Tiamina (witamina B1, aneuryna) –
organiczny
,
heterocykliczny
związek chemiczny
, złożony z
pierścienia tiazolowego
i
pierścienia pirymidynowego
, które połączone są
mostkiem metinowym
.
Forma aktywna
DPT – difosfotiamina –
pirofosforan tiaminy
(TPP) – kokarboksylaza. Reszta pirofosforanowa jest wbudowywana do tiaminy przy udziale transferazy, dawcą pirofosforanu jest
ATP
.
Funkcja biochemiczna
-
dekarboksylacja
oksydacyjna α-ketokwasów tj.:
- udział w reakcji transketolacji odbywającej się w cyklu pentozowym.
Rola w organizmie
Rozpuszczalna w wodzie, odgrywa zasadniczą rolę w procesach oddychania tkankowego, głównie w przemianie
węglowodanów
, jest częścią składową koenzymu karboksylazy (pirofosforanu tiaminy). Wzmaga czynność
acetylocholiny
, hamuje esterazę cholinową, działa synergicznie z
tyroksyną
i
insuliną
, pobudza wydzielanie
hormonów gonadotropowych
. Tiamina przyspiesza gojenie się ran i wykazuje działanie uśmierzające ból.
Skutki niedoboru
- zaburzenia czynności
centralnego układu nerwowego
: uczucie osłabienia, zmęczenie, oczopląs, zaburzenia pamięci, koncentracji,
depresja
,
- niewydolność krążenia: przyspieszona akcja serca, powiększenie wymiarów serca, obrzęki kończyn górnych i dolnych,
- zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego: utrata łaknienia, nudności, wymioty, biegunki, bóle brzucha, brak apetytu, spadek wagi.
W przypadku silnej awitaminozy B1 może wystąpić choroba
beri-beri
, objawiająca się zaburzeniami pracy
neuronów
i włókien mięśniowych, co powoduje bóle kończyn, osłabienie mięśni, drżenie, niewydolność układu krążenia.
Alkohol
rozkłada witaminę B1, co powoduje, że ludzie nadużywający alkoholu powinni szczególnie dbać o dostarczanie jej do organizmu.
Normalnie odżywiając się, nie można doprowadzić do niedoboru witaminy B1. Problemem jest niedobór wit. B1 wywołany spożywaniem alkoholu. W tym przypadku można rozpoznać takie objawy jak:
Skutki nadmiaru
(możliwe tylko w wypadku zastrzyków) – osłabienie, obrzęki, poty, nudności, zmęczenie, duszność, obrzęk krtani, zawroty głowy, drżenie mięśni, zaburzenia rytmu serca, reakcje alergiczne, a w skrajnych przypadkach może dojść do śmierci.
Źródła witaminy
Witamina B1 występuje wszędzie, a szczególnie dużo jej jest w tkankach aktywnych metabolicznie (
wątroba
,
serce
), a także w: produkty zbożowe grubego przemiału, mięso, wędliny (szczególnie wieprzowina), rośliny strączkowe – groch, fasola oraz
drożdże
, orzechy, słonecznik, ryby, owoce i warzywa. Tiamina jest zgromadzona głównie w warstwie zewnętrznej ziaren zbóż, dlatego też procesy technologiczne polegające na łuskaniu i polerowaniu zubażają mąkę w tę witaminę. Także enzym obecny w surowych rybach: tiaminaza rozkłada tiaminę. Tiaminę odkrył
Kazimierz Funk
w
1911
roku.
Zapotrzebowanie
Około 1,6 mg na dobę.
Przypisy