Wierzba
Wierzba iwa Wierzba iwa
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	malpigiowce
Rodzina :	wierzbowate
Rodzaj :	wierzba
Nazwa systematyczna
Salix L. Sp.Pl.2. 1015. 1753

Morfologia organów wierzby iwy

Kwiatostan męski (kotka) wierzby iwy

Wierzba żyłkowana

Wierzba (Salix L. ) – rodzaj drzew , krzewów lub płożących krzewinek z rodziny wierzbowatych (Salicaceae Mirb.). Na półkuli północnej ( Eurazja i Ameryka Północna ) występuje ponad 300 gatunków tego rodzaju, w Ameryce Południowej – kilka. W Polsce dziko rośnie około 30 gatunków (ich liczba jest różna, zależnie od ujęcia taksonomicznego), ponadto wiele gatunków jest uprawianych (głównie jako rośliny ozdobne). Gatunkiem typowym jest wierzba biała (S. alba)^[2].

Morfologia

Pokrój

Drzewa, krzewy i krzewinki o sezonowym ulistnieniu. Wytwarzają odrosty korzeniowe.

Liście

Zwykle wąskie, lancetowate, piłkowane i zazwyczaj krótkoogonkowe, na ogonkach często występują gruczołki.

Kwiaty

Zazwyczaj dwupienne , bez okwiatu , osadzone w kątach przysadek i zebrane w kotki (bazie). Kwiatostany zwykle sterczące. Kwiaty owadopylne , zwykle z 1 – 2 miodnikami , wiatropylne u gatunków alpejskich i arktycznych.

Systematyka

Pozycja systematyczna wg APweb (2001...)

Rodzaj siostrzany dla topoli (Populus) w obrębie plemienia Saliceae w rodzinie wierzbowate (Salicaceae), wchodzącej w skład obszernego rzędu malpigiowców (Malpighiales), reprezentującego klad różowych w obrębie okrytonasiennych ^[1].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt., nadrząd Violanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd wierzbowce (Salicales Lindl.), rodzina wierzbowate (Salicaceae Mirb.), podrodzina Salicoideae Rich. ex Arn., plemię Saliceae Rchb., rodzaj wierzba (Salix L.)^[3].

Gatunki flory Polski ^[4]

• wierzba alpejska , w. Jacquina (Salix alpina Scop., syn. S. jacquini Host.)
• wierzba amerykanka (Salix eriocephala Michx.) – antropofit zadomowiony
• wierzba biała (Salix alba L.)
• wierzba borówkolistna (Salix myrtilloides L.)
• wierzba czarniawa, w. czerniejąca (Salix. myrsinfolia Salisb, syn. S. nigricans Sm.)
• wierzba długokończysta (Salix ×dasyclados Willd)
• wierzba dwubarwna (Salix bicolor L., syn. S. phylicifolia L.)
• wierzba gęstolistna (Salix cordata Michx.)
• wierzba iwa (Salix caprea L.)
• wierzba krucha (Salix fragilis L.)
• wierzba lapońska (Salix lapponum L., syn. S. marrubifolia Tausch ex Andersson )
• wierzba ostrolistna (Salix acutifolia Willd., syn. S. daphnoides Vill.) – antropofit zadomowiony
• wierzba oszczepowata , w. hastata (Salix hastata L.)
• wierzba pięciopręcikowa , w. laurowa (Salix pentandra L.)
• wierzba płożąca (Salix repens L.)
• wierzba purpurowa , wiklina (Salix purpurea L.)
• wierzba siwa (S. eleagnos Scop., synonimy: S. incana Schrank, S. elaeagnos Scop.)
• wierzba szara , łoza (Salix cinerea L.)
• wierzba szwajcarska (Salix helvetica Vill.)
• wierzba śląska (Salix silesiaca Willd.)
• wierzba śniada (Salix starkeana Willd, syn. S. livida Wahlenb.)
• wierzba trójpręcikowa (Salix triandra L., syn. S. amygdalina L.)
• wierzba uszata (Salix aurita L.)
• wierzba wawrzynkowa (Salix daphnoides Vill.)
• wierzba wiciowa , witwa (Salix viminalis L.)
• wierzba wykrojona , w. Kitaibela (Salix retusa L., syn. S. kitaibeliana Willd.)
• wierzba wyniosła (Salix ×rubens Schrank)
• wierzba zielna , w. nibyzielna (Salix herbacea L.)
• wierzba żyłkowana (Salix reticulata L.)

Inne gatunki i mieszańce uprawiane w Polsce^[5]

• wierzba babilońska (Salix babylonica L., syn. S. elegantissima K. Koch)
• wierzba mandżurska (Salix matsudana Koidz.)
• wierzba sachalińska (Salix udensis)
• wierzba Smitha (Salix ×smithniana)
• wierzba zwarta (Salix integra Thunb.)
• wierzba zwisająca (Salix ×pendulina Wender)
• wierzba żałobna (Salix ×sepulcralis Simonk.)
• Salix cottei
• Salix lanata L.
• Salix moupinens

Wierzby łatwo tworzą mieszańce międzygatunkowe.

Ochrona

W Polsce pod ścisłą ochroną gatunkową są: wierzba lapońska i wierzba borówkolistna .

Zastosowanie

• Roślina ozdobna – dekoracyjna ze względu na pokrój i efektowne zabarwienie bezlistnych pędów lub ich powyginaną lub staśmioną formę, także ze względu na kwiaty.
• Roślina miododajna .
• Roślina lecznicza – kora wierzby zawiera kwas salicylowy .
• Szybkorosnące gatunki wierzby znajdują zastosowanie jako naturalny materiał opałowy.
• Od dawien dawna długie młode gałązki wierzby znajdują zastosowanie w wikliniarstwie .

Przypisy