Wirki trójjelitowe (
łac.
Tricladida) -
rząd
drapieżnych
bezkręgowców
z
typu
płazińców
.
Środowisko życia
Wypławki występują w
wodach słodkich
,
słonych
oraz w wilgotnych tropikalnych środowiskach lądowych. Słodkowodne gatunki można znaleźć zarówno w wodach stojących jak i płynących, w zimnych strumieniach górskich o wartkim prądzie jak i w drobnych śródleśnych oczkach.
Budowa
Ciało spłaszczone grzbietowo - brzusznie, bez segmentów, pokryte
nabłonkiem
urzęsionym. Nabłonek wydziela duże ilości
śluzu
.
Otwór gębowy
znajduje się na stronie brzusznej w pobliżu środka ciała, prowadzi do
gardzieli
, a następnie do
jelita
o trzech pniach (stąd nazwa). Jeden pień skierowany jest do przodu ciała, pozostałe do tyłu.
Otworu odbytowego
brak, resztki pokarmowe usuwane są przez otwór gębowy. Niedaleko otworu gębowego znajduje się otwór płciowy. Wiele gatunków posiada
oczy
, choć umożliwiają one tylko odróżnienie ciemności od jasności; większość ma jedną parę takich oczek, ale zdarzają się takie, które mają ich więcej (wielooczka Polycelis sp.). Długość ciała do 5
cm
. Ubarwienie ciała zróżnicowane: od prawie przezroczystego ciała przez barwę białą po czarną. Gatunki morskie są bardzo kolorowe, kontrastowo ubarwione.
Rozmnażanie
Wypławki są
obojnakami
, zachodzi między nimi
zapłodnienie krzyżowe
.
Jaja
są składane w kokonach i najczęściej umieszczane na liściach roślin wodnych. Mogą się również rozmnażać przez podział poprzeczny.
Odżywianie
Większość wypławków to drapieżniki, polują na skorupiaki, ślimaki, małżoraczki, skąposzczety, larwy owadów, niektóre zjadają też ikrę ryb (np. zawleczony do Polski z Ameryki Płn. wypławek tygrysi Dugesia tigrina). Wirki wysysają swe ofiary za pomocą gardzieli. Bez pożywienia mogą się obyć nawet przez okres jednego roku. W czasie głodówki następuje stopniowy zanik narządów wewnętrznych i zmniejszanie się rozmiarów ciała.
Wirki wykazują fototropizm ujemny (światłowstręt) i dlatego spotyka się je pod kamieniami i ukryte wśród roślin.
Gatunki
W Polsce występuje 13 gatunków tych zwierząt. W zimnych wodach żyją:
wypławek alpejski
(Crenobia alpina), wypławek karpacki (Dendrocoelum carpathicum) oraz wielooczka rogata (Polycelis felina). W wodach stojących pospolite są:
wypławek biały
(Dendrocoelum lacteum) oraz dwa gatunki ciemno ubarwione, bardzo do siebie podobne: Dugesia lugubris i Dugesia polychroa.
