Wola Duchacka

Wola Duchacka – obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy XI Podgórze Duchackie . Dzieli się na:

• Wolę Duchacką Wschód
• Wolę Duchacką Zachód

Do 1948 roku miejscowość była siedzibą gminy Wola Duchacka .

W zabudowie dominują osiedla mieszkaniowe (Na Kozłówce, Wola Duchacka-Wschód, Wola Duchacka-Zachód, bloki przy ulicy Gromady Grudziąż, wieżowce w okolicach ulicy Walerego Sławka). Obok osiedli blokowych w centrum dzielnicy, przy dawnej sieci drożnej skupiają się domy jedno- i dwurodzinne, wille w ogrodach oraz nieliczne zabytkowe domy. Znaczna część terenu zajęta jest przez obiekty o charakterze usługowo-handlowym (zajezdnia autobusowa MPK, cementownia, przedsiębiorstwa budowlane, bazy i składy, sklep ”Castorama”) oraz przemysłowymi (Krakowska Fabryka Kabli i Supertomasyny „Bonarka”). Zabudowa poprzedzielana jest licznymi drogami, arteriami komunikacyjnymi, trakcjami tramwajowymi. Przez osiedle przepływa rzeka Wilga .

Na terenie Dzielnicy XI znajdują się rejony, których obszary są przeznaczone do nowoczesnej zabudowy. Powstały też liczne arteria komunikacyjne, a także obok rozwiniętej sieci linii autobusowych przeprowadzono linię tramwajową z pętlą na Kurdwanowie . Obecnie mieszkańcy Woli Duchackiej należą do parafii: xx. Zmartwychwstańców przy ul. Szkolnej, nowo powstałej św. Kingi oraz do łagiewnickiej – Najśw. Serca Jezusowego.

Położenie i dojazd

Wola Duchacka położona jest w Podgórzu , w południowej części Krakowa . Graniczy, w przybliżeniu:

• od południa z Kurdwanowem
• od północy z Krzemionkami
• od wschodu z osiedlem Piaski Nowe
• od zachodu z Łagiewnikami .

Na Kurdwanowie zaraz przy granicy z Wolą Duchacką, znajduje się pętla tramwajowa linii 6, 7, 24 i 50 (Krakowski Szybki Tramwaj), ponadto dobrą komunikację zapewniają autobusy linii 107, 133, 155, 164, 174, 179, 184, 204, 244, 610 oraz 103, 144, 173, 304, 522, 603, 613 (stanowiące dojazd do osiedla Wola Duchacka od wschodniej strony).

Historia

Wojska niemieckie wkraczają na Wolę Duchacką

Poświęcenie kamienia węgielnego pod pierwszy kościół na Woli Duchackiej - rok 1939.

Historia Woli Duchackiej sięga neolitu , od tego okresu na zboczu Krzemionek, przy drodze handlowej do Wieliczki istniała osada, kolejno związana z kulturą łużycką , celtycką, scytyjską, pomorską, puchowską, przeworską, których ślady wykazały badania archeologiczne, prowadzone w okresie międzywojennym. W pobliżu osady od XI wieku znajdował się kościółek św. Benedykta, kopiec Krakusa i cmentarzysko.

Wzmianki o wsi pojawiły się już w 1364 roku. Podlegała parafii św. Jakuba na Kazimierzu . Pod koniec XIV w. przeszła na własność zakonu św. Ducha de Saxia zwanych Duchakami (od tego czasu do nazwy dodano przymiotnik Duchacka). Następnie w wieku XIX wieś dostała się w ręce prywatne. Wtedy to jeden z właścicieli stworzył zespół dworski (wraz z parkiem krajobrazowym). Z części Woli Duchackiej, Płaszowa , na początku XX wieku rozbudowano fabrykę kabli. W 1938 r. zakon Zmartwychwstańców zbudował we wsi kaplicę. W czasie hitlerowskiej okupacji w 1943 r. Wola wraz z innymi dzisiejszymi dzielnicami została wcielona do Krakowa. W latach 1975 - 88 wzniesiono kościół. W 1942 r. na pograniczu Woli Duchackiej, Podgórza i Płaszowa, na terenie dwóch żydowskich cmentarzy, gruntach żydowskiej gminy wyznaniowej oraz terenach prywatnych i miejskich hitlerowcy założyli obóz pracy przymusowej Plaszow , w 1944 r. przekształcony w obóz koncentracyjny, który zajmował powierzchnię 80 ha. Do dziś zachowały się fragmenty obozowej zabudowy. Natomiast w 1961 r. powstał rezerwat przyrody nieożywionej Bonarka .

Na przełomie lat 70. i 80. na Woli Duchackiej Zachód zaczęły powstawać osiedla bloków, do tego czasu większość jej obszaru stanowiły nieużytki. Ok. 2000 r. rozpoczęto odnowę elewacji bloków. Łącznie na Woli Duchackiej Wschód i Zachód znajduje się ponad 100 bloków mieszkalnych.

W granicach dzielnicy, tam, gdzie niegdyś znajdował się obóz koncentracyjny, znalazł się pomnik ofiar obozu ku czci pomordowanych ofiar niemieckiego faszyzmu ustawiony w 1964 r., a obok niego znajduje się pamiątkowy krzyż oraz głaz z napisem upamiętniający Żydów zamordowanych w obozie w Płaszowie 1943 – 45 .

Na pograniczu z Prokocimiem znajduje się pomnik upamiętniający miejsce masowej egzekucji mieszkańców w 1942 .

W latach 1928 – 2000 na terenie Woli Duchackiej działał klub sportowy Kabel Kraków noszący początkowo nazwę Wolania. Obecnie mieści się tam centrum treningowe i stadion rezerw Cracovii .

Obiekty

Kamieniołom Liban i Kopiec Krakusa

Ruiny Zakładów Chemicznych Bonarka

Rozciągająca się z Kopca Krakusa panorama na dawną wieś ograniczoną terenami przemysłowymi Fabryki Kabli i kominami „Bonarki” przedstawia zieloną wysepkę zespołu podworskiego przytłoczoną blokowiskami.

Do ważniejszych i charakterystycznych obiektów Woli Duchackiej możemy zaliczyć:

• były obóz koncentracyjny Płaszów wraz z rezerwatem Bonarka oraz kamieniołomem Liban
• Kopiec Krakusa ,
• zajezdnię autobusową,
• miejscówki na Krzemionkach,
• znane miejsce turystyczno-wypoczynkowe – "Koniec Ulicy"
• centrum handlowe Bonarka City Center przy ulicy Puszkarskiej, powstałe na terenach Zakładów Chemicznych Bonarka
• Młodzieżowy Dom Kultury przy ul. Beskidzkiej,
• blisko osiedla, w Łagiewnikach , znajduje się znane na całą Polskę Sanktuarium Bożego Miłosierdzia ,
• szkoła podstawowa nr 90 i nr 55,
• gimnazjum nr 75
• Szkoła Przemysłu Skórzanego i Technikum Elektryczne
• Szkoła Podstawowa przy ul. Malborskiej 98 - prowadzona przez Stowarzyszenie Rodziców i przyjaciół szkoły: http://szkolaprzymalborskiej.pl/

Istnieją plany zagospodarowania dwóch pofabrycznych obszarów:

• hałd byłej fabryki Solvay , obecnie są to pagórki porośnięte rzadką roślinnością, w przyszłości ma tu powstać kopiec Jana Pawła II ,

Inne

Cmentarz Wola Duchacka