Tradycyjna, chińska wycinanka, wykonana z okazji Nowego Roku
Ołtarzyk w kurpiowskiej chacie, ozdobiony wycinankami
Wycinanka – ozdoba wycięta z papieru za pomocą ostrego narzędzia, najczęściej nożyc. W Polsce charakterystyczna szczególnie dla twórczości ludowej Polski centralnej i południowo-wschodniej.
Historia
Wycinanki pojawiły się w
Chinach
ok. 200 p.n.e - 200 n.e.
Wycinanka w Polsce
Polski pawilon na World Expo 2010 o bryle inspirowanej łowicką wycinanką
Pierwsze historyczne zapiski o wycinankach w
Polsce
jako miejsce ich pochodzenia wymieniają okolice Warszawy. Były one charakterystyczną ozdobą wiejskich chat z przełomu
XIX
i
XX
wieku. Przed świętami
Bożego Narodzenia
,
Wielkiej Nocy
, przed ważnymi uroczystościami rodzinnymi, sufity zdobiono kolorowymi wycinankami. Pełniły one nie tylko funkcję zdobniczą, przypisywano im również znaczenie magiczne. Najstarsze polskie wycinanki w zbiorach pochodzą z początku
XX wieku
z okolic
Łowicza
,
Kołbieli
oraz
Kurpiowszczyzny
. Pierwszą kolekcję polskich wycinanek w roku 1850 podczas etnograficznych poszukiwań zebrał pod Warszawą malarz i krytyk sztuki
Wojciech Gerson
.
Wygląd i tematyka
Wycinanki wykorzystują różne rodzaje
symetrii
oraz łączenie i rytmiczne powtarzanie motywów w układach poziomych lub pionowych. Początkowo wykonywane były z białego papieru, dopiero kiedy w drugiej połowie XIX stulecia pojawił się papier kolorowy i bibułki, stały się kunsztownymi, tęczowymi ozdobami. Do wycinania używano narzędzi gospodarskich (np. nożyc do strzyżenia owiec). W zależności od przybieranych form (roślinnych, zwierzęcych, postaci ludzkich, a także figur) nazywane są: gwiazdami (okrągłymi lub rogowymi), kółkami, drzewkami, lelujami, lalkami, kogutkami itp.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
