Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Wyspy Owcze

Wyspy Owcze

Føroyar
Færøerne

Wyspy Owcze
Flaga Wysp Owczych
Herb Wysp Owczych
Flaga Wysp Owczych Herb Wysp Owczych
Hymn : Mítt Alfagra Land
(Mój Kraju Najpiękniejszy)
Położenie Wysp Owczych
Język urzędowy farerski , duński
Stolica Thorshavn
Ustrój polityczny monarchia parlamentarna
Status terytorium terytorium zależne
Zależne od Danii
Głowa terytorium królowa Danii Małgorzata II ¹
Królewski administrator Dan M. Knudsen
Szef rządu Premier Kaj Leo Johannesen
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe
180. na świecie
1 399 km²
0,5%
Liczba ludności  (2009)
 • całkowita 
 •  gęstość zaludnienia
 • narodowości
-. na świecie
48 778
35 osób/km²
Farerska (91,7%),
Duńska (5,8%),
Islandzka (0,4%)
Norweska (0,2%)
Polska (0,2%)
Inne (ok. 1,7%)
PKB (2003)
 • całkowite 
 • na osobę

9,7 mln DKK
202 000 DKK
PKB ( PPP ) ( 2006 )
 • całkowite 
 • na osobę

2,2 mld USD
45 250 USD
Jednostka monetarna Korona Wysp Owczych , korona duńska ² (DKK)
Rok utworzeniaprzejęcie posiadłości norweskiej
1380
Religia dominująca Luteranizm
Strefa czasowa UTC 0 – zima
UTC +1 – lato
Kod ISO 3166 FO/FRO/234
Domena internetowa .fo
Kod samochodowy FO
Kod telefoniczny +298
Mapa Wysp Owczych
¹ Królowa Danii pełni jednocześnie rolę głowy państwa Wysp Owczych, jak i Danii.
² Korony Wysp Owczych wydawane są przez Duński Bank Narodowy jedynie pod postacią banknotów ; Korona duńska jest wymienna z Koroną Wysp Owczych w stosunku 1:1, jednak poza Wyspami Owczymi Korona Wysp Owczych nie jest przyjmowana, nawet w Danii.

Wyspy Owcze ( farer. Føroyar, duń. Færøerne) – archipelag wysp wulkanicznych (o powierzchni 1399 km² ) na Morzu Norweskim , między Wielką Brytanią , Islandią a Norwegią . Stanowią terytorium zależne Danii .

Ośrodkiem administracyjnym jest Thorshavn (farer. Tórshavn). Głównymi miastami Wysp Owczych są: Klaksvík , Hoyvík , Argir . Żyje tam około 49 000 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 35 osób/km². Językami urzędowymi są farerski i duński . Mieszkańcy wyznają w większości luteranizm .

Spis treści

Ustrój polityczny

Wyspy posiadają własny 33-osobowy parlament Løgtingið (pełna, oficjalna nazwa: Føroya løgting), działający z niewielkimi przerwami od czasów wikińskich, i odpowiedzialny przed nim rządLandsstýrið tworzony przez premiera (obecnie pełni tę funkcję Kaj Leo Johannesen ) oraz sześciu ministrów (Handlu i Przemysłu, Finansów, Rybołówstwa, Kultury i Edukacji, Usług Socjalnych i Zdrowotnych oraz Spraw Wewnętrznych). Archipelag ma także dwóch deputowanych w parlamencie duńskim oraz Radzie Nordyckiej . W kompetencji rządu duńskiego leży prowadzenie polityki zagranicznej, obronnej i konstytucyjnej Wysp, aczkolwiek mają one co nieco do powiedzenia w kwestii międzynarodowej, czego dowodem jest odrzucenie w referendum członkostwa w Unii Europejskiej . Reprezentantem Danii na Wyspach Owczych jest królewski administrator (inaczej "wysoki komisarz", farer. Rigsombudsmand), obecnie Søren Christensen [1].

Podział administracyjny

Wyspy Owcze podzielone są na sześć regionów i siedem okręgów wyborczych: Eysturoy, Norðoyar (także Norðoyggjar), Sandoy, Streymoy (podzielony na dwa okręgi wyborcze), Suðuroy oraz Vágar. Dzielą się one obecnie na 34 okręgi gminne. Do roku 2004 istniało 48 takich okręgów; rząd prowadzi politykę zachęcania do oddolnego łączenia się gmin, w związku z czym można oczekiwać, że liczba ich wkrótce ulegnie dalszej redukcji. Największym z okręgów administracyjnych jest Streymoy , zaś gminnym gmina Tórshavn .

Geografia

Podział Wysp Owczych na gminy.

Archipelag tworzy 18 głównych wysp wulkanicznych o powierzchni górzystej. Największe z nich to Streymoy (373 km²) i Eysturoy (286 km²). Najwyższym wzniesieniem Wysp Owczych jest Slættaratindur na Eysturoy (882 m n.p.m. ). Wzniesienia przecinają liczne doliny. Wybrzeża – na ogół skaliste i strome, tylko gdzieniegdzie mają charakter fiordów . Są tu najwyższe klify w Europie, jak znajdujący się na Viðoy klif przylądka Enniberg (745 m), zajmujący w Europie pierwsze miejsce. Rzeki są krótkie i wąskie, często przybierają na sile w okresie pozimowych roztopów, zdarza się, iż zakończone są wodospadami spadającymi z wysokich klifów do oceanu. Na wyspach występują także jeziora, z których największym jest Sørvágsvatn na wyspie Vágar .

Przybliżone współrzędne Wysp Owczych: 62°00'N 6°47'W / 62, -6.783 (Thorshavn na wyspie Streymoy, w centrum archipelagu).

Geologia

Zdjęcie satelitarne Wysp

Wyspy Owcze zbudowane są głównie z bazaltów powstałych w paleocenie i eocenie , w okresie 60-50 mln lat temu w wyniku wylewów z bardzo długich, prostych szczelin (tzw. erupcji linearnych). Wyróżnia się trzy grube serie bazaltowe, o łącznej grubości około 3 km. Seria dolna ma około 900 m, środkowa - ponad 1300 i górna około 670 m. Dolna seria na powierzchni dominuje na wyspie Suðuroy i Mykines, środkowa na powierzchni dominuje na zachodnich wyspach (głównie Vágar, Streymoy, Eysturoy), a górna na wyspie Sandoy i wyspach wschodnich archipelagu. Oprócz tych poziomo leżących serii są też powszechnie pionowe lub skośne żyły i dajki wulkanitów o większej odporności na wietrzenie niż bazalty głównych serii. Zaznaczają się one w morfologii wysp jako twardzielcowe skałki. Pomiędzy dolną a środkową serią bazaltów występuje seria ponad 100 m zlepieńców , zwietrzelin i warstwy węgli brunatnych powstała w czasie dłuższej przerwy w wulkanizmie. Datowana jest na eocen .

Pokłady węgla mają maksymalnie do 10 m miąższości (wraz z płonymi przeławiceniami), przeważnie dużo mniej, średnio 75 cm. Zasoby szacuje się na 12 mln ton. Odsłaniają się na wyspach Vágar i Suðuroy. Wydobycie na niewielką skalę prowadzono głównie w okresie obu wojen światowych.

Klimat

Wyspy Owcze leżą w strefie klimatu umiarkowanego , chłodnego, wykazującego bardzo silne wpływy oceaniczne. Charakteryzuje się on m.in. wysokim poziomem opadów, relatywnie ciepłymi zimami i chłodnymi latami. Dzięki ogrzewającemu Wyspy ciepłemu Prądowi Zatokowemu średnia temperatura w styczniu wynosi ok. 0 °C. Średnia temperatura w sierpniu to 11°. Wpływ oceanu powoduje, iż na wyspach jest na ogół pochmurnie, występują częste mgły i silne wiatry.

Historia

Wyspy były zamieszkane przez eremitów irlandzkich już w VII wieku , następnie zostały zasiedlone przez Normanów ( wikingów ) w VIII wieku , a od 1035 roku stanowiły posiadłość Norwegii . Wraz z nią zostały przyłączone w 1380 do Danii. W 1814 Dania utraciła Norwegię, ale zachowała Wyspy Owcze. Nałożony na wyspy duński monopol handlowy spowodował zahamowanie ich rozwoju gospodarczego. W tym czasie narastał ruch nacjonalistyczny , który dążył do uzyskania niepodległości. W pierwszej połowie XIX wieku wyspom przyznano ograniczoną autonomię . Ruch nacjonalistyczny doprowadził jednocześnie do powstania pisanego języka farerskiego , który jest, obok duńskiego, językiem urzędowym Wysp. W latach 1940 - 1945 archipelag, jako istotny dla przebiegu Bitwy o Atlantyk punkt strategiczny, zajęty był przez wojska brytyjskie . W roku 1948 podpisano nowe warunki współzależności między Wyspami Owczymi a Danią, uzyskując tym samym szerszą autonomię.

Demografia

19 lipca 2007
Liczba ludności47 511
Ludność według wieku
0 - 14 lat20,6%
15 - 64 lat65,3%
ponad 64 lata14,1%
Wiek (mediana)
W całej populacji35 lat
Mężczyzn34,8 lat
Kobiet35,3 lat
Przyrost naturalny0,543%
Współczynnik urodzeń14,12 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów8,69 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji<0 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu1 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat0,996 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat1,115 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat0,83 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji6,01 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej7,25 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej4,76 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji79,49 lat
Mężczyzn76,06 lat
Kobiet82,93 lat
Rozrodczość2,15 urodzeń na kobietę

Główne partie polityczne i ich poparcie

Na Wyspach Owczych wybory do parlamentu odbywają się co cztery lata, bierze w nich udział siedem partii. Prócz tradycyjnego podziału na prawicę , lewicę i centrum liczy się także stosunek do niezależności wobec Danii. Ostatnie wybory miały miejsce 19 stycznia 2008 roku i zakończyły się z następującymi rezultatami:

Wyniki

Nazwa partiiLiderGłosyProcentMandaty+/-
Partia Republikańska (Tjóðveldisflokkurin) Høgni Hoydal 7 23823,380
Partia Unii (Sambandsflokkurin) Kaj Leo Johannesen 6 52121,070
Partia Ludowa (Fólkaflokkurin) Jørgen Niclasen 6 23320,170
Partia Socjaldemokratyczna (Javnaðarflokkurin) Jóannes Eidesgaard 6 01619,36-1
Partia Centralna (Miðflokkurin)Jenis av Rana2 6038,43+1
Partia Niepodległościowa (Sjálvstýrisflokkurin)Kári P. Højgaard2 2437,22+1
Partia Studencka (Miðnámsflokkurin)Bergur Johannesen2210,700
Suma (frekwencja 89,3%)31 11210033+1

Partie, których nazwy zostały pogrubione tworzą aktualnie rządzącą koalicję , posiadającą 17 miejsc w parlamencie[2].

Ludność

Mieszkańcy Wysp (częściowo w strojach ludowych)

Mieszkańcy Wysp ( Farerowie ) są w zdecydowanej części potomkami osadników normańskich pochodzących z terenów obecnej Norwegii . Poza nimi na terenie Wysp zamieszkuje spora liczba Duńczyków (ok. 5%) a także niewielka liczna osób (w sumie ok. tysiąca) pochodzących z innych krajów: głównie Islandii , Grenlandii , a także z Polski .

Ponad 1/4 całej populacji (w tym niemal wszyscy imigranci) mieszka w stolicy kraju - Thorshavn .

Języki i wyznania

Mieszkańcy Wysp Owczych posługują się językiem farerskim , który jest językiem urzędowym kraju. Niewielka grupa imigrantów z Danii (zamieszkująca głównie w stolicy i innych większych miastach) posługuje się też na co dzień językiem duńskim , który jest drugim językiem urzędowym i jest znany także farerskojęzycznej większości mieszkańców. Ponadto na wyspach dość powszechna jest znajomość języka angielskiego .

Niemal cała populacja Wysp należy do kościoła luterańskiego .

Zmiany liczby mieszkańców

Widok z klifu Beinisvørð wzdłuż zachodniego wybrzeża Suðuroy w kierunku północnym. Widać grube warstwy jasnego bazaltu , poprzedzielane cienkimi i ciemniejszymi warstwami tufu .
Krajobraz Wysp Owczych
stolica kraju - Thorshavn
Osada Eiði
Domy w Vagur
RokLiczba mieszkańców
1327ok. 4 000
1350ok. 2 000
17694 773
18015 255
18346 928
18407 314
18457 782
18508 137
18558 651
188011 220
190015 230
1911ok. 18 800
192522 835
195031 781
1970ok. 38 000
197540 441
198545 749
198947 787
199543 358
199643 784
199744 262
199844 817
199945 409
200046 196
200146 996
200247 704
200348 214
200448 353
200548 371

Miasta i osady

W lutym 2005 r. na Wyspach było zarejestrowanych 95 miejscowości, przy czym niektóre z nich istniały tylko jako pojedyncze domy zamieszkane przez kilka osób, a nawet pozbawione stałej ludności.

Największe miejscowości na Wyspach (powyżej 500 mieszkańców), stan na luty 2005 r.

Lp.NazwaGmina
1 Thorshavn Tórshavnar12.582
2 Klaksvík Klaksvíkar4.681
3 Hoyvík Tórshavnar2.951
4 Argir Tórshavnar1.881
5 Fuglafjørður Fuglafjarðar1.542
6 Vágur Vágs1.420
7 Vestmanna Vestmanna1.251
8 Tvøroyri Tvøroyrar1.170
9 Miðvágur Miðvágs1.032
10 Sørvágur Sørvágs974
11 Leirvík Leirvíkar853
12 Toftir Nes832
13 Saltangará Runavíkar830
14 Kollafjørður Tórshavnar822
15 Strendur Sjóvar817
16 Sandavágur Sandavágs744
17 Hvalba Hvalbiar663
18 Eiði Eiðis651
19 Skáli Runavíkar618
20 Sandur Sands596
21 Norðragøta Gøtu575

Pełna, alfabetyczna lista osiedli na Wyspach Owczych znajduje się w artykule: Miasta Wysp Owczych .

Gospodarka

Wyspy Owcze ze względu na swoją lokalizację jeszcze do niedawna były prymitywne technologicznie. W latach 50. XX w. większość wsi nie miała dostępu do prądu , brakowało dróg i system komunikacji był mało rozwinięty. Po okresie postępu technologicznego w latach 70. i 80. XX w. nastał głęboki kryzys, którego jedną z przyczyn był spadek połowów morskich. Rybołówstwo było ważnym członem gospodarki wysp, więc kryzys doprowadził do pogrążenia pozostałych sektorów . Pojawiło się 20% bezrobocie , a 10% mieszkańców kraju musiało go opuścić, by szukać pracy . Równowaga ekonomiczna powróciła dopiero w latach 90. XX w.

Farerczycy po tym doświadczeniu zmienili koncepcję zarabiania na rybołówstwie. Rozpoczęli hodowlę łososi i pstrągów w wodach fiordów . Głównym ośrodkiem tradycyjnego rybołówstwa pozostało drugie pod względem wielkości miast – Klaksvík . Łącznie na tę branżę przypada aż 96% eksportu. Innymi ważnymi częściami gospodarki są: żegluga , usługi portowe , obsługa floty rybackiej i przemysł stoczniowy . Na Wyspach najbardziej znanym armatorem jest Smyril Line - firma zapewniająca połączenie promowe na trasie Dania -Wyspy Owcze- Norwegia - Szetlandy - Islandia . Rolnictwo nie ma dużego znaczenia w gospodarce wysp. Pewną rolę odgrywa tylko hodowla zwierzątbydła i owiec . Płody rolne i artykuły żywnościowe są importowane. Na małą skalę uprawiane są tam ziemniaki . Na malutkich poletkach sadzi się buraki , kapustę , rzepę , lecz jest to bardziej hobby mieszkańców. Farerczycy zbierają także trawę , która po wysuszeniu stanowi paszę dla bydła. By poprawić żyzność lichej ziemi, wyspiarze od wieków stosują nawóz w postaci spalonych wodorostów . Interesująca może być hodowla owiec. Niektóre jej zasady określa prawo ustanowione jeszcze w XIII w., jakim był List Owczy. Populacja tych zwierząt utrzymywana jest na stałym poziomie 75.000-78.000 sztuk. Dzięki tradycyjnej hodowli owiec – zwierzęta pasą się swobodnie przez cały rok – i specyficznym walorom farerskiej odmiany owcy, pochodząca z wysp wełna ma unikalne walory, a mięso ma doceniany przez znawców smak . Lepszą przyszłość gospodarki Wysp Owczych zwiastuje odnalezienie ropy naftowej , której złoża odkryto na dnie oceanicznym na południowy wschód od wysp. Ogromne koncerny petrochemiczne już zajęły się ich dokładnym zbadaniem.

Transport

Dojazd

Dojazd na Wyspy Owcze jest jedną z największych przeszkód w ich zwiedzaniu. Nie da się tam dotrzeć bezpośrednio z Polski .

Podróżowanie po archipelagu

Połączenia autobusowe na Wyspach Owczych obsługiwane są przez firmę Bygdaleiðir. Rozkład jazdy skorelowany jest z porami odjazdu promów łączących poszczególne wyspy. Można w ten sposób dotrzeć praktycznie do każdego zakątka archipelagu. Alternatywną możliwością są przeloty helikopterem z portu lotniczego Vágar do Thorshavn , Klaksvík , Skúvoy , Froðba , Stóra Dímun i Mykines .

Sport

Stadion Tvøroyri

Wyspy Owcze mają 2 sporty narodowe. Są nimi piłka nożna oraz wyścigi łodzi wiosłowych. Reprezentacja piłkarska jest uwielbiana wśród mieszkańców wysp. W lidze tego kraju pojawiło się kilku Polaków: Krzysztof Popczyński , Marek Wierzbicki, Marcin Dawid, Robert Rzeczycki, Rafał Kwieciński oraz Tomasz Sajdak , a najpopularniejszymi zespołami są: HB Tórshavn , B36 Tórshavn , GÍ Gøta i KÍ Klaksvík .

Media

Wyspy Owcze posiadają szereg niezależnych mediów, a wśród nich sześć gazet , cztery magazyny , trzy rozgłośnie radiowe oraz jedna stacja telewizyjna .

  • Gazety: najstarszą jest Dimmalætting - zaczęła wychodzić w 1878 roku i mimo wielu zmian istnieje do dziś. Kolejne to: Sosialurin ( 1927 , upolityczniona), Oyggjatíðindi, Norðlýsið (kolportowana w północnej części archipelagu), Vinnuvitan (o biznesie), Vikublaðið.
  • Magazyny: Frøði (naukowy), Kvinna ( 2004 , dla kobiet ), OutsiderMagazine, Vencil (kulturowe).

Ciekawostki

  • Ze względu na silne wiatry jedyne drzewa na archipelagu to sztuczne nasadzenia w miastach.
  • Wiele domów tradycyjnych, jak również nowo budowanych, ma dachy porośnięte trawą.
  • Telewizja pojawiła się na Wyspach Owczych dopiero w 1978 r.
  • Port w Tórshavn przeładowuje rocznie ponad 200 tys. ton towarów.
  • Na wyspach Owczych mieszka ok. 100 Polaków.
  • Mieszkańców wyspy jest 1,75 razy mniej od ich owiec.
  • Z owcami wiąże się unikalna jednostka powierzchni, używana przez Farerczyków od średniowiecza. Jest nią mørk, najdziwniejszą właściwością tej miary jest to, że nie posiada ona stałej fizycznie wielkości.[]

Zobacz też

Przypisy

  1. Administratorzy Wysp
  2. Dane z oficjalnej strony parlamentu

Bibliografia

  • L. Andrzejewski: Niektóre problemy z geologii i geomorfologii Wysp Owczych. Czasopismo Geograficzne, 63 (3-4): 343-350.

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Wyspy Owcze":

Odense Groningen , Holandia Iksan , Korea Południowa Izmir , Turcja Katowice , Polska Kowno , Litwa Kijów , Ukraina Wyspy Owcze Klaksvík , Wyspy Owcze Kópavogur , Islandia Norrköping , Szwecja Östersund , Szwecja Petach ...

Uznam ...

Szkoci ...

Ziemia Ognista (archipelag) ...

Nowa Anglia ...

Melos ...

1986 ...

1592 ...

Benedykt Dybowski ...

Historia Australii ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Wyspy Owcze":

06 Jazda w ruchu okrężnym (plansza 1) ...

01 Znaki drogowe - znaki nakazu (plansza 12) ...

01 Znaki drogowe - znaki ostrzegawcze - część 1 (plansza 13) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie