Zhou Enlai
Chińskie nazwisko i imię
Hanyu pinyin	Zhōu Ēnlái
Jyutping	{{{JYUTPING}}}
Wade-Giles	Chou En-lai
Jaworski-Jabłoński	Czou En-laj
Zn. tradycyjne	周恩來
Zn. uproszczone	周恩来

Zhou Enlai (ur. 5 marca 1898 , Huaiyin w prowincji Jiangsu , zm. 8 stycznia 1976 w Pekinie ) – chiński polityk i wojskowy, pierwszy premier ChRL od momentu jej powstania w 1949 roku aż do śmierci.

Pochodził z zamożnej rodziny mandaryńskiej . Ukończył Uniwersytet Nankai w Tianjinie . W 1919 roku więziony za udział w Ruchu 4 Maja . W latach 1920 - 1924 studiował we Francji ( 1920 - 1922 ) i Niemczech ( 1923 - 1924 ). Podczas pobytu za granicą w 1922 roku wstąpił do Komunistycznej Partii Chin . W tym samym roku założył we Francji europejską sekcję tej partii.

Po powrocie do Chin był w latach 1924 - 1926 szefem wydziału politycznego akademii wojskowej w Huangpu . Został usunięty z tego stanowiska przez Czang Kaj-szeka . Objął następnie funkcję szefa wydziału wojskowego Komunistycznej Partii Chin. W 1936 roku z ramienia KPCh prowadził w Xi'anie negocjacje z Kuomintangiem w sprawie utworzenia wspólnego frontu antyjapońskiego. Po zakończeniu wojny w latach 1945 - 1946 ponownie przewodniczył delegacjom KPCh podczas rozmów pokojowych z Kuomintangiem.

Po utworzeniu Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 roku objął funkcję premiera, którą do 1958 sprawował równolegle z funkcją ministra spraw zagranicznych. Jako minister spraw zagranicznych m.in. podpisał układ o przyjaźni i współpracy z ZSRR w 1950 roku i w porozumieniu z Jawaharlalem Nehru sformułował pięć zasad pokojowego współistnienia podczas wizyty w Indiach w 1954 roku. Od 1956 był członkiem Stałego Komitetu Biura Politycznego KPCh i zastępcą przewodniczącego KC KPCh.

Podczas rewolucji kulturalnej (1966-1976) Zhou zdystansował się od partyjnych ekstremistów, udało mu się jednak zachować zajmowane do tej pory stanowiska. Podczas 10 lat rewolucji kulturalnej starał się ratować chińską gospodarkę i chronić zabytki kultury przed zniszczeniem ze strony hunwejbinów (m.in. wprowadzając wojsko do Zakazanego Miasta ). Starał się także chronić Deng Xiaopinga i doprowadził do przywrócenia mu stanowiska wicepremiera w 1973 roku.

Zhou zmarł 8 stycznia 1976 roku. Wiec na cześć zmarłego premiera zorganizowany przez studentów w przededniu chińskiego Święta Zmarłych 4 kwietnia na placu Niebiańskiego Spokoju przerodził się w wielką demonstrację przeciwko bandzie czworga .

Bibliografia

• Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. . 
• "Słownik najnowszej historii świata 1900-2007 - tom 6" Wydawnictwo Prószyński i S-ka Warszawa 2008 ; redaktor naukowy P.M. Majewski