Wiżajny –
wieś
w
Polsce
, w
województwie podlaskim
, w
powiecie suwalskim
, siedziba
gminy Wiżajny
.
Położenie
Wiżajny położone są na
Pojezierzu Wschodniosuwalskim
, na północno-wschodnim krańcu Polski, niedaleko granicy z Litwą i obwodem kaliningradzkim. Wieś leży pomiędzy jeziorami
Wiżajny
i Wistuć. Przez wieś biegnie
droga wojewódzka nr 651
[1].
Z powodu panujących tu niskich temperatur, są zwane polskim biegunem zimna.
Jest to najwyżej (243 m n.p.m.) położone miasteczko
Suwalszczyzny
.
Historia
Miejscowość po raz pierwszy zmiankowana była w 1253 jako Weyze[1]. Była to przypuszczalnie osada
jaćwingów
. W
1249
nad jeziorem założony został przez bojara Piotra Łysego dwór. Powstał on w ramach akcji osiedleńczej zainicjowanej przez królową Bonę. Piotr Łysy na dworze się nie utrzymał a jego miejsce zajął Prokop Hryhoriewicz - dworzanin starosty mereckiego[1].
Już w
XIV wieku
bylu karczma na szlaku kupieckim prowadzącym w stronę
Sejn
. W podaniach wymienia się ją jako słynącą z tego, iż w jej menu sztandarowe miejsce zajmowały
raki
. Nazwa miejscowości wywodzi się prawdopodobnie od
litewskiego
veżys, oznaczającego raka[2].
Źródła pisane wymieniają Wiżajny w 1606 jako miasto, choć data otrzymania praw miejskich nie jest znana. Wiadomo natomiast, że zostały one potwierdzone w 1693[1].
Dzięki przygranicznemu położeniu nastąpił szybki i dynamiczny rozwój miasta, jednak zniszczone zostało podczas wojen szwedzkich[1]. Aby podnieść je z upadku król Jan III Sobieski ufundował szpital, szkołę i nowy kościół. Najlepsze lata dla Wiżajn to XVIII i XIX wiek[1].
W 1870 miejscowość została zdegradowana do rangi wsi, ale do czasów dzisiejszych zachował się miejski układ urbanistyczny[1].
W
1893
w XIII tomie
Słownika geograficznego Królestwa Polskiego
tak pisano o Wiżajnach[3]:
|
Wiżajny - osada, dawniej miasteczko, nad jeziorem t.n., w pow. suwalskim, gm. i par. Wiżajny, odl. 34 w. [wiorst] od Suwałk na północ a 11 w. od Kalwaryi (...) 175 dm. [domów], 2276 mk. [mieszkańców] (...) w osadzie odbywa się 6 jarmarków (...) |
W latach 1975-1998
miejscowość administracyjnie należała do
województwa suwalskiego
.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Polski biegun zimna. W: Wanda Bednarczyk-Rzepko, Urszula Zwolińska, Piotr Przyssawka, Wojciech Marek Darski, Aleksander Buczyński: Przewodnik Pascala. Pojezierze Suwalskie i Puszcza Augustowska. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2005, ss. 203-215. .
- ↑ Biegun zimna i kartacze. W: Polska niezwykła. Województwo podlskie. Przewodnik. Warszawa: Demart, 2008, ss. 7-8. .
- ↑
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
, Warszawa 1893, tom XIII, s. 687.
Linki zewnętrzne
Zobacz też
