Wzór strukturalny kwasu nikotynowego
Wzór strukturalny amidu kwasu nikotynowego
Witamina
PP (witamina B3) (
ATC
:
A 11 HA 01
,
C 10 AD 02
) – wspólna nazwa na określenie dwóch związków: kwasu nikotynowego (niacyny, czyli kwasu 3-
pirydylo
karboksylowego
,
pochodnej
pirydyny
) i
amidu
kwasu nikotynowego (nikotynamidu). Niacyna jest znana również jako czynnik
przeciwpelagryczny
, stąd niekiedy nazywa się ją również witaminą PP. Może być ona, w przeciwieństwie do innych witamin z grupy B, produkowana w
organizmie
z podstawowego
aminokwasu
,
tryptofanu
. Są to jednak niewielkie ilości i jej najważniejszym źródłem powinno być pożywienie. Należy również pamiętać, że tryptofan należy do aminokwasów egzogennych, czyli takich, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie, lecz muszą zostać dostarczone w pożywieniu.
Rola w organizmie
Współdziała w syntezie i rozkładzie
węglowodanów
,
kwasów tłuszczowych
i aminokwasów, w przemianach
metabolicznych
mających na celu uwalnianie energii, uczestniczy w tworzeniu
czerwonych ciałek
krwi, hamuje toksyczne działanie związków chemicznych i leków, reguluje poziom
cholesterolu
we
krwi
, rozszerza naczynia krwionośne, oddziałuje korzystnie na
system nerwowy
i stan psychiczny, poprawia ukrwienie skóry i kondycję włosów.
Przyczyny niedoboru
Do przyczyn niedoboru należą: stosowanie leków przeciwpadaczkowych – izoniazydów – które są analogami strukturalnymi niacyny; upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego; zwiększone zapotrzebowanie na witaminę spowodowane zwiększeniem ilości procesów energetycznych (np. wskutek spożywania dużej ilości cukru[1]); nadmierne zużycie tryptofanu do produkcji serotoniny, co ma miejsce w wypadku nowotworu zwanego srebrzakiem;
choroba Hartnupów
– zaburzenie wchłaniania jelitowego i nerkowego tryptofanu; dieta oparta o
kukurydzę
[2].
Skutki niedoboru
Ogólne osłabienie, bezsenność, bóle głowy, trudności z pamięcią, zaburzenia w działaniu układu nerwowego: agresywne zachowanie, wybuchy złości, niepokój,
depresje
, nadmierna aktywność, pogorszenie stanu skóry, choroby skórne, owrzodzenie warg, przebarwienia (plamy) na skórze,
zespół krowiego języka
,
pelagra
(objawiająca się zapaleniem skóry oraz zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego), zwiększona wrażliwość skóry na światło słoneczne. Charakterystyczne objawy to tzw. "zespół 3d" (dermatitis – zapalenie skóry, diarrhoea – biegunka, dementia – otępienie).
Skutki nadmiaru
Jest mało
toksyczna
, ale nadmiar witaminy PP może powodować: bóle głowy, mrowienie, zaczerwienienie skóry, swędzenie głowy, szum w uszach, niestrawność, niewydolność wątroby, arytmię serca i
psychozy
, utratę łaknienia, nadmierne
stężenie
kwasu moczowego
, zwiększenie zawartości
glukozy
w
osoczu
.
Źródła witaminy
Występuje powszechnie w produktach roślinnych i zwierzęcych, np. w mięsie, orzechach i ziarnach zbóż[1]. Do produktów o niskiej zawartości witaminy B3 należy kukurydza i większość owoców[2].
Przypisy
