Kazimierz I kujawski na patenie fundacji Konrada I mazowieckiego

pieczęć Kazimierza I kujawskiego

Kazimierz I (ur. ok. 1211 , zm. 14 grudnia 1267 ) – książę kujawski od 1233 , w wielkopolskim Lądzie w latach 1239 - 1261 , w Wyszogrodzie od 1242 , książę sieradzki w latach 1247 - 1261 , książę łęczycki od 1247 , książę dobrzyński 1248 .

Kazimierz I był drugim pod względem starszeństwa synem Konrada I mazowieckiego i Agafii , księżniczki ruskiej z rodu Rurykowiczów , córki księcia wołyńskiego Światosława.

Własne księstwo – Kujawy (sensu stricto bez ziemi dobrzyńskiej i sieradzko-łęczyckiej) Kazimierz otrzymał jeszcze za życia ojca w 1233 . W 1239 księstwo Kazimierza zostało powiększone o wydzieloną z Wielkopolski kasztelanię lądzką otrzymaną z tytułu posagu swojej drugiej żony, Konstancji . W latach następnych aktywnie wspierał awanturniczą politykę ojca, co w 1242 przyniosło mu zdobyty na książętach gdańskich Wyszogród (obecnie część Bydgoszczy).

31 sierpnia 1247 zmarł ojciec księcia Konrad I mazowiecki. Na mocy pozostawianego testamentu większość dzierżonego jeszcze obszaru – księstwo sieradzko-łęczyckie oddał najmłodszemu synowi Siemowitowi I (Mazowsze Czerskie przypadło najstarszemu Bolesławowi od 1233 księciu płockiemu ). Z zaistniałego wówczas podziału nie był zadowolony Kazimierz i korzystając z zaskoczenia jeszcze w 1247 zaatakował braci (przebywających w Płocku na uroczystościach pogrzebowych ojca), usuwając ostatecznie Siemowita z jego dziedzictwa. Najmłodszy Konradowic znalazł się więc na łasce Bolesława.

Do kolejnej zmiany sytuacji geopolitycznej w tej części Polski doszło już w 1248 , kiedy bezpotomnie zmarł Bolesław mazowiecki zostawiając całość swojego księstwa Siemowitowi. Również tym razem Kazimierz, korzystając z zamieszania obecnego zawsze przy przejmowaniu władzy, wydarł mu ziemię dobrzyńską.

Lata 50. upłynęły Kazimierzowi na próbie realizacji projektu pokojowej chrystianizacji bałtyjskich Jaćwingów . Polityka księcia spotkała się z oporem sprowadzonych w 1226 przez Konrada mazowieckiego Krzyżaków . Pomysł ten spodobał się jednak Stolicy Apostolskiej, co doprowadziło nawet w 1254 do rzucenia klątwy przez legata papieskiego na zakon za notoryczne łamanie zawartego w celu porozumienia rozejmu. Sprawy nie udało się doprowadzić do końca, głównie z powodu z zaangażowania Kazimierza na innych odcinkach granicy. W celu zaś zabezpieczenia północnych rubieży swojego państwa sprowadził do księstwa templariuszy , których osiedlił w Łukowie . Do unormowania stosunków z Krzyżakami doszło jednak dopiero w 1263 , kiedy zawarto ugodę.

Tymczasem nad władztwem Kazimierza zaczęły zbierać się czarne chmury. W 1258 książę wielkopolski Bolesław Pobożny , sprzymierzony z księciem zachodniopomorskim Warcisławem zaatakował Kujawy, domagając się zwrotu bezprawnie przekazanej jego zdaniem przez Henryka II Pobożnego Kazimierzowi kasztelanii lądzkiej. Wyprawa zakończyła się tylko częściowym sukcesem, wobec czego w roku następnym książę wielkopolski zorganizował szeroką koalicję książąt mającą na celu wymuszenie na Kazimierzu ustępstw. W skład utworzonego antykujawskiego przemierza weszli dodatkowo książę krakowski Bolesław V Wstydliwy , książę mazowiecki Siemowit, oraz książę Roman, syn Daniela halickiego . Wspólna wyprawa koalicjantów zakończyła się pełnym zwycięstwem, wobec czego 29 listopada 1259 Kazimierz został zmuszony prosić o pokój, obiecując oddanie Bolesławowi Pobożnemu spornej kasztelanii.

Realizacja zawartej umowy napotkała jednak spore trudności, wobec czego w 1261 doszło do ponownej wyprawy sprzymierzonych przeciwko księciu kujawskiemu. Korzystając z tego zamieszania, upomniał się o swoją własną dzielnicę najstarszy syn Kazimierza, Leszek Czarny , zagrożony groźbą wydziedziczenia na skutek knowań macochy księcia, Eufrozyny opolskiej . Tak więc ostatecznie Kazimierz w 1261 musiał nie tylko zrezygnować z utraconej w toku wyniszczającej księstwo wojny w latach 1258 - 1261 kasztelanii lądzkiej, ale został zmuszony wydzielić również synowi księstwo sieradzkie .

Kazimierz I kujawski zmarł 14 grudnia 1267 i pochowany został w katedrze włocławskiej .

Był trzykrotnie żonaty. Pierwszą żoną była nieznana bliżej Jadwiga, według przypuszczeń niektórych historyków córka księcia wielkopolskiego Władysława Odonica . Małżeństwo pozostało bezdzietne. Drugą żoną księcia była córka księcia śląskiego Henryka II Pobożnego, Konstancja . Kazimierz w posagu Konstancji otrzymał kasztelanię lądzką, która następnie stała się przyczyną długotrwałego konfliktu z księciem wielkopolskim . Z Konstancją doczekał się dwóch synów - Leszka Czarnego i Siemomysła . Wreszcie trzecie małżeństwo Kazimierz zawarł z księżniczką opolską Eufrozyną . W posagu żony otrzymał wówczas część Wielkopolski, tzw. ziemię rudzką. Z powodu jednak szybkiej akcji księcia Przemysła I posiadłości tej nie zdołał objąć. Z Eufrozyną miał Kazimierz trzech synów: Władysława Łokietka , Kazimierza II i Siemowita , oraz córkę Eufemię , żonę władcy halickiego Jerzego I .

Linki zewnętrzne

• dokumenty archiwalne z czasów panowania Kazimierza I kujawskiego
• Wojny o kasztelanię lądzką