Czołg T-62 zniszczony w czasie walk w Ogadenie
Wojna w Ogadenie – konwencjonalny konflikt zbrojny stoczony pomiędzy wojskami
Somalii
i
Etiopii
w latach
1977
-
1978
o etiopską prowincję
Ogaden
. Walki wybuchły, gdy Somalia – pragnąc wykorzystać chwilowe zachwianie równowagi sił w regionie – postanowiła zająć Ogaden, twierdząc, że jest to część historycznej Wielkiej Somalii. Wojna ta stanowi doskonałą ilustrację kruchych sojuszów okresu
zimnej wojny
:
Związek Radziecki
przestał dostarczać pomoc Somalii i poparł Etiopię, która poprzednio była bliskim sojusznikiem
Stanów Zjednoczonych
, co spowodowało, że USA zaczęły wspierać Somalię. Wojna dobiegła kresu wraz z wycofaniem się wojsk somalijskich z Ogadenu i zawarciem zawieszenia broni.
Tło konfliktu
Rząd somalijski, na którego czele stał
Siad Barre
, zamyślał inkorporować zamieszkany przez Somalisów etiopski region, ale wydaje się wątpliwe czy zaatakowałby, gdyby nie niezwykle pomyślne okoliczności. Etiopia zawsze dominowała w
Rogu Afryki
. Przed rozpoczęciem konfliktu somalijska armia (SNA) liczyła około 35 tys. ludzi, a więc była znacznie mniejsza od etiopskiej. Jednakże w latach siedemdziesiątych XX wieku Somalia otrzymała znaczną pomoc wojskową z ZSRR. W rezultacie SNA miała trzykrotnie więcej czołgów niż Etiopia oraz pokaźne siły powietrzne. Armia ta była dumą społeczeństwa i niemal wizytówką swojego kraju.
Podczas gdy Somalia budowała swą siłę militarną, Etiopia gwałtownie słabła. We wrześniu
1974
roku cesarz
Haile Selassie
został zrzucony z tronu przez
Derg
(radę wojskową), co stało się przyczyną zamieszek. Konflikt wybuchł również wśród członków Dergu, którzy zaczęli walczyć między sobą o przywództwo. Jednocześnie w całym kraju powstawać zaczęły przeciwne Dergowi ugrupowania i ruchy separatystyczne.
Jednym z takich separatystycznych ugrupowań był prosomalijski Front Wyzwoleńczy Zachodniej Somalii (WSLF), który zamierzał wykorzystać chaos i w końcu roku
1975
zaatakował kilka posterunków wojsk rządowych w Ogadenie. Od
1976
roku Somalia zaopatrywała WSLF w broń i sprzęt.
Oznaką, że kryzys w Dergu dobiega końca, było ogłoszenie, 11 lutego
1977
, że głową państwa został
Mengystu Hajle Marjam
. W kraju nadal panował jednak chaos, a wojskowi zajęli się zwalczaniem swych cywilnych przeciwników. Tymczasem przywódcy radzieccy, którzy z uwagą obserwowali rozwój sytuacji w regionie, doszli do przekonania, że Etiopia wstąpiła na drogę budowy państwa socjalistycznego i że w interesie ZSRR leży wspieranie nowego rządu. Wkrótce Mengystu otrzymał potajemnie ofertę pomocy, co zostało przezeń natychmiast przyjęte. W kwietniu Etiopia zamknęła amerykańską misję wojskową i jej centrum łączności.
W czerwcu Mengystu oskarżył Somalię o to, że żołnierze SNA przenikają do Ogadenu, gdzie walczą ramię w ramię z WSLF. Wbrew oczywistym dowodom Barre zaprzeczył, oświadczając, że nie ma żadnych działań oficjalnych, a po stronie partyzantów walczą jedynie "ochotnicy".
Przebieg działań
Somalia zdecydowała się podjąć kroki wojenne i jej wojska wkroczyły do Ogadenu o 3.00 nad ranem 13 lipca 1977 roku (według niektórych dokumentów etiopskich miało to miejsce 23 lipca)[1]. Jeśli wierzyć etiopskim danym liczyła ona 70 tys. żołnierzy, 40 samolotów, 250 czołgów, 350 transporterów opancerzonych i 600 dział, czyli praktycznie tyle, ile liczyła cała armia somalijska[1]. Do końca miesiąca 60% terytorium Ogadenu znalazło się w rękach połączonych sił SNA-WSLF, w tym miejscowość i lotnisko
Gode
nad rzeką
Uebi Szebelie
. Nie obeszło się przy tym bez ofiar; etiopscy obrońcy miast
Dire Dawa
i
Dżidżiga
zadali nacierającym poważne straty. Również lotnictwo etiopskie (EAF), po początkowym okresie przewagi somalijskich
MiG-ów
, zaczęło odzyskiwać przewagę w powietrzu przy użyciu znacznie lepszych amerykańskich
F-5
.
Związek Radziecki, znalazłszy się nieoczekiwanie w sytuacji sprzymierzeńca obu stron konfliktu, podjął się mediacji. Gdy te zakończyły się fiaskiem, ZSRR porzucił Somalię. Cała pomoc dla rządu Siada Barre'a została wstrzymana, podczas gdy do Etiopii ruszyły ogromne transporty uzbrojenia. Sowiecka pomoc militarna ustępowała wielkością jedynie dostawom dla
Syrii
w październiku 1973 roku podczas wojny
Jom Kippur
. Obok broni, amunicji i sprzętu do kraju napływali radzieccy doradcy wojskowi, a za nimi około 15 000 regularnych wojsk
kubańskich
. Inne kraje komunistyczne również pospieszyły z pomocą:
Jemen Południowy
zaoferował wsparcie zbrojne,
Korea Północna
pomagała w szkoleniu "Milicji Ludowej";
Niemcy Wschodnie
również zaproponowały szkolenie, pomoc logistyczną i materiałową[2]. Kiedy w listopadzie ujawniona została skala komunistycznej pomocy, władze w
Mogadiszu
natychmiast zerwały stosunki dyplomatyczne z ZSRR i wydaliły z kraju wszystkich Rosjan.
Nie wszystkie komunistyczne kraje stanęły po stronie Etiopii. W efekcie napiętych stosunków chińsko-sowieckich,
Chiny
wsparły Somalię na polu dyplomacji, udzielając jednocześnie niewielkiej pomocy wojskowej.
Rumuński
dyktator
Nicolae Ceauşescu
, który miał zwyczaj odstępować od linii politycznej
Kremla
, utrzymywał z Siadem Barre dobre stosunki.
Największe zwycięstwo sił SNA-WSLF w tej wojnie miało miejsce w połowie września, podczas drugiego natarcia na Dżidżigę, wskutek którego zdemoralizowane wojska etiopskie musiały opuścić miasto i wycofać się poza strategicznie ważną pozycję obronną na przełęczy Marda, w połowie drogi między Dżidżigą a
Harar
. Pod koniec września Etiopia musiała przyznać, że kontroluje nie więcej niż 10% obszaru Ogadenu, a na niektórych odcinkach frontu jej wojska zostały wyparte z terytoriów etnicznie somalijskich w regiony Harerge, Bale i Sidamo. Z drugiej jednak strony Somalijczycy nie byli w stanie postępować naprzód ze względu na wyczerpanie wojska, szczególnie w batalionach czołgów, ciągłe ataki powietrzne Etiopczyków na ich linie zaopatrzeniowe i niedogodności sezonu deszczowego, który uczynił drogi całkowicie nieprzejezdnymi. Tymczasem rządowi etiopskiemu udało się powołać pod broń ponad 100-tysięczne siły milicji, a następnie włączyć je w szeregi regularnej armii. Jednocześnie następowało szybkie przezbrajanie na modłę armii
Układu Warszawskiego
.
Od października 1977 do stycznia 1978 siły SNA-WSLF próbowały zdobyć Harar, gdzie zgrupowane zostały siły 40 tys. Etiopczyków wspieranych ogniem dział radzieckiej produkcji, jak również 11 tys. kubańskich żołnierzy, nad poczynaniami których czuwało 1500 doradców z ZSRR, na czele których stał generał
Wasilij Pietrow
. I choć wojskom somalijskim udało się w listopadzie dotrzeć do przedmieść Hararu, były zbyt wyczerpane, by zająć miasto i w końcu zostały odparte w tył, gdzie czekał je etiopski kontratak.
Etiopsko-kubańskie uderzenie nastąpiło z początkiem lutego. Towarzyszył mu drugi atak, którego Somalijczycy się nie spodziewali. Kolumna etiopskich i kubańskich wojsk pomaszerowała przez góry pomiędzy Dżidżigą a granicą somalijską, okrążając siły SNA-WSLF, broniące przełęczy Marda. Teraz nastąpił atak "cęgowy" z dwóch stron, co doprowadziło do odebrania w ciągu dwóch dni Dżidżigi i zabicia 3 tys. obrońców przełęczy. Somalijski front załamał się, wszystkie ważniejsze miasta wpadły w ręce Etiopczyków w ciągu dwóch tygodni. Zdając sobie sprawę z beznadziejnej sytuacji, Said Barre 9 marca
1978
roku rozkazał SNA wycofać się w granice Somalii. Ostatni większy somalijski oddział opuścił Etiopię 15 marca i tym samym wojna została zakończona.
Rezultaty wojny w Ogadenie
Po wycofaniu się SNA partyzanci z WSLF nadal prowadzili swe działania. W maju
1980
roku udało im się, przy niewielkim udziale żołnierzy somalijskich, opanować znaczną połać Ogadenu, jednak do roku 1981 partyzanci zostali rozbici.
Wojna o Ogaden bardzo osłabiła somalijskie siły zbrojne. Niemal jedna trzecia żołnierzy SNA, jedna czwarta sił pancernych i połowa lotnictwa została stracona. Rząd Barre'a musiał porzucić marzenia o Wielkiej Somalii. Przegrana wojna spowodowała upadek rządów Barre'a; pierwsza zorganizowana grupa opozycyjna, Demokratyczny Front Wyzwolenia Somalii (SSDF), został utworzony przez wojskowych w roku 1979.
Ostateczne porozumienie pokojowe między rządem, a Frontem Wyzwoleńczym Zachodniej Somalii (UWSLF) miało miejsce 29 lipca 2010[3].
Przypisy
Zobacz też
Źródła
- Gebru Tareke: Ethiopia-Somalia War. Red Sea Press, 1996. .
Linki zewnętrzne
