Wilżyna ciernista
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	dwuliścienne właściwe
Rząd :	bobowce
Rodzina :	bobowate
Rodzaj :	wilżyna
Gatunek :	wilżyna ciernista
Nazwa systematyczna
Ononis spinosa L. Sp. pl. 2:716. 1753

Gatunek leczniczy

Wilżyna ciernista (Ononis spinosa L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych , występujący dość powszechnie w Europie i umiarkowanej strefie Azji. W Polsce jest rośliną rzadką.

Morfologia

Pokrój

Półkrzew o wysokości do 60 cm i nieprzyjemnym zapachu. Przeważnie nie wytwarza rozłogów .

Łodyga

Zdrewniała, rozgałęziona, zazwyczaj ogruczolona i owłosiona, ze skróconymi pędami przekształconymi w ciernie (często dwudzielne).

Liście

Trójlistkowe z przylistkami. Listki owalne, tępo piłkowane, drobne.

Kwiaty

Grzbieciste motylkowe , ciemnoróżowe. Wyrastają po 1-3 w kątach górnych liści. Mają tępy żagielek, nieco tylko dłuższy od skrzydełek i łódeczki.

Owoc

Strąk zawierający przeważnie 1 nasiono.

Biologia i ekologia

Półkrzew , nanofanerofit , hemikryptofit . Siedlisko: rzydroża, suche łąki. Kwitnie od czerwca do września.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek, podobnie jak i inne gatunki wilżyn występujące w Polsce podlega częściowej ochronie gatunkowej ^[2].

Zastosowanie

• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski : Korzeń (Radix Ononidis)
  • Skład chemiczny:
    • olejek eteryczny do 0,2%
    • spinozyn
    • flawonoidy (m.in. ononina, dwuhydroononina, trifolizyryna i onospina)
    • trójterpeny (m.in. α- β- i γ-onoceryna oraz pochodne kwasu glicyryzynowego – bezpostaciowy ononid)
    • garbniki
    • kwasy organiczne (np. cytrynowy)
    • żywice
    • fitoaglutyniny
    • pochodne kumaranochromanu
    • sole mineralne
  • Działanie: Dość silne działanie moczopędne, ułatwia wydalanie z organizmu mocznika, chlorków i różnych szkodliwych produktów przemiany materii. Przetwory z wilżyny słabo pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, w niewielkim stopniu hamują drobne krwawienia z włosowatych naczyń przewodu pokarmowego, mają też słabe działanie przeciwzapalne, korzystne w leczeniu żylaków odbytu.
  • Zbiór i suszenie: Jesienią lub wczesną wiosną wykopuje się korzenie, myje i suszy w suszarni ogrzewanej w temperaturze do 45 °C.

Synonimy

• Ononis legitima Delarbre
• Ononis campestris Koch et Ziz
• Ononis repens L. subsp. spinosa (L.) Greuter
• Ononis arvensis L. subsp. spinosa (L.) Ehrh

Przypisy

Bibliografia