www.szkolnictwo.pl

komórka

komórka - najmniejsza występująca w przyrodzie, zdolna do życia, samoodtwarzająca się struktura o złożonej organizacji. Komórki mogą żyć jako samodzielne organizmy lub budują ciało organizmów wielokomórkowych. Prawidłowe funkcjonowanie komórek zależy od ich związku z otaczającym środowiskiem, nieustannej wymiany materii i energii. Komórki cechują się tym że:

• pobierają z otoczenia i przyswajają konieczne do życia substancje oraz usuwają zbędne lub szkodliwe produkty przemiany materii,
• syntetyzują własne składniki,
• reagują na zmiany zachodzące w środowisku i adaptują się do nich,
• mają zdolność ruchu, wzrostu i różnicowania,
• przekazują swoje cechy komórkom potomnym,
• starzeją się i umierają.

Mimo olbrzymiej różnorodności niektóre cechy komórek upodabniają je, są to: ogólny plan budowy, skład chemiczny, podstawowe procesy metaboliczne, struktura informacji genetycznej i wspólny kod genetyczny, mechanizm syntezy białek.
Ciało każdej komórki jest zbudowane z protoplazmy i jest oddzielone od otaczającego środowiska błoną komórkową, która stanowi selektywną barierę kontrolującą wymianę materii i energii między komórką a otoczeniem, a także chroni ją przed infekcją i uszkodzeniem.
Ze względu na wewnętrzną budowę komórek, dzieli się je na dwie zasadnicze kategorie: komórki prokariotyczne i komórki eukariotyczne.
Komórki prokariotyczne są komórkami haploidalnymi, występującymi w przyrodzie wyłącznie jako samodzielne organizmy, bakterie, mykoplazmy.
Komórki eukariotyczne są podstawowymi jednostkami strukturalnymi i funkcjonalnymi wszystkich organizmów wielokomórkowych, mogą żyć w przyrodzie jako samodzielne organizmy jednokomórkowe.

Zobacz również inne hasła dotyczące budowy komórki zwierzęcej oraz roślinnej:
błona komórkowa lizosom, mitochondrium, siateczka śródplazmatyczna gładka, błona wakuoli, błona jądrowa, chromatyna, kariolimfa, jąderko, jądro, aparat Goldiego, rybosom, siateczka śródplazmatyczna szorstka, centrosom, ściana komórkowa, plazmolema, pory w błonie jądrowej, chloroplast, leukoplast, ziarna skrobi zapasowej, skrobia zapasowa, wakuola, tonoplast, siateczka śródplazmatyczna

Rys. Budowa komórki zwierzęcej.

Rys. Budowa komórki roślinnej.

komórka - najmniejsza występująca w przyrodzie, zdolna do życia, samoodtwarzająca się struktura o złożonej organizacji. Komórki mogą żyć jako samodzielne organizmy (np. bakterie, pierwotniaki) lub budują ciało organizmów wielokomórkowych. Prawidłowe funkcjonowanie komórek zależy od ich związku z otaczającym środowiskiem, nieustannej wymiany materii (jonów, gazów, związków organicznych i nieorganicznych) i energii. Komórki spełnia następujące funkcje:
a) pobiera z otoczenia i przyswaja konieczne do życia substancje oraz usuwa zbędne lub szkodliwe produkty przemiany materii;
b) syntetyzuje własne składniki;
c) reaguje na zmiany zachodzące w środowisku i adaptuje się do nich;
d) ma zdolność ruchu, wzrostu i różnicowania;
e) przekazuje swoje cechy komórkom potomnym;
f) starzeje się i umiera (apoptoza).
Ciało każdej komórki jest zbudowane z protoplazmy i jest oddzielone od otaczającego środowiska błoną komórkową, która stanowi selektywną barierę kontrolującą wymianę materii i energii między komórką a otoczeniem, a także chroni ją przed infekcją i uszkodzeniem. Ze względu na wewnętrzną budowę komórki, wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje: komórkę prokariotyczną i komórki eukariotyczną.
Komórki prokariotyczne są komórkami haploidalnymi, występującymi w przyrodzie wyłącznie jako samodzielne organizmy, bakterie i mykoplazmy. Są znacznie mniejsze od komórek eukariotycznych i charakteryzują się uproszczoną budową: materiał genetyczny (tzw. nukleoid) występuje w postaci pojedynczej, kolistej cząsteczki DNA i nie jest oddzielony od reszty komórki (brak jądra komórkowego), niekiedy mogą występować dodatkowe cząsteczki DNA zwane plazmidami. W protoplazmie większości prokariontów nie występują obłonione organelle, brak jest cytoszkieletu. Stałym składnikiem są rybosomy i materiały zapasowe (np. glikogen, wolutyna).Komórki prokariotyczne są heterotrofami lub autotrofami (gł. sinice), rozmnażają się przez prosty podział bez udziału wrzeciona podziałowego (podział komórki).

Rys. Budowa komórki prokariotycznej.

Komórki eukariotyczne są podstawowymi jednostkami strukturalnymi i funkcjonalnymi wszystkich organizmów wielokomórkowych, mogą żyć w przyrodzie jako samodzielne organizmy jednokomórkowe (np. pierwotniaki, niektóre glony i grzyby). Z reguły są komórkami diploidalnymi. Protoplazma ich, w odróżnieniu od komórek prokariotycznych, jest zróżnicowana na jądro komórkowe i cytoplazmę, dzięki czemu zawarty w jądrze materiał genetyczny jest oddzielony od cytoplazmy podwójną błoną (osłonką jądrową). Cytoplazma jest podzielona za pośrednictwem błon na wiele przedziałów (kompartmentów) powiązanych ze sobą funkcjonalnie. Każdy przedział jest utworzony przez odmienny zespół organelli komórkowych o specyficznej strukturze, metabolizmie i funkcjach. Zasadnicze przedziały są utworzone przez: mitochondria, aparat Golgiego, siateczkę śródplazmatyczną, układ endosomów i lizosomy (endocytoza), peroksysomy, a w komórkach roślin także plastydy i wakuole. Przestrzenie między przedziałami wypełnia macierz cytoplazmy, zwana cytozolem, w której są zlokalizowane pozostałe składniki komórki: centrosom, rybosomy, elementy cytoszkieletu oraz różnego rodzaju nieaktywne metabolicznie struktury, do których należą m.in.: substancje zapasowe, ziarna wydzielnicze, ziarna pigmentu. Komórki eukariotyczne można podzielić na pięć głównych kategorii: komórki zwierząt, roślin, glonów, grzybów i pierwotniaków. Komórki należące do poszczególnych kategorii odznaczają się specyficznymi cechami, które wynikają z pozycji filogenetycznej, budowy i trybu życia danej grupy organizmów.

Rys. Budowa komórki eukariotycznej.

Kształt komórki jest związany głównie z wykonywanymi przez nie funkcjami i może być: kulisty (komórki jajowe), gwiaździsty (komórki nerwowe, astrocyty), wrzecionowaty (komórki mięśniowe), wielościenny (komórki wątroby, komórki roślinne). Większość komórek ma kształt stały, natomiast zmienny wykazują komórki zdolne do ruchu pełzakowatego (ameby, leukocyty, makrofagi). Wielkość większości komórek waha się od kilkunastu do kilkudziesięciu m. Najmniejszymi komórkami, a tym samym najmniejszymi organizmami, są mykoplazmy, których średnica wynosi 0,3–0,8 m. Najmniejsze komórki zwierząt mają średnicę ok. 4 m, natomiast do największych należą komórki jajowe ptaków (kury ok. 4 cm, strusia 7,5–10,5 cm) i gadów. Niektóre komórki nerwowe, mimo mikroskopijnej wielkości, tworzą wypustki o długości przekraczającej 1 m. Liczba komórek w organizmach wielokomórkowych jest bardzo zróżnicowana. Dorosły człowiek jest zbudowany z ok. 60 bilionów komórek. Dla porównania ciało szczura zawiera ok. 100 mld komórek, a wrotka— ok. 950 komórki. Termin „komórka” (cellula) wprowadził 1655 ang. fizyk i biolog R. Hooke, który pierwszy odkrył istnienie komórki, obserwując fragmenty korka. Dyscypliną biologii zajmującą się całokształtem wiedzy o komórce jest biologia komórki.

Inne hasła zawierające informacje o "komórka":

Oddychanie komórkowe oddychania.Chociaż substratem w reakcji oddychania mogą być wszystkie związki organiczne obecne w komórkach, najczęściej ogólną reakcję oddychania komórkowego zapisuje się dla utleniania cukru – ...

Organellum to każda struktura występująca w cytoplazmie komórki , wyspecjalizowana do pełnienia określonej funkcji.W komórkach prokariotycznych jest stosunkowo niewiele typów organelli. Najważniejsze to genofor (materiał genetyczny ...

Filamenty oraz centriole . Centriole tworzą wrzeciona kariokinetyczne (podziałowe) zbudowane również z mikrotubul. Zobacz też komórka cytoszkielet ...

Zawał mięśnia sercowego ćwiczenia w domu podłączony do aparatu (holter + urządzenie telekomunikacyjne: modem, radio, komórka) pod kontrolą zdalną ośrodka. Pozwala to dokładniej monitorować pacjenta i znacząco ...

Nabłonek jednowarstwowy komórek niższych o klinowatym kształcie; całość sprawia wrażenie nabłonka wielowarstwowego , jednak każda komórka spoczywa na błonie podstawnej ; jądra umieszczone są na różnej wysokości (występuje ...

Dwoinka ...

Tkanka ...

Antykoncepcja razem, utrudniałyby zagnieżdżanie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, gdyby taka komórka się pojawiła.Najczęściej stosowane w hormonalnych środkach antykoncepcyjnych gestageny to: Dezogestrel , Lewonorgestrel, ...

Delegatura Rządu na Kraj ...

Biologia po zwierzęce instynkty, czy ludzkie talenty i skłonności, są wynikiem występowania w komórkach odpowiednich białek, zakodowanych w genach. Geny, będące podstawową jednostką dziedziczenia, przenoszą ...

Inne lekcje zawierające informacje o "komórka":

Budowa komórki eukariotycznej - część I (plansza 12) funkcją jest umożliwienie komórce przeciwstawienia się mechanicznym stresom, które pojawiają się gdy komórka ulega rozciąganiu. Są zatem najbardziej sztywnymi i wytrzymałymi ze wszystkich trzech ...

Układ krwionośny człowieka (plansza 7) ...

128. Ruchy roślin i ich przyczyny (plansza 4) ...