Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Kaplica Jana Olbrachta na Wawelu

Kaplica Jana Olbrachta na Wawelu

Kaplica Bożego Ciała i św. Andrzeja w Krakowie
nr rej. A7 (nr rej. Wzgórza Wawelskiego )

Nagrobek Jana Olbrachta
Zbudowano 1501 rok
Data poświęcenia1501 rok
Wyznanie Kościół katolicki
ParafiaParafia archikatedralna św. Stanisława BM i św. Wacława w Krakowie
Rodzaj Kaplica
Wezwanie Bożego Ciała i świętego Andrzeja Apostoła
Budulec cegła
Obecnieistnieje
Tumba Jana Olbrachta

Kaplica króla Jana I Olbrachta, pod wezwaniem Bożego Ciała i świętego Andrzeja Apostoła – jedna z dziewiętnastu kaplic Katedry Wawelskiej . Znajduje się w południowym ramieniu ambitu, pomiędzy kaplicami Zadzika i Załuskiego .

Spis treści

Historia

Obiekt powstał z podzielenia kaplicy bpa Grota (pw. św. Jana Ewangelisty) po 1501 na pomieszczenie kaplicy grobowej dla króla Jana I Olbrachta . Ufundowała ją królowa Elżbieta Rakuszanka , matka Olbrachta. W 1758 umieszczono tu nowy ołtarz.

Architektura

Nagrobek Jana Olbrachta

Przy zachodniej ścianie mieści nagrobek Jana I Olbrachta. Składa się on z tumby i architektonicznego obramienia. Tumbę o cechach gotyckich wykonał Stanisław Stwosz lub Jorg Huber z Passawy. Sama tumba jest jeszcze późnogotycka, ma formę skrzyni wykonanej z czerwonego marmuru. Spoczywająca na niej pulpitowa płyta z wizerunkiem zmarłego w zbroi i płaszczu koronacyjnym wykazuje wpływ sztuki Wita Stwosza.

Obramienie w formie łuku triumfalnego wykonał w latach 1502-1505 Franciszek Florentczyk . Obramienie nagrobka stanowi jedno z pierwszych świadectw renesansu w Polsce i zapoczątkowuje nową epokę w polskiej sztuce sepulkralnej. Pomnik Jana Olbrachta nawiązuje do florenckiego typu arkadowych nagrobków przyściennych, których przykładem jest pomnik Leonarda Bruniego, wzniesiony przez Bernarda Rosselina w kościele Sta Croce po 1444 r. Jednakże w porównaniu z pierwowzorem nagrobek Olbrachta ma inne proporcje wynikające ze znacznej głębokości wnęki oraz parzyste pilastry po bokach. Umiejscowienie królewskiego pomnika w arkadzie nie było w katedrze na Wawelu nowością ( tak usytuowano baldachimowe nagrobki Władysława Łokietka , Kazimierza Wielkiego i Władysława Jagiełły ).

Obramienie tumby Olbrachta różni się stylistycznie od międzynawowych arkad katedry. Wnęka w kaplicy, stanowiąc integralną część pomnika, zastępuje tu baldachim i tworzy nowy zespół ideowo-artystyczny. W miejsce pojedynczego łuku zastosowano system dwóch koncentrycznych, a zarazem przenikających się arkad , uformowanych przez parzyste pilastry i podwójną archiwoltę , rozdzielonych plecionkowym ornamentem, połączonych natomiast cokołem, belkowaniem i konsolą spinającą szczyt pomnika. Arkada wewnętrzna tworzy łuk wnęki, natomiast zewnętrzna obramia boczne przestrzenie.

Układ dwóch arkad służył celowi gloryfikacji zmarłego wyrażonemu w napisie na tumbie. Według inskrypcji monarcha wsławił się w dwóch okolicznościach, w czasie pokoju i wojny, był pace et bello claris. Zgodnie z tym dualistycznym wyróżnieniem wprowadzono w ornamentacji pomnika tematyczny podział na dwie arkady. W arkadzie wewnętrznej znalazły się motywy przywołujące na myśl pokój: płyciny jej pilastrów wypełniły kandelabrowe układy waz z owocami, kłosów, zniczów, podniebienie archiwolty zaakcentowano laurowym wieńcem. W arkadzie zewnętrznej na pilastrach zawisły panoplia ze skrzyżowanymi tarczami, które powtórzono także w kasetonach sklepienia.

Wywyższenie osoby monarchy dodatkowo akcentuje ornamentacja części łączących arkady: girlandy cokołu, rogi obfitości fryzu belkowania, akantowe wypełnienia płycin tła oraz zespół tarcz herbowych domu Habsburgów i Wielkiego Księstwa Litewskiego w lunecie z centralnie umieszczonym orłem, dodatkowo uhonorowanym wieńcem. Jest to zaczerpnięty z antyku zasób motywów, który tworzy panegiryk na cześć władcy. Nagrobek upamiętnia przeszłość Jana Olbrachta zgodnie z kanonami greckiej i rzymskiej starożytności. System dwóch arkad odwołuje się do antyku, do łuku triumfalnego.

Połączenie w jednym pomniku późnogotyckiej płyty z renesansowym, arkadowym obramieniem tłumaczy się różną orientacją artystyczną dwóch fundatorów wymienionych w napisie na tumbie.

Płyta grobowa bpa Jana Chojeńskiego

Pod oknem ściany południowej znajduje się płyta grobowa bpa Jana Chojeńskiego . Przy ścianie wschodniej ołtarz z 1758 projektu Franciszka Placidiego , a w nim obrazy: Męczeństwo św. Andrzeja (pędzla rzymskiego malarza Salwatora Monosilio) oraz Komunia św. Stanisława Kostki, a po bokach figury św. Andrzeja i św. Stanisława Kostki .

Bibliografia

  • Kuczman Kazimierz, Wzgórze Wawelskie. Przewodnik, Kraków 1988
  • Rożek Michał, Krakowska katedra na Wawelu. Przewodnik dla zwiedzających, Kraków 1989.
  • Ludwikowski Leszek, Kraków i okolice. Przewodnik, Warszawa 1991, .


Inne hasła zawierające informacje o "Kaplica Jana Olbrachta na Wawelu":

Dziady (zwyczaj) ...

Pęcice ...

Mieszko II Lambert ...

Tampere ...

I wiek ...

Brno ...

Władysław Komar ...

Adolf Giżyński ...

Wittenberga ...

Diakon ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Kaplica Jana Olbrachta na Wawelu":

229 Stosunki państwo-Kościół w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (plansza 3) ...

233 Życie religijne w XX wieku (plansza 6) ...

114 b Europa Środkowowschodnia w XVI w. (plansza 9) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie