wyspy dzielą się na kontynentalne i oceaniczne, przy czym podział ten nie jest całkowicie precyzyjny, co może prowadzić do niewłaściwego ich zaszeregowania.

Wyspy kontynentalne

Do tej kategorii zaliczamy wyspy leżące w pobliżu kontynentu, na jego szelfie kontynentalnym . Takimi wyspami kontynentalnymi są Trynidad i Barbados w Ameryce Południowej , Grenlandia w Ameryce Północnej , Tasmania w Australii , Sumatra , Borneo i Jawa w Azji , czy Wyspy Brytyjskie , Sycylia , Sardynia i Korsyka w Europie .

Odrębną podkategorię stanowią wyspy mikrokontynentalne powstałe w wyniku tworzenia się szczelin w dnie morskimi i oddzielania partii masy kontynentalnej. Przykładem jest Nowa Zelandia i Nowa Kaledonia na Oceanie Spokojnym , Madagaskar na wschód od Afryki , czy Wyspy Kerguelena na Oceanie Indyjskim .

Inną podkategorię stanowią wyspy powstałe z łach piaszczystych nanoszonych w wyniku działania prądów morskich lub materiału lądowego wynoszonego przez ujścia większych rzek. Przykładami są tu Półwysep Helski i Mierzeja Wiślana , które w przeszłości były takimi wyspami.

Wyspy oceaniczne

Do tej kategorii zalicza się wyspy nie związane z szelfem kontynentalnym. W ogromnej większości są one pochodzenia wulkanicznego. Zazwyczaj układają się w łańcuchy powstające na granicach płyt tektonicznych lub w obrębie jednej płyty, przemieszczającej nad plamą gorąca ( ang. hot spot). Pierwszy typ reprezentują archipelagi będące łukami wys . Przykładami są tu archipelagi Marianów , Wyspy Riukiu , Kuryle i Aleuty na Pacyfiku oraz Małe Antyle i Sandwich Południowy na Atlantyku . Archipelagi powstałe nad plamą gorąca mają prostoliniowy przebieg. Przykładem są Hawaje , leżące na Grzbiecie Hawajskim na Oceanie Spokojnym oraz Tristan da Cunha na Grzbiecie Wielorybim na Oceanie Atlantyckim. Trzecim rodzajem wysp wulkanicznych są wyspy znajdujące się na grzbiecie śródoceanicznym , jak Islandia i Jan Mayen , obie na Północnym Atlantyku.

Inna sytuacja ma miejsce, gdy fragment płyty tektonicznej ( płyty oceanicznej ) zostanie wyniesiony ponad powierzchnię oceanu. Przykładem są Wyspy Świętego Piotra i Pawła na Atlantyku oraz Macquarie na Pacyfiku.

Innego typu wyspami oceanicznymi są atole , efekt budowy rafy koralowej wokół zanurzającej się wyspy wulkanicznej. Koralowce rozbudowują rafę aż do powierzchni oceanu stając się zaczynem do powstania wyspy. Charakterystycznym przykładem są Malediwy na Oceanie Indyjskim .

Etymologia nazwy

Słowo wyspa (według: Aleksander Brückner , Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927) pochodzi przypuszczalnie od pol. i czes. wysyp lub nasyp, co, w połączeniu z łac. insula, zastąpiło dawniejsze słowo ostrów, używane w czasach dzisiejszych jedynie w nazewnictwie (np. Ostrów Lednicki ) oraz otok (opływ wody), który w XV wieku stracił pierwotne znaczenie na rzecz (dzisiaj siniak) siności po uderzeniu.

Największe wyspy

Wg. The World Factbook istnieje 94 państw i innych jednostek administracyjnych (terytoriów), które są wyspami i nie mają granic lądowych z innymi państwami.

Przypisy

  1. Przy czym za wyspy nie są uznawane obszary lądowe otoczone ciekami dwóch lub więcej rzek, ani podobne obszary w deltach rzek.
  2. Obszarem wodnym tworzącym wyspę nie jest natomiast sztucznie przekopany kanał, jak np. Kanał Sueski oddzielający Afrykę od Eurazji , lecz nie czyniący z niej tym samym wyspy.

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Wyspa":

II wiek ...

Xiamen Gaoshan.Klimat: subtropikalny monsunowy.Średnia temperatura roczna 20,8 °C, najwyższa temperatura 38,4 °C, najniższa 2 °C.Najsłynniejsze atrakcje: Wyspa Gulangyu, Jimei.Edukacja: Uniwersytet Xiamen Miasta partnerskie Cardiff , Walia Sasebo , Japonia Cebu , ...

Odense ...

Wolin Wolin − Wyspa w woj. zachodniopomorskim Wolin − miasto w woj. zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim ...

Uznam ...

Szkoci ...

Cieśnina ...

Aurora krążownik, symbol rewolucji październikowej HMS "Aurora" (12) - brytyjski krążownik lekki Geografia Aurora - Wyspa w archipelagu Nowe Hebrydy Miejscowości w Kanadzie Aurora w Ontario w Kanadzie ...

Ziemia Ognista (archipelag) ...

Melos os./ km² Mapa wyspyPołożenie na mapie Melos, obecnie Milo albo Milos ( gr. Μήλος) – Wyspa w archipelagu Cyklady na Morzu Egejskim . W starożytności zamieszkiwana przez Dorów . ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Wyspa":

215b Działania zbrojne w latach 1941-1945 (plansza 11) zostały odbite Wyspy Salomona, a jesienią 1944 r. Aleuty, Nowa Gwinea i Wyspa Marshalla. Zaciekłe walki toczyły się na Filipinach od października 1944 r. ...

019. Wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi (plansza 4) ...

151. Najpiękniejsze miejsca wakacyjne (plansza 2) Wyspą Jońską. Ze względu na bujną roślinność Korfu jest również nazywane "zieloną Wyspa". Gaje oliwne, winnice, sady oraz sosny kształtują krajobraz. ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie