Próbki metali alkalicznych
Litowce (metale alkaliczne, potasowce[1]) – grupa
pierwiastków
I grupy
układu okresowego
(bez
wodoru
) o silnych własnościach
metalicznych
, tworzących z wodą silnie
zasadowe
(alkaliczne)
wodorotlenki
. Do metali alkalicznych zalicza się
lit
,
sód
,
potas
,
rubid
,
cez
i
frans
.
Właściwości fizyczne
Litowce to ciała stałe o najmniejszej spośród pierwiastków
gęstości
, z których lit, sód i potas mają mniejszą gęstość od
wody
. Wraz ze wzrostem
liczby atomowej
wzrasta ich
gęstość
i
promień atomowy
. Maleje zaś
twardość
, temperatura wrzenia i topnienia. Związki litowców barwią płomienie na charakterystyczne dla każdego metalu kolory.
Właściwości chemiczne
Własności metaliczne litowców, ich
zasadowość
oraz ogólna reaktywność z wodą i powietrzem wzrastają ze wzrostem ich
liczby atomowej
(w dół układu okresowego), co związane jest z malejącą
elektroujemnością
. Wszystkie te metale, oprócz najmniej reaktywnego litu, reagują gwałtownie z wodą z wytworzeniem gazowego
wodoru
i
wodorotlenku
danego pierwiastka, według schematu:
2M + 2H2O → 2MOH + H2↑
(gdzie M - metal alkaliczny)
W przypadku potasu, rubidu i cezu powyższa reakcja przebiega zazwyczaj wybuchowo, natomiast sód wybucha jedynie w sprzyjających warunkach. Rubid i cez samorzutnie zapalają się w kontakcie z powietrzem[2].
Przechowuje się je w nafcie lub w parafinie, ponieważ na powietrzu ulegają reakcji w zawartym w powietrzu tlenem bądź parą wodną.
Cechy wspólne
- •
tlenki
,
nadtlenki
,
ponadtlenki
, np.
- 4Li + O2 → 2Li2O
- •
wodorotlenki
, np.
- 2Na + 2H2O → 2NaOH + H2↑
- •
sole
, np.
- 2K + 2HCl → 2KCl + H2↑
Inne pierwiastki
Pierwiastki, których wodorotlenki alkalizują środowisko występują też w innych grupach układu okresowego. Są to w szczególności wszystkie
lantanowce
, część
metali ziem alkalicznych
, a także niektóre
metale przejściowe
.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Jerzy Chodkowski (red.): Mały słownik chemiczny. Wyd. V. Warszawa:
Wiedza Powszechna
, 1976. Wg niektórych źródeł do potasowców nie zalicza się lit lub lit i sód. Zob. Encyklopedia techniki CHEMIA. Warszawa:
WNT
, 1965.
- ↑ Frans jest niezwykle rzadkim pierwiastkiem i jego właściwości fizyczne i chemiczne są słabo poznane.