Wojna kokosza, obraz Henryka Rodakowskiego

Wojna kokosza (rokosz lwowski, rokosz gliniański) – nazwa rokoszu szlachty polskiej, zawiązanego w lipcu 1537 roku, w celu zahamowania dążeń Zygmunta Starego i królowej Bony . Był to pierwszy sejm rokoszowy szlachty polskiej^[1].

Od początku XVI wieku w szeregach szlachty Królestwa Polskiego powstawał program zmian w polityce dworu królewskiego. Dotyczył on wielu, często anachronicznych, aspektów polityki wewnętrznej. Najważniejsze postulaty reform dotyczyły władzy sądowniczej oraz polityki administracyjnej. Choć istniało kilka skodyfikowanych praw ( Statut Łaskiego , Formula processus , Korektura Taszyckiego ), to jednak były one przestarzałe, niepełne bądź przyjęte tylko na małym obszarze państwa. Prowadziło to również do manipulowania prawem^[2]. Szlachtę raziło łączenie niektórych godności i urzędów, co powodowało zaniedbywanie przez urzędników ich obowiązków. Z oburzeniem była przyjmowana ekonomiczna polityka królowej Bony dotycząca dóbr królewskich. Krytykowano króla i królową za przeprowadzoną elekcję vivente rege Zygmunta Augusta , a także wychowanie młodego króla – wychowywany przez kobiety Zygmunt August odsuwany był od spraw państwowych.

Królowi przedstawiono 36 postulatów związanych z ruchem egzekucyjnym , dotyczących:

• kodyfikacji prawa
• poniechania skupu dóbr przez Bonę
• zwolnienia z ciężarów na rzecz kościoła
• wprowadzenia zakazu łączenia niektórych urzędów ( incompatibilitas )
• ustanowienia stałych doradców królewskich

Sukcesem szlachty było doprowadzenie do sejmów w Piotrkowie i Krakowie, na których król zobowiązał się egzekwować prawa, co godziło w interesy magnaterii, która często bezprawnie posiadała majątki królewskie i dał gwarancję elekcyjności tronu polskiego. Mimo to rokosz nie przyniósł żadnego ważniejszego skutku. Jego nazwa wzięła się z faktu, iż jednym z rezultatów, przynajmniej według magnatów, było wyjedzenie drobiu z okolicy Lwowa , gdzie go zawiązano.

Przypisy