| Zakażenia wirusem herpes [herpes simplex] |
|
| herpes simplex |
|
ICD-10
|
B00
| | B00.0 | Wyprysk opryszczkowy [eczema herpeticum] | | B00.1 | Opryszczkowe pęcherzykowe zapalenie skóry | | B00.2 | Opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej oraz gardła i migdałków | | B00.3 | Opryszczkowe zapalenie opon mózgowych (G02.0*) | | B00.4 | Opryszczkowe zapalenie mózgu (G05.1*) | | B00.5 | Opryszczkowa choroba gałki ocznej | | B00.7 | Rozsiana opryszczka pospolita | | B00.8 | Inne postacie zakażenia wirusem opryszczki | | B00.9 | Zakażenie opryszczkowe, nieokreślone |
|
Opryszczka zwykła lub opryszczka pospolita, potocznie zimno lub febra (
łac.
Herpes simplex) –
choroba zakaźna
wywołana przez
wirusy
HSV1 i HSV2 (
Herpes simplex virus
).
Choroby wywołane przez HSV1
Opryszczka wargowa
Wykwity opryszczkowe w okolicy czerwieni wargowej
Choroba ujawnia się w postaci powierzchownych zapalnych pęcherzyków uformowanych w skupiska, na granicy
błony śluzowej
jamy ustnej
i
warg
(herpes labialis), niekiedy wychodząc poza granicę rąbka czerwieni wargowej. Początkowo pęcherzyki są wypełnione treścią surowiczą, następnie ropną i w ciągu kilku dni pokrywają się strupami. Zwykle towarzyszy im lekkie pieczenie lub niewielka bolesność; niekiedy objawy te poprzedzają wystąpienie opryszczki o 2-3 dni. Czasem pęcherzyki mogą też wystąpić w okolicy otworów nosowych. Wykwity opryszczkowe pojawiają się zwykle w momencie osłabienia odporności komórkowej
organizmu
. Często występują przed ujawnieniem się objawów innej choroby lub w trakcie powrotu do zdrowia. Wysiew opryszczki wargowej może wystąpić również po ekspozycji na
światło
słoneczne (opalanie). U kobiet nawroty opryszczki wargowej mogą korelować z miesiączką.
Pierwotne zakażenie występuje najczęściej u dzieci w postaci tzw. opryszczkowego zapalenia jamy ustnej, przebiegającego z wysoką gorączką i ciężkimi objawami ogólnymi, jak
posocznica
,
zapalenie opon mózgowych
; opryszczka zwykła nawrotowa występuje u wielu nosicieli wirusa opryszczki pod wpływem bodźców nieswoistych (np. stany gorączkowe, przemęczenie,
miesiączka
); opryszczka pospolita znika zwykle samoistnie po 10–12 dniach bez pozostawiania śladów.
Opryszczkowe zapalenia jamy ustnej
W obrębie jamy ustnej (stomatitis herpetica) tworzą się pęcherzyki, które dość łatwo ulegają pęknięciu, pozostawiając bardzo bolesne
nadżerki
.
Egzema herpeticum
Dawna nazwa tego schorzenia to Eruptio varicelliformis Kaposi. Częściej zakażenie występuje u
noworodków
, które nie zetknęły się jeszcze z wirusem Herpes simplex (zakażenie pierwotne), może jednak wystąpić u dorosłych. Należy chronić noworodki przed kontaktem z osobami zakażonymi wirusem Herpes simplex. Jest spotykane częściej u osób z chorobami alergicznymi skóry (z
atopowym zapaleniem skóry
). Zmiany skórne charakteryzują się rozsianymi pęcherzowo-ropnymi
wykwitami
z zagłębieniem w części środkowej i mają skłonność do grupowania się. Choroba zaczyna się nagle, przebieg może być ciężki i z
gorączką
, zwłaszcza u dzieci. U dorosłych objawy ogólne niekiedy nie występują.
Opryszczkowe zapalenie opon mózgowych i mózgu
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu może czasami towarzyszyć opryszczkowemu zakażeniu narządów płciowych, choć większość przypadków tej najcięższej postaci choroby jest wywoływane przez wirusa HSV-1, czyli tego odpowiedzialnego za wywoływanie zmian w górnej części ciała. Opryszczkowe zapalenie mózgu jest chorobą niezwykle groźną, która nieleczona w 70% kończy się
śmiercią
, a u ozdrowieńców często występują trwałe schorzenia
neurologiczne
oraz
zaburzenia psychiczne
. Choroba zaczyna się niecharakterystycznymi objawami takimi jak
gorączka
i
bóle głowy
. W miarę rozwoju choroby pojawiają się zmiany w zachowaniu chorego. W schyłkowej fazie dochodzi do zaburzeń
przytomności
i może rozwinąć się
śpiączka
. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu wymaga natychmiastowej interwencji
neurologa
.
Inne zmiany narządowe
Niekiedy może być zajęta
rogówka
(keratitis dendritica). Zmiany te są dość bolesne i uporczywe, mogą powodować upośledzenie
wzroku
, ze
ślepotą
włącznie.
Wykwity na skórze (np. na
małżowinach usznych
, na palcach rąk –
zanokcica opryszczkowa
) mogą nie mieć charakterystycznych cech, drobne grudki i pęcherzyki; wtedy są często nierozpoznawane.
Choroby wywołane przez HSV2
Opryszczka narządów płciowych
Opryszczka narządów płciowych u kobiet.
Opryszczka narządów płciowych u mężczyzn.
Opryszczka może umiejscawiać się także na narządach płciowych (herpes genitalis). Wywoływana jest zwykle przez wirus HSV2, a zakażenie występuje w wieku dorosłym poprzez kontakt seksualny (jedna z chorób przenoszonych drogą płciową).
U mężczyzn dotyczy
żołędzi
i
napletka
, czasem również są zmiany w
cewce moczowej
, powodując utrudnienie lub uniemożliwienie oddawania
moczu
. U kobiet zmiany pojawiają się na
wargach sromowych
, w
pochwie
, kroczu, czasami na wewnętrznej powierzchni ud a także na szyjce
macicy
; niekiedy zajęte są pośladki. Uważa się, że zakażenie HSV2 u kobiet zwiększa ryzyko
raka szyjki macicy
. U uprawiających
seks analny
może rozwinąć się zakażenie
odbytnicy
. Powikłaniem zakażenia HSV2 u tej ostatniej grupy jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Zakażenie wrodzone
| Wrodzone zakażenie wirusem opryszczki |
|
| herpes neonatorum |
|
Zakażenia noworodków najczęściej są spowodowane przez HSV-2 czyli wirusa pochodzącego z dróg rodnych kobiety, ma to miejsce podczas porodu drogą naturalną. Dlatego też zakażenie u kobiet w
ciąży
jest wskazaniem do
cięcia cesarskiego
. Skutkiem tych zakażeń mogą być niegroźne zmiany pęcherzykowe rozsiane na skórze, ale także mogą być ciężkie
zakażenia
mózgu
,
wątroby
i innych narządów prowadzące do śmierci.
Leczenie
Miejscowe
W zmianach mało nasilonych wystarcza leczenie miejscowe osuszające, odkażające (pasty cynkowe, Viosept). Nie należy stosować maści z antybiotykami, gdyż wydłużają leczenie (te można zastosować w momencie nadkażenia bakteryjnego). Można miejscowo zastosować w postaci
maści
acyklowir
, pencyklowir. Działanie leku miejscowego jest znacznie słabsze niż przy podaniu doustnym czy pozajelitowym. Leki te działają jedynie na wirusy w okresie
replikacji
i nie zapobiegają nawrotom. W keratitis dendritica wskazane jest doustne i jednoczesne miejscowe zastosowanie acyklowiru (krople do oczu).
Ogólne
Leczenie ogólne znajduje zastosowanie w zmianach nawrotowych, uporczywych, niezależnie od lokalizacji, głównie w przypadku opryszczki narządów płciowych.
Acyklowir
(np. Heviran, Zovirax, Antivir) jest lekiem działającym wybiórczo na DNA wirusa. Stosowany doustnie lub w postaci
wlewów dożylnych
(dożylne wlewy stosuje się głównie u osób z chorobami układowymi, leczonych
immunosupresyjnie
). Ostatnio wprowadzono kilka skuteczniejszych pochodnych acyklowiru: pencyklowir, walacyklowir, famcyklowir. Poza tym wskazana jest suplementacja
witamin
z grupy B ( wit. B1 i B2)
Szczepionka
Choć nadal trwają badania nad szczepionkami to nie ma jeszcze żadnej skutecznej przeciwko herpes simplex virus.
Zobacz też
Źródła
- "Choroby skóry" pod redakcją Stefanii Jabłońskiej i Tadeusza Chorzelskiego
- "Choroby zakaźne i pasożytnicze" pod redakcją Zdzisława Dziubka
Linki zewnętrzne
