Wolfram
74 W Układ okresowy pierwiastków
Wolfram Wolfram
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.	Wolfram, W, 74
Grupa, okres, blok	6 , 6, d
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości atomowe Masa atomowa 183,84 u Promień atomowy 135 (obl. 193) pm Promień walencyjny 146 pm Promień van der Waalsa bd Konfiguracja elektronowa [Xe]4f145d46s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 32, 12, 2 Elektroujemność 2,36 ( Pauling ) 1,40 ( Allred ) Stopień utlenienia 6, 5, 4, 3, 2 Właściwości kwasowe tlenków średnio kwasowe
Właściwości fizyczne Stan skupienia stały Gęstość 19250 kg/m³ Twardość 7,5 Kolor stalowoszary Temperatura topnienia 3695 K 3421,85 °C Temperatura wrzenia 5828 K 5554,85 °C Objętość molowa 9,47×10-6 m³/ mol Ciepło parowania 824 kJ/mol Ciepło topnienia 35,4 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 4,27 Pa (3680 K) Prędkość dźwięku 5174 m/s (293,15K)
Pozostałe dane Ciepło właściwe 130 J/(kg*K) Konduktywność 18,9×106 S /m Przewodność cieplna 174 W/(m*K) Potencjały jonizacyjne I. 770 kJ/mol II. 1700 kJ/mol III. 2300 kJ/mol IV. 3400 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 180W 0,12% stabilny izotop z 106 neutronami 181W {syn.} 121,2 dni w.e. 182 Ta 182W 26,50% stabilny izotop z 108 neutronami 183W 14,3% stabilny izotop z 109 neutronami 184W 30,64% stabilny izotop z 110 neutronami 185W {syn.} 74,8 dni β - 0,433 185 Re 186W 28,6% stabilny izotop z 112 neutronami
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Wolfram (W, łac. wolframium) - pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym . Dawną nazwą wolframu jest "tungsten".

Istnienie tego pierwiastka zasugerował jako pierwszy Peter Woulfe w 1779 r., który badał minerał wolframit . Analogiczne sugestie zostały w 1781 r. opublikowane przez Carla Scheelego . W stanie czystym pierwiastek ten jako pierwszy wyodrębnili w roku 1783 José i Fausto Elhuyarowie .

Wolfram występuje w skorupie ziemskiej w ilości 1 ppm . Najważniejszymi minerałami wolframu są:

• szelit CaWO₄
• wolframit (Fe,Mn)WO₄

Wolfram jest ciemnoszarym metalem. Bardzo czysty jest ciągliwy i łatwo poddaje się obróbce, z niewielkimi domieszkami węgla jest twardy i kruchy. W temperaturze poniżej 0,0012 K (a w postaci cienkiej warstwy poniżej 4 K) staje się nadprzewodnikiem . Dzięki pasywacji jest odporny na działanie tlenu , wody , zasad , kwasów , a nawet wody królewskiej . Roztwarza się natomiast w stopionym azotanie potasu ^[1]. W podwyższonej temperaturze utlenia się, reaguje z węglem i fluorowcami .

Wolfram stosowany jest jako dodatek stopowy do wysokogatunkowej stali , z jego stopów sporządza się elektrody lamp elektronowych i rentgenowskich, włókna żarowe itp. Węglik wolframu dzięki niezwykłej twardości służy do wyrobu materiałów ściernych i narzędzi - jest głównym składnikiem widii . Ze względu na wysoką twardość i gęstość jest używany do produkcji rdzeni podkalibrowych pocisków przeciwpacernych oraz kompozytowych pocisków pełnokalibrowych , rzutek (lotek) do darta , a konkretnie do odlewu^[] barreli (beczek) , gdzie w najlepszych lotkach występuje w 95-97%.

Przypisy