Związek Artystów Scen Polskich jest stowarzyszeniem grupującym artystów teatru, estrady, radia, telewizji, dubbingu i filmu.

Powstał w 1918 jako organizacja jednocząca aktorów z trzech zaborów. Pierwszym prezesem został Józef Śliwicki. Statut związku podpisali między innymi tak wybitni aktorzy jak: Stefan Jaracz , Juliusz Osterwa i Aleksander Zelwerowicz .

W dwudziestoleciu międzywojennym stał się jedną z najprężniejszych organizacji zawodowych w Polsce. Dzięki wprowadzonemu przez ZASP tzw. przymusowi organizacyjnemu, teatry musiały zatrudniać wyłącznie jego członków. Doprowadził on również do podpisania kontraktu, który gwarantował aktorom wysokość minimalnej gaży przez cały sezon. W 1921 związek wybudował Dom Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie . W 1926 stał się członkiem International Federation of Actors, międzynarodowej organizacji, która skupia związki zawodowe aktorów na świecie. W 1932 doprowadził do powstania pierwszej nowoczesnej szkoły teatralnej w Polsce - Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej .

W czasie wojny ZASP stał się organizacją konspiracyjną. W 1940 wydał zakaz udziału w imprezach artystycznych organizowanych przez Niemców. Zakazu przestrzegała większość środowiska aktorskiego.

W 1950 ZASP został rozwiązany, a w jego miejsce powstało Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru i Filmu (SPATiF). W 1952 zmieniono nazwę związku na SPATiF-ZASP. W 1981 powrócono do przedwojennej nazwy. W 1982 ZASP został przez władze rozwiązany, a w jego miejsce powstał "nowy" ZASP, do którego wstąpiła ok. 1/5 artystów z rozwiązanego związku. W 1989 doszło do zjednoczenia związku.

Decyzją Ministra Kultury 1 lutego 1995 wydano stowarzyszeniu zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi reżyserów teatralnych i scenografów teatralnych na następujących polach eksploatacji:^[1] utrwalanie, zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, wprowadzanie do obrotu, użyczanie, najem, publiczne wykonanie, wyświetlanie, odtwarzanie, nadawanie, reemitowanie, publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Zezwolenie obejmuje również zarządzanie prawami pokrewnymi artystów wykonawców: aktorów, solistów, śpiewaków, tancerzy (wraz z prawem do pobierania wynagrodzenia) na polach eksploatacji: utrwalanie, zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, wprowadzanie do obrotu, użyczanie, najem, nadawanie, reemitowanie, odtwarzanie, publiczne udostępnienie utrwalenia artystycznego w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Stowarzyszenie również pobiera wynagrodzenia z tytułu wyświetlenia utworu audiowizualnego w kinach , najmu egzemplarzy utworów audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania i nadawania utworu audiowizualnego w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów.

Nieprawidłowości z inwestowaniem pieniędzy pochodzącymi z nieodebranych tantiem spowodowały skandal ( 2002 ), który doprowadził do wystąpienia ze związku wielu artystów. Część z nich utworzyło konkurencyjną organizację: Stowarzyszenie Artystów Filmu i Telewizji.

Prezesi ZASP

• 1919 - 1920 - Józef Śliwicki
• 1920 - 1921 - Józef Kotarbiński
• 1921 - 1924 - Józef Śliwicki
• 1924 - 1926 - Tadeusz Mazurkiewicz
• 1926 - 1929 - Józef Śliwicki
• 1929 - 1930 - Jerzy Bojanowski
• 1930 - 1932 - Ignacy Dygas
• 1932 - 1933 - Robert Boelke
• 1933 - 1944 - Józef Śliwicki
• 1945 - 1948 - Dobiesław Damięcki
• 1948 - 1949 - Feliks Chmurkowski
• 1950 - 1954 - Leon Schiller
• 1954 - 1955 - Marian Wyrzykowski p.o.
• 1955 - 1957 - Wojciech Brydziński
• 1957 - 1959 - Marian Wyrzykowski
• 1959 - 1961 - Henryk Szletyński
• 1961 - 1963 - Jan Kreczmar
• 1963 - 1965 - Henryk Szletyński
• 1965 - 1970 - Władysław Krasnowiecki
• 1970 - 1981 - Gustaw Holoubek
• 1981 - 1982 - Andrzej Szczepkowski
• 1983 - 1985 - Henryk Szletyński
• 1985 - 1988 - Tadeusz Jastrzębowski
• 1988 - 1989 - Kazimierz Dejmek
• 1989 - 1996 - Andrzej Łapicki
• 1996 - 2002 - Kazimierz Kaczor
• 2002 - 2005 - Olgierd Łukaszewicz
• 2005 - 2006 - Ignacy Gogolewski
• 2006 - 2010 - Krzysztof Kumor
• od 2010 - Joanna Szczepkowska ^[2]

Oddziały terenowe

Obecnie istnieje 10 oddziałów stowarzyszenia:

• 1. Oddział ZASP w Gdańsku
• 2. Oddział ZASP w Katowicach
• 3. Oddział ZASP w Krakowie
• 4. Oddział ZASP w Lublinie
• 5. Oddział ZASP w Łodzi
• 6. Oddział ZASP w Poznaniu
• 7. Oddział ZASP w Szczecinie
• 8. Oddział ZASP we Wrocławiu
• 9. Oddział ZASP w Warszawie
• 10. Oddział ZASP Bydgoszcz - Toruń w Toruniu ^[3]

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Związku Artystów Scen Polskich
• Związek Artystów Scen Polskich w Krajowym Rejestrze Sądowym

Przypisy