Winorośl właściwa
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	winoroślowce
Rodzina	winoroślowate
Rodzaj	winorośl
Gatunek	winorośl właściwa
Nazwa systematyczna
Vitis vinifera L.

Plantacja winorośli

Jedna z odmian uprawnych

Winorośl właściwa (Vitis vinifera L. ), nazywana także winoroślą winną, latoroślą winną – gatunek rośliny z rodziny winoroślowatych . Rośnie dziko w rejonie Kaukazu , liczne jej odmiany uprawiane są w bardzo wielu rejonach świata.

Owoce w trakcie dojrzewania

Morfologia

Pokrój

Pnącze o długości do 30 (40) m i zdrewniałym pniu. Czepia się podpór za pomocą wąsów pędowych .

Liście

Dłoniaste, 3-klapowe, o ząbkowanych brzegach.

Kwiaty

Drobne, wonne, zebrane w duże grona . Mają wcześnie odpadający 5-działkowy kielich, 5-płatkową, żółtozieloną i zrośniętą na szczycie koronę. Podczas dojrzewania owoców jest ona odrywana przez rozrastający się słupek, unoszona do góry i odpadająca. Wewnątrz kwiatu 5 pręcików i 1 słupek otoczony u dołu 5 miodnikami . Kwiaty są równoczesne, owadopylne lub samopylne . U nas kwitnie od czerwca do lipca.

Owoc

Kulista lub podłużna jagoda . Jest soczysta, słodka, lub słodkokwaśna, u odmian uprawnych ma różne kolory: od jasnozielonkawego poprzez rożowy i czerwony do niemal czarnego.

Zmienność

Wyróżnia się kilka podgatunków:

• Winorośl właściwa kaukaska (V. vinifera caucasica) – podobna do podgatunku leśnego, występuje na Kaukazie , Azji Mniejszej i środkowej Europie
• Winorośl właściwa leśna (V. vinifera silvestris) – tworzy niewielkie, lekko wydłużone jagody, które są mało soczyste, kwaśne o niebieskiej skórce, występuje tylko w dolinie Renu .
• Winorośl właściwa uprawna (V. vinifera sativa) – nie występuje w formie dzikiej.

Ponadto istnieje olbrzymia ilość odmian uprawnych ( kultywarów ), podzielonych w 1946 na 3 grupy:

• Convar. Occidentalis (grupa zachodnia) – odmiany południowo - i zachodnioeuropejskie np.: 'Riesling', 'Pinot', 'Traminer'
• Convar. Orientalis (grupa wschodnia) – duża część to odmiany deserowe np.: 'Chasselas', 'Kiszmisz', 'Nimrang'
• Convar. Pontica (grupa czarnomorska) – również dużo odmian deserowych, np.: 'Furmint', 'Czausz', 'Aptis Aga'^[1].

Zastosowanie

• Roślina owocowa . Uprawia się ją w celu pozyskania soczystych i mięsistych jagód . W zależności od gatunku i odmiany owoce posiadają różne kształty , kolory , rozmiary i smaki. Nauka zajmująca się klasyfikacją winorośli to ampelografia .
• Kulinaria  : Soczyste i smaczne owoce spożywa się na surowo. Są podstawowym surowcem do produkcji win , soków pitnych i rodzynek : Z rozcieńczonego soku winogron z dodatkiem cukru, alkoholu i przypraw korzennych produkuje się sorbet . Największą ilość owoców wykorzystuje się do produkcji wina, a także (po jego destylacji ) koniaku i spirytusu. W niektórych rejonach liście winogron (zamiast kapusty) są używane do wyrobu gołąbków .
• Z powstającego podczas fermentacji wina osadu wytwarza się kwas winowy , zaś kamień winny używany jest do produkcji proszków do pieczenia ciast, w farbiarstwie i do czyszczenia przedmiotów mosiężnych. Poprzez fermentację octową wina otrzymuje się z niego ocet winny .
• Wytłoczyny powstające przy produkcji wina oraz liście zerwane przed zbiorem owoców są wartościową paszą dla bydła i koni, używane są też jako nawóz.
• Z nasion wytwarza się olej winogronowy.

Uprawa

• Historia uprawy: Uprawiano ją od ok. V tysiąclecia p.n.e. w Azji Mniejszej i stamtąd dotarła do państw basenu Morza Śródziemnego . Uprawa winorośli i produkcja wina były znane już od najwcześniejszych dziejów starożytnej Grecji . Do Polski wino dotarło z chrześcijaństwem ; uprawa winorośli ze względu na klimat nie ma szerokiej tradycji. Większe spożycie wina i zjawiska jego nadużywania miały miejsce w czasach saskich.

Winorośl w historii i kulturze

• W Biblii odniesienia do winorośli i wina można znaleźć w ponad 140 miejscach.
• Ze starożytnej Grecji pochodzi kult Dionizosa – greckiego boga wina, płodności i plonów. Attyckie święta ku czci Dionizosa – Dionizje wielkie dały początek teatrowi.
• W rejonie Morza Śródziemnego uważano winorośl za roślinę świętą a napój wytwarzany z jej owoców za napój bogów. W starożytnym Rzymie i Grecji pito wino, mieszając je często z wodą. Wino nie było napojem składanym w ofierze bogom - w Rzymie było to mleko .
• W sztuce chrześcijańskiej winna latorośl łączyła się z osobą Chrystusa , ideą nieśmiertelności i zmartwychwstawnia - jak np. latorośl w nagrobku Kazimierza Wielkiego na Wawelu ^[2]

Bibliografia

Zobacz też

Szczepy winorośli

Przypisy

Linki zewnętrzne

• http://www.winogrona.org
• Uprawa Winorośli