Wrzosowate
Erica junonia Erica junonia
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad astrowych
Rząd :	wrzosowce
Rodzina :	wrzosowate
Nazwa systematyczna
Ericaceae Juss. Gen. Pl.: 159. 4 Aug 1789

Bażyna czarna

Monotropa hypopitys

Różanecznik kosmaty

Wrzosowate (Ericaceae Juss.) – rodzina roślin krzewinkowych , krzewiastych lub drzew z rzędu wrzosowców (Ericales), licząca ok. 4000 gatunków skupionych w 126 rodzajach. Wrzosowate występują w Europie , Ameryce Północnej i Południowej , alpejskich piętrach tropikalnych Azji , Japonii , Kraju Przylądkowym ( Afryka ). We florze polskiej występuje jedynie kilkanaście gatunków.

Morfologia

Liście

Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, często wiecznie zielone, drobne, czasem szpilkowate.

Kwiaty

Obupłciowe , owadopylne , promieniste, 5-okółkowe, 4-5-krotne, przeważnie zrosłopłatkowe, czasami wolnopłatkowe.

Owoce

Jagody lub torebki .

Korzenie

Występuje w nich mikoryza wewnętrzna.

Systematyka

Wrzosowate szeroko ujmowane w przeszłości były nierzadko rozdzielane na kilka rodzin. Od początków XXI wieku dzięki lepszemu poznaniu filogenezy wyróżnia się 8 głównych linii rozwojowych w randze podrodzin. W niektórych grupach podział na rodzaje wciąż wymaga rewizji. Do rodzaju różanecznik Rhododendron, który w dawnym ujęciu był polifiletyczny włączono w ostatnich latach kilka dawniej odrębnych rodzajów w tym m.in. azalia Azalea i bagno Ledum. Parafiletyczny charakter ma w tradycyjnym ujęciu także rodzaj golteria Gaultheria i borówka Vaccinium.

Pozycja systematyczna rodziny wg APweb (2001...) (aktualizowany system APG III )

Wrzosowate stanowią jedną z wielu rodzin zaliczanych do rzędu wrzosowców wchodzącego w skład grupy astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)^[1].

Podział rodziny wg APweb (2001...) (aktualizowany system APG III )

Do rodziny zalicza się współcześnie 121 rodzajów skupionych w 8 podrodzinach.

Podrodzina Enkianthoideae Kron, Judd & Anderberg

Takson monotypowy z jednym rodzajem liczącym 16 gatunków, występujących w Azji wschodniej.

• rodzaj: Enkianthus – enkiant

Podrodzina Monotropoideae Arnott ( syn. Hypopityaceae Link, Monotropaceae Nuttall, Pyrolaceae Lindley)

Grupa licząca 15 rodzajów z 50 gatunkami. Są to rośliny zielne występujące w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej.

• plemię: Monotropeae
  • rodzaj: Allotropa
  • rodzaj: Cheilotheca
  • rodzaj: Hemitomes
  • rodzaj: Monotropa – korzeniówka
  • rodzaj: Monotropastrum
  • rodzaj: Monotropsis
  • rodzaj: Pityopus
  • rodzaj: Pleuricospora
• plemię: Pterosporeae
  • rodzaj: Pterospora
• plemię: Pyroleae
  • rodzaj: Chimaphila – pomocnik
  • rodzaj: Moneses – gruszycznik
  • rodzaj: Orthilia – gruszynka
  • rodzaj: Pyrola – gruszyczka

Podrodzina Arbutoideae Niedenzu

Grupa obejmująca 1 do 6 rodzajów w zależności od ujęcia systematycznego i około 80 gatunków. Rośliny występują w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej.

• rodzaj: Arbutus
• rodzaj: Arctostaphylos – mącznica
• rodzaj: Comarostaphylis
• rodzaj: Ornithostaphylos
• rodzaj: Xylococcus

Podrodzina Cassiopoideae Kron & Judd

Podrodzina monotypowa z jednym rodzajem liczącym 16 gatunków występujących w strefie okołobiegunowej półkuli północnej oraz w Himalajach .

• rodzaj: Cassiope – kasjopeja

Podrodzina Ericoideae Link (syn. Azaleaceae Vest, Diplarchaceae Klotzsch, Empetraceae Berchtold & J. Presl, Ledaceae Gmelin, Menziesiaceae Klotzsch, Rhododendraceae Jussieu, Rhodoraceae Ventenat, Salaxidaceae J. Agardh)

Grupa licząca 19 rodzajów z 1790 gatunkami.

• plemię: Bejarieae
  • rodzaj: Bejaria
  • rodzaj: Bryanthus – brjantus
  • rodzaj: Ledothamnus
• plemię: Empetreae
  • rodzaj: Ceratiola
  • rodzaj: Corema
  • rodzaj: Empetrum – bażyna
• plemię: Ericeae
  • rodzaj: Calluna – wrzos
  • rodzaj: Daboecia – dabecja
  • rodzaj: Erica – wrzosiec
• plemię: Phyllodoceae
  • rodzaj: Elliottia
  • rodzaj: Epigaea – epigeja
  • rodzaj: Kalmia – kalmia
  • rodzaj: Kalmiopsis – kalmiopsis
  • rodzaj: Leiophyllum
  • rodzaj: Loiseleuria – naskałka
  • rodzaj: Phyllodoce – fylodoce
  • rodzaj: Rhodothamnus – różanecznikowiec
• plemię: Rhodoreae
  • rodzaj: Diplarche
  • rodzaj: Rhododendron – różanecznik (tu należą d. odrębne rodzaje – bagno Ledum, Azalea, Menziesia, Tsusiophyllum)
  • rodzaj: Therorhodion

Podrodzina Harrimanelloideae Kron & Judd

Podrodzina monotypowa z jednym rodzajem i dwoma gatunkami o przerywanym zasięgu okołobiegunowym.

• rodzaj: Harrimanella Cov.

Podrodzina Styphelioideae Sweet

Podrodzina licząca 35 rodzajów z 545 gatunkami występującymi w południowo-wschodniej Azji, Australii i Oceanii oraz w Patagonii .

Podrodzina Vaccinioideae Arnott

Grupa obejmująca około 50 rodzajów i 1580 gatunków występujących głównie w strefie klimatu umiarkowanego i arktycznego półkuli północnej, poza tym w rozproszeniu na pozostałych kontynentach.

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Ericanae Takht., rząd wrzosowce (Ericales Dumort.), podrząd Ericineae Burnett, rodzina wrzosowate (Ericaceae Juss.)^[2].

Pozycja w systemie Takhtajana (1997)

Klasa Magnoliopsida , podklasa ukęślowe (Dilleniidae), nadrząd Ericanae Takht., rząd wrzosowce (Ericales), rodzina wrzosowate (Ericaceae Juss.).

Rodzaje wrzosowatych rodzime dla flory Polski^[3]

• bażyna (Empetrum)
• borówka (Vaccinium) (w tym żurawina Oxycoccus)
• chamedafne ( Chamaedaphne)
• gruszyczka (Pyrola)
• gruszycznik (Moneses)
• gruszynka (Orthilia)
• korzeniówka (Monotropa)
• mącznica (Arctostaphylos)
• modrzewnica (Andromeda)
• pomocnik (Chimaphila)
• różanecznik (Rhododendron) (w tym bagno Ledum)
• wrzos (Calluna)
• wrzosiec (Erica)

Przypisy

Bibliografia