Wleń (
niem.
Lähn) to
miasto
w
woj. dolnośląskim
, w
powiecie lwóweckim
, siedziba
gminy miejsko-wiejskiej Wleń
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. jeleniogórskiego
.
Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 1888 mieszkańców[1].
Położenie
Miasto i Gmina Wleń są położone jest w południowo-zachodniej części
województwa dolnośląskiego
w
powiecie lwóweckim
nad
Bobrem
i Wierzbnikiem.
Miasteczko położone jest u podnóża jednego z najstarszych murowanych zamków na Śląsku -
zamek Wleń
. Tuż pod zamczyskiem znajduje się kompleks pałacowy.
Wleń leży u podnóża
Sudetów Zachodnich
, na pograniczu
Pogórza Izerskiego
,
Pogórza Kaczawskiego
i
Gór Kaczawskich
, na skrzyżowaniu dróg lokalnych do
Pławnej
,
Kleczy
,
Jeleniej Góry
,
Lwówka Śląskiego
. Niedaleko przebiega
droga wojewódzka nr 297
Bolesławiec
–
Jelenia Góra
.
Z miasta można dojechać do sąsiednich ośrodków
autobusami
PKSu
lub
koleją
. W mieście istnieje stacja kolejowa.
Historia
Prawa miejskie osadzie nadał książę śląski
Henryk Brodaty
w roku 1214. Proces kształtowania ówczesnych osad w miastach był długotrwały, mijały nieraz lata zachodzących przemian.
Lata 1278-1368 były okresem intensywnego rozwoju miasta. Wleń uzyskuje liczne przywileje jak: prawo bicia złotych i srebrnych monet, prawo handlu suknem, pobieranie cła pieszego, prawo targu solą oraz
prawo mili
. Były to czasy rządów
Bolka I
,
Bernarda Świdnickiego
,
Henryka I Jaworskiego
i
Bolka II
. Powstawały nowe budynki użyteczności publicznej jak: ratusz, łaźnia miejska oraz domy bogatych patrycjuszy miejskich.
Następne lata były czasami powolnego upadku znaczenia miasta. Powodem słabego rozwoju Wlenia był brak murów miejskich, nieudolne rządy panów miasteczka oraz liczne powodzie których łącznie było ponad 70. Ostatnia zniszczyła miasto w 1997 roku. Innym powodem upadku miasta było to że dynamicznie rozwijająca się
Jelenia Góra
oraz pobliski
Lwówek
zdominowały handel i rzemiosło na tym terenie. W następnych latach trwające ruchy religijne, zarazy, liczne powodzie i pożary poważnie rujnowały miasto. W roku 1813 w czasie trwania bitwy nad Bobrem, między wojskami
Napoleona
a generała Kajzerowa miasto prawie doszczętnie spłonęło.
Dopiero II połowa XIX wieku przyniosły miastu ponowny rozwój gospodarczy. Wykorzystano panujące tu warunki mikroklimatyczne, które przyczyniły się do uznania Wlenia jako miejscowość uzdrowiskowo-wypoczynkową. Znajdujące się na terenie miasta pięknie położone nad
Bobrem
Sanatorium Rehabilitacyjne świadczy usługi w zakresie balneologicznym.
W 1945 r. zajęte przez wojska radzieckie miasto przekazano Polsce. Dotychczasowa ludność Wlenia została wysiedlona do Niemiec.
Zabytki
Wleń zachował znaczną część architektury staromiejskiej. Wśród zabudowy wyróżniają się ratusz, kościół św. Mikołaja oraz położony nieopodal zamek wleński. Jednak zabytków jest znacznie więcej:
- Ratusz we Wleniu - został wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. Fakt ten potwierdza zachowany dokument księcia
Bolka II
i Księżnej Anny pochodzący z 3 lipca 1353 roku. W obecnej postaci powstał w latach 1823-1824. Miało to miejsce po olbrzymim pożarze miasta który miała miejsce w roku 1813. Wleński ratusz to budynek skromny, jednopiętrowy, kryty spadzistym dachem i zwieńczony wieżą z galeryjką, która nakryta jest hełmem z prześwitem. Wieżę ową rekonstruowano w 1994 roku. Nad wejściem do ratusza umieszczono napis: Post nubila Phocbus-Excinere phoenix 1823-24 co oznacza Po deszczu słońce z popiołów odradza się
Feniks
.
- Kościół św. Mikołaja biskupa - powstał z fundacji biskupa Wawrzyńca w latach 1215-1217. Poważnej modernizacji uległ w latach 1863-1864 zyskał wtedy charakter neogotycki. Z czasów średniowiecza zachowała się czworoboczna wieża z 1500 roku. We wnętrzu na uwagę zasługuje renesansowa chrzcielnica pochodząca z XVI wieku. W murze cmentarnym płyty nagrobne z XVII wieku.
- Kościół św. Jadwigi - po raz pierwszy w dokumentach wymieniony jest już w roku 1346. Niestety pierwotna budowla nie przetrwała do naszych czasów, została zniszczona podczas wojny trzydziestoletniej. Wkrótce na jej fundamentach wzniesiono nowy obiekt co miało miejsce w roku 1622. Obiekt został zmodernizowany i poddany renowacji w XVIII wieku. Po wyzwoleniu w roku
1945
opuszczony kościół popadł w ruinę i został zdewastowany. Wyremontowano go dwukrotnie w roku 1978 i 1994. Jest to skromny kościół jednonawowy, z zakrystią i
prezbiterium
, nakryty spadzistym dachem z niewielką wieżyczką. Przy kościele św. Jadwigi znajduje sie
mauzoleum
rodu von Grunfeld.
- Pomnik Gołębiarki - Wzniesiono go z okazji 700-lecia założenia miasta w 1914 roku. Pomnik-fontanna składa się z cokołu ozdobionego herbem miasta Wleń która umieszczona jest w niewielkim basenie z wodą. Z paszczy lwa umieszczonej w środkowej części leje się woda do owego basenu. Główna część pomnika przedstawia figurę dziewczyny z gołębiem na prawym ramieniu. W ten sposób upamiętniono tradycję gołębich targów, które od czasów średniowiecznych odbywały się w każdą środę popielcową w mieście.
- Zabytkowe kamieniczki - Wleński rynek otaczają zabytkowe kamieniczki głównie z XIX wieku ustawione kalenicowe do rynku. Na szczególną uwagę zasługują kamieniczki pierzei wschodniej i północnej rynku. U zbiegu ulic Kościelnej i Pocztowej zachował się stary budynek sprzed 1813 roku.
- Krzyże pokutne - we Wleniu znajdują się dwa krzyże pokutne. Pierwszy z ich znajduje się przy drodze prowadzącej od ul. Batorego do Wleńskiego Gródka. Jest to krzyż maltański, wybudowany z piaskowca, z rzeźbą miecza i topora. Drugi z wleńskich krzyży pokutnych znajduje się na skrzyżowaniu ulic Lipowej i Dworcowej. Jest to również krzyż maltański, piaskowcowy z wyryta datą 1511.
-
Zamek Wleń
- Zamek był zamkiem kasztelańskim, najstarsze fragmenty murów pochodzą z XII i XIII wieku.
- Pałac we Wleńskim Gródku - obiekt ten ufundowany przez Adama Koulhasa w latach 1653-1662 prezentuje styl barokowy który to z kolei zawdzięcza przebudowie dokonanej w XVIII wieku przez Grunfelda. Na uwagę zasługują znajdujące się wewnątrz freski z XVII wieku, kamienna klatka schodowa. Nad wejściem do obiektu znajdują się herby rodowe właścicieli.
- Pałac Książęcy we Wleniu - Jest to obiekt prezentujący styl baroku francuskiego pochodzący prawdopodobnie z XVI wieku. Wielokrotnie przebudowywany i modernizowany. Od strony dziedzińca znajduje się dwuprzęsłowy podcień wsparty na kolumnach, nad którym umieszczono osiem herbów rodów śląskich.
- Kapliczka Matki Boskiej - znajduje się w parku sanatoryjnym i wykonana jest z tufu wulkanicznego podarowanego Siostrom Elżbietankom przez Jana Henryka Hochberga z Książa.
- Budynek Sanatorium - pochodzi z 1893 roku, w następnych latach rozbudowane przez Zgromadzenie Sióstr Elżbietanek. Obecnie sanatorium jest Ośrodkiem Rehabilitacyjnym i Opiekuńczym.
- Liczne wille m.in. przy ul. Górskiej, Batorego, Pocztowej
- Zabytkowy tunel kolejowy
Gospodarka
Wleń - widok z wieży zamkowej na miasto i okolicę
Wleń jest lokalnym ośrodkiem administracyjnym, usługowym i handlowym. Brak tutaj wielkiego przemysłu. Do większych firm zaliczyć można Zakład Przetwórstwa Mięsnego, Zakład Stolarski, Zakład Ogólnobudowlany, Skład Opału, Rozlewnia Wód Mineralnych. Istnieje stacja benzynowa,sklepy, punkty usługowe, serwis samochodowy, liczne gospodarstwa agroturystyczne. Miasto jest głownie nastawione na obsługę ruchu turystycznego, związanego z bliskością
Karkonoszy
, Szwajcarii Lwóweckiej oraz
Gór Izerskich
.
Kultura
Animatorem życia kulturalnego w mieście i głównym organizatorem imprez kulturalno- rozrywkowych w mieście jest Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki we Wleniu. W jego strukturach działa Miejski Dom Kultury, Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy, Informacja Turystyczna i Pole Namiotowe. W Domu Kultury działa Kino. Do imprez kulturalnych zaliczyć można Festiwal Piosenki Dziecięcej "Zakręcona Nutka", Memoriał Uliczny im. Michała Fludra, Majówkowa Zabawa Taneczna. We Wleniu działa Formacja Disco Dance Spox. Największą imprezą kulturalno-rozrywkową jest Międzynarodowy Turniej Drwali. Impreza ta odbywa się w ostatni weekend czerwca. Celem przedsięwzięcia jest prezentacja walorów turystyczno-przyrodniczych Miasta i miny Wleń w połączeniu z dobra zabawą. Na miejskim rynku gromadzą się wtedy Można wtedy mężczyźni, którzy walczyć będą o puchar i cenne nagrody. Turniej zawsze rozpoczyna hejnał z wieży ratuszowej. Równocześnie turniejowi towarzyszą Dni Wlenia. Przez dwa dni na wleńskim rynku jest tłoczno i gwarno a na scenie prezentują się lokalne oraz światowej sławy zespoły. Można wtedy (ale nie tylko) spróbować lokalnych specjałów m.in. chleba foremkowego który jest specjalnością Wlenia.
Edukacja i sport
W mieście znajduje się Zespół Szkół przy ul. Dworcowej, a pobliskich
Pilchowicach
znajduje się Szkoła Podstawowa. W mieście działa Klub Sportowy "Pogoń Wleń" reprezentujący piłkę nożną. Klub rozgrywa mecze w klasie A grupy jeleniogórskiej I.
Opieka zdrowotna, pomoc społeczna
W mieście istnieje Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej we Wleniu który świadczy usługi w zakresie świadczeń zdrowotnych:badania lekarskie i porady lekarskie, opieka ambulatoryjna, rehabilitacja lecznicza, opieka nad kobietą ciężarną i noworodkiem, szczepienia ochronne i inne działa profilaktyczne, stomatologia zachowawcza,profilaktyka i działalność oświatowo-zdrowotna, opieka nad osobami niepełnosprawnymi. W mieście istnieje Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej który zajmuje się pomocą dla najbardziej potrzebujących osób z terenu miasta i gminy Wleń.
Przyroda
Wleń leży w okolicy obfitującej w lasy, w zakolu Bobru który obfituje w
pstrągi
. Czyste tereny, nieskażona przyroda i spokój oraz piękne widoki zadecydowały o utworzeniu tutaj Krajobrazowego Parku Dolny Bobru. W otoczeniu miasta znajduje się Jezioro Pilchowickie powstałe przez spiętrzenie rzeki Bóbr w roku
1912
które jest doskonałym terenem rekreacyjno-spacerowym. W okolicy Wlenia znajduje się także rezerwat "Góra Zamkowa" o powierzchni 21 ha.
Zobacz też
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 2 Pogórze Izerskie, red.
Marek Staffa
, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2003,
- Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004. wyd. II. .
Linki zewnętrzne
Przypisy
