Pustułka
samiec
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	sokołowe
Rodzina	sokołowate
Podrodzina	sokoły
Rodzaj	Falco
Gatunek	pustułka
Nazwa systematyczna
Falco tinnunculus[1]
( Linnaeus , 1758 )
Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[2]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
latem      cały rok

Pustułka (Falco tinnunculus) – gatunek średniej wielkości ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae), zamieszkujący prawie całą Europę i Azję z wyjątkiem koła podbiegunowego. W Polsce dawniej średnio liczny, obecnie nieliczny ptak lęgowy, rozpowszechniony w całym kraju^[3]. Od lat 60. i 70. XX wieku jej liczebność spada. W 2006 w Polsce stwierdzono około 2000 par pustułek, podczas gdy w całej Europie około 200 tysięcy par^[4]. Spośród ptaków drapieżnych łatwa do obserwacji, lecz pomimo to bardzo często mylona z krogulcem lub kobuzem .

Cechy gatunku 

Grzbiet zawsze rdzawobrązowy, pazury czarne. Ogon długi, u samca z widoczną z daleka szeroką, biało obrzeżoną, czarną pręgą, u samicy oprócz szerokiej, czarnej pręgi występuje szereg węższych, ciemnych prążków. Skrzydła długie i ostro zakończone na kształt sierpa. Głowa i ogon samca popielate, wierzch ciała rdzawoczerwony z ciemnymi plamami, spód ciała jaśniejszy z żółtawym nalotem oraz czarnymi kropkami i kreskami. Nogi, obwódka wokół oczu i woskówka na dziobie żółte, oko prawie czarne. Samica na grzbiecie brązowa, głowa popielata z czarnymi plamkami i prążkami. Młode samce pustułki podobne do samicy i dopiero z wiekiem nabierają właściwych barw. Z większej odległości rozpoznawalne przede wszystkim po charakterystycznym zawisaniu z trzepotaniem skrzydłami nad jednym miejscem.

Długość życia: maksymalnie do 15 lat.

Wymiary średnie 

długość ciała 32–35 cm
rozpiętość skrzydeł 68–74 cm
masa samicy ok. 190–280 g
masa samca ok. 180–230 g

Biotop 

Zadrzewienia śródpolne z kępami wysokich drzew, głównie sosen, obrzeża rozległych lasów, w górach okolice skał z porębami leśnymi. Bardzo często w okolicach bezleśnych i terenach zurbanizowanych w centrach dużych miast.

Gniazdo 

Najczęściej po wronach, umieszczone w górnych partiach wysokich sosen, w szczelinach skalnych i bardzo rzadko w dziuplach drzew, a także w załomach i gzymsach murów miejskich budynków i wież. Korzysta także ze skrzynek lęgowych , zwłaszcza typu półotwartego.

Jaja 

Około połowy maja składa 3–7 jaj, które są równobiegunowe, owalne o tępych biegunach, o średnich wymiarach 40 x 32 mm i ubarwieniu białożółtym, szaroróżowym lub ceglastoróżowym z gęstymi plamami koloru rdzawobrązowego.

Wysiadywanie i pisklęta

Od złożenia ostatniego jaja trwa ok. 28–32 dni. Młode przebywają w gnieździe przez okres 27–35 dni. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 10 miesięcy.

Pożywienie 

Zależne od miejsca występowania. Na terenach wiejskich głównie owady, myszy i nornice. Pustułki żyjące w miastach polują niemal wyłącznie na ptaki, w szczególności na wróble.

Ochrona 

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową . Wymaga ochrony czynnej ^[5], np. poprzez wywieszanie budek lęgowych .

Galeria zdjęć

Samica

Charakterystyczne zawisanie w powietrzu z trzepotaniem skrzydłami

Młode pustułki w gnieździe w budynku fabrycznym

Odgłosy pustułki

Przypisy

Zobacz też

• ptaki Polski