Skierniewice
Herb Flaga Herb Skierniewic Flaga Skierniewic
Województwo	łódzkie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina • rodzaj	Skierniewice miejska
Prawa miejskie	1457
prezydent	Leszek Trębski
Powierzchnia	32,89 km²
Wysokość	112-138 m n.p.m.
Ludność (2009) •  liczba •  gęstość	48 958 1491 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 46
Kod pocztowy	96-100
Tablice rejestracyjne	ES, ESK
Położenie na mapie Polski Skierniewice
51°57'10″N 20°08'30″E / 51.95278, 20.14167 Na mapach: 51°57'10″N 20°08'30″E / 51.95278, 20.14167
Urząd miejski Rynek 1 96-100 Skierniewice
Strona internetowa miasta

Kordegarda znajdująca się przy Starostwie Powiatowym. Należy do kompleksu Osady Pałacowej

Kościół pw. św. Jakuba Apostoła

Siedziba Starostwa Powiatowego – Dom Sejmikowy

Izba Historii Skierniewic, dworek należący niegdyś do Konstancji Gładkowskiej, wczesnej muzy Chopina

Zabytkowy parowóz stojący w skierniewickiej lokomotywowni

Brama parkowa. Park był miejscem wypoczynku rosyjskich carów

Zabytkowy dworzec kolejowy w Skierniewicach

Dworzec kolejowy, rok 1872

Skierniewice – miasto powiatowe oraz powiat grodzki , położone na Równinie Łowicko-Błońskiej , w połowie drogi między Warszawą a Łodzią , w województwie łódzkim , było stolicą województwa skierniewickiego w latach 1975-1998 .

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 48 958 mieszkańców^[1].

Położenie geograficzne

Miasto położone jest w dorzeczu Wisły , na Nizinie Środkowomazowieckiej , w południowej części Równiny Łowicko-Błońskiej .

Skierniewice są otoczone od północy przez Puszczę Bolimowską , która stanowi fragment Bolimowskiego Parku Krajobrazowego . Fragment zachodniej granicy miasta wyznacza Las Zwierzyniec. Na południowy wschód od miasta znajduje się las w Strobowie i Pamiętnej . Wschodnia granica miasta styka się z rzeką Rawką .

Wysokości bezwzględne zmieniają się niewiele na obszarze miasta i wynoszą od 112 m n.p.m. na krawędzi Puszczy Bolimowskiej do 138 m n.p.m. w południowo-wschodnim rejonie miasta.

W Skierniewicach łączą się trasy kolejowe z Warszawy , Łodzi i Koluszek oraz Kutna i Łowicza .

Demografia

Stan na dzień 31 grudnia każdego roku (2003-2007), zameldowani na pobyt stały i czasowy łącznie.^[2]

Historia miasta

Pierwsze pisemne świadectwa

Pierwsza pisemna wzmianka o Skierniewicach pochodzi z roku 1359. Wtedy właśnie arcybiskup Jarosław Bogoria ze Skotnik przyjął w Skierniewicach księcia mazowieckiego Siemowita III . Książę, którego państewko obejmowało swym zasięgiem Skierniewice, potwierdził w nim arcybiskupią własność tych terenów, a mieszkańców wsi obdarzył nowymi przywilejami.

Arcybiskup Jarosław Bogoria był prawdopodobnie pierwszym z prymasów Polski, który na stałe przebywał w swoich siedzibach w Łowiczu i Skierniewicach. Za jego panowania Skierniewice i całe dobra arcybiskupie zaczęły odnotowywać rozwój ekonomiczny i szybko rozrosły się do całkiem dużej osady, którą można było przekształcić w miasto .

Lokacja miasta

Przywilej lokacyjny Skierniewic podpisał arcybiskup Jan Odrowąż ze Sprowy . Stało się to 19 lutego 1457 roku w Uniejowie . Do miasta wcielono nie tylko osadę Skierniewice, ale także pobliską wieś Dęba. Jan Odrowąż rozbudował i zaludnił miasto, wybudował kościół oraz wyznaczył dni targowe na każdy czwartek i sobotę (jest tak do dziś) i jarmark w dzień św. Jakuba (25 lipca)^[].

Prawa miejskie nadane przez Odrowąża wraz z przywilejami potwierdził w 1463 roku król Kazimierz Jagiellończyk .

Prymas Jan Przerębski (1559-1562) szczególnie przyczynił się do sławy miasta w całej Polsce . Założył on w Skierniewicach szkołę, której absolwenci z dobrymi skutkami studiowali później na Akademii Krakowskiej . Kierownictwo szkoły powierzył Benedyktowi Herbestowi, który jednak po śmierci swego protektora opuścił miasto, a szkoła zaczęła chylić się ku upadkowi.

W 1610 roku rozpoczęła się budowa pałacu arcybiskupiego. Jego budowę ukończył prymas Wawrzyniec Gembicki . W pałacu tym przyjmowani byli przez prymasów królowie Polski , a także miała miejsce siedziba sądów arcybiskupich. Pierwszym, który przyjechał do Skierniewic był Jan Kazimierz , poszukujący w 1652 roku schronienia przed " morowym powietrzem ". Kiedy jednak choroba pojawiła się w mieście, przeniósł się do Łowicza . Na jesieni 1672 roku Skierniewice odwiedził późniejszy król Polski , hetman wielki koronny Jan Sobieski ^[].

Rozwój i świetność miasta (XVIII wiek)

Pałac arcybiskupi oraz gotycki kościół prymasów spłonęły w pożarze na początku XVIII wieku. Pałac szybko odnowiono w 1721 roku. Jednocześnie abp Stanisław Szembek wybudował nowy barokowy kościół pw. św. Stanisława .

Wraz ze śmiercią króla Augusta II Sasa w 1733 roku rozpoczął się dla Skierniewic krótki czas świetności na politycznej mapie Polski^[]. W mieście urzędował wtedy prymas Teodor Andrzej Potocki , który z urzędu stał się interreksem . Wkrótce miał sprawować ten urząd ponownie po ucieczce Stanisława Leszczyńskiego z kraju a przed objęciem tronu przez Augusta III . W ten sposób Skierniewice awansowały do miana "drugiej stolicy Polski".

W latach 80. XVIII w. prymas Antoni Ostrowski podjął decyzję o przebudowie swego pałacu oraz wybudowaniu nowego kościoła prymasowskiego pw. św. Jakuba na miejscu dawnego gotyckiego. Projektu podjął się nadworny architekt królewski Efraim Schroeger.

Ostatnim z prymasów, który swój urząd sprawował ze Skierniewic był Ignacy Krasicki . To właśnie w Skierniewicach powstawały jego fraszki i bajki . Wydawał też tu redagowaną przez siebie gazetę "Co tydzień". Rozwój miasta w XVIII wieku wiązał się z powstawaniem manufaktur sukienniczych .

Rozbiory Polski

W czasie rozbiorów Skierniewice trafiły do zaboru pruskiego . Prymasi stracili swoje posiadłości na rzecz króla pruskiego , a miasto zaczęło podupadać^[].

Wojny napoleońskie przyniosły kolejne zmiany polityczne. Skierniewice znalazły się w granicach Księstwa Warszawskiego , lecz po upadku Bonapartego znalazły się wraz z całym Księstwem we władaniu carów Rosji .

W roku 1867 Skierniewice otrzymały rangę miasta powiatowego i wraz z pobliskimi gminami zostały wyłączone z powiatu rawskiego .

W 1875 roku ukończona zostaje budowa dworca kolejowego Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej . Miasto po okresie stagnacji ponownie ożywa. Rodzina carska co kilka lat przyjeżdżała do Skierniewic, które były ich miejscem odpoczynku, a okoliczne lasy były areną carskich polowań.

Skierniewice były także miejscem spotkania trzech cesarzy . W pałacu należącym wtedy do cara Rosji spotkali się w 1884 roku car Aleksander III , cesarz Austrii Franciszek Józef I i cesarz Niemiec Wilhelm I . Prowadzili tam rozmowy dotyczące wzajemnych stosunków i polityki wobec polskich dążeń niepodległościowych.

W czasie przynależności Skierniewic do Rosji w mieście znajdowały się koszary wojskowe. Stacjonowały w nich dwa pułki wojsk rosyjskich . Dla nich przede wszystkim wybudowano w pobliżu koszar cerkiew prawosławną św. Aleksego . Dziś jest to kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny .

I wojna światowa

Wybuch I wojny światowej wprowadził sporo zamieszania w mieście. W rejonie miasta toczyły się kilkutygodniowe zawzięte walki, a Skierniewice zajęli Niemcy (wkroczyli do miasta bez walki). 24 października 1914 roku Rosjanie odbili miasto, by ostatecznie wycofać się z niego w grudniu. Wtedy front ustabilizował się na linii pobliskiej rzeki Rawki , a walki przybrały charakter wojny pozycyjnej , front utrzymał się do lipca 1915. W czasie tych walk wojska niemieckie po raz pierwszy użyły gazów bojowych .

II Rzeczpospolita

Po zakończeniu I wojny światowej w 1918 roku Skierniewice ponownie zaczęły rozkwitać. Miasto należało do województwa Warszawskiego . W 1916 roku (jeszcze w czasie wojny) przy placu św. Floriana wybudowano elektrownię . Dostarczała ona w 1925 roku prąd do prawie 400 domów w mieście^[]. Obecnie z elektrowni pozostała jedynie zabytkowa brama.

W Skierniewicach zaczęły powstawać także inne zakłady produkcyjne. Wybudowano m.in. hutę szkła , fabrykę sklejki . W Skierniewicach umieściła swoje wydziały Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego oraz doświadczalne gospodarstwo ogrodnicze.

W roku 1927 Skierniewice gościły prezydenta Mościckiego . Przyjechał on do miasta na otwarcie Domu Sejmikowego (znajdującego się między ulicami Jagiellońską i Konstytucji 3 Maja).

II wojna światowa

Skierniewice zostały zajęte przez wojska niemieckie 10 września 1939 roku i weszły pod zarząd okupacyjny . 1 kwietnia 1941 roku straciły miano miasta powiatowego i włączone zostały do powiatu łowickiego .

W końcu 1940 Niemcy utworzyli w mieście getto, w którym umieścili całą żydowską ludność Skierniewic oraz grupy Żydów z innych miast centralnej Polski (łącznie niemal 7000 osób). Getto uległo likwidacji na przełomie marca i kwietnia 1941 , a jego mieszkańców zmuszono do pieszego marszu do Warszawy, w trakcie którego zmarło kilkaset osób. Ogromna większość skierniewickich Żydów nie przeżyła wojny, wymordowana w obozach zagłady bądź wyniszczona ciężkimi warunkami bytowymi.

17 stycznia 1945 roku do Skierniewic wkroczyły wojska radzieckie . W tym samym czasie główne siły garnizonu niemieckiego ulokowanego w mieście w pośpiechu się wycofywały.

Polska Ludowa

Władze ludowe przywróciły Skierniewicom rangę miasta powiatowego.

Skierniewice stały się ważnym ośrodkiem rozwojowym rolnictwa . W 1951 roku utworzono Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa , a w 1964 Instytut Warzywnictwa . Ważną rolę odegrał Zakład Genetyki Roślin PAN .

Reformą administracyjną w 1975 roku zlikwidowano powiat skierniewicki, a w jego miejsce utworzono województwo skierniewickie . W związku z tym zapadła decyzja o rozbudowie miasta i powiększeniu liczby jego mieszkańców, które było jednym z najmniej ludnych miast wojewódzkich i zamieszkane było przez niespełna 30 tys. osób^[]. Zamiar ten zamierzano zrealizować głównie poprzez zbudowanie dużego osiedla mieszkaniowego z wielkiej płyty ; 1977 r. rozpoczęła się budowa osiedla Widok , obecnie skupiającego blisko 1/3 mieszkańców Skierniewic.

III Rzeczpospolita

Reforma administracyjna w 1999 roku zmniejszyła liczbę województw , a Skierniewice na prawach powiatu grodzkiego znalazły się w województwie łódzkim .

Zabytki Skierniewic

• Kamienice przy rynku miejskim z końca XIX i początku XX wieku^[3].
• Ratusz miejski wybudowany w zwartym ciągu kamienic na miejscu dawniejszego drewnianego ratusza w 1847 roku.
• Zespół pałacowo-parkowy, w tym:
  • Pałac arcybiskupów gnieźnieńskich wybudowany w 1619 roku, przebudowany w 1780 .
  • Park pałacowy położony po obu stronach rzeki Łupi; jego początki sięgają XV wieku, był później dwukrotnie przekomponowywany (w stylu barokowym pod koniec XVIII wieku, ogród angielski w XIX w.).
  • Klasycystyczna brama parkowa z dwoma kordegardami wybudowana w latach 1779 - 1780 .
  • Willa "Aleksandria", zwana także pałacykiem "Sabadiany", z 1841 roku, według projektu Adama Idźkowskiego , rozbudowana w XX w.
• Kościół pw. św. Stanisława przy ul. Rawskiej wraz z cmentarzem św. Rocha , wybudowany w 1720 roku, najstarszy z zachowanych obecnie kościołów w Skierniewicach.
• Kościół pw. św. Jakuba Apostoła przy ul. Senatorskiej, wzniesiony w 1781 na miejscu dawniejszego kościoła gotyckiego. Budynek plebanii budowany od 1924 do 1931 roku.
• Modrzewiowy dworek przy ul. św. Floriana, w latach 1879 - 1889 dom Konstancji Gładkowskiej , dziś Izba Historii Skierniewic.
• Budynki koszarowe wojsk rosyjskich z końca XIX wieku przy ul. Batorego.
• Kościół pw. Wniebowzięcia NMP na placu Jana Pawła II wzniesiony jako cerkiew prawosławna w latach 1909 - 1911 jako kościół garnizonowy dla stacjonujących wojsk carskich.
• Dworzec kolejowy Skierniewice , Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej , wybudowany w 1875 według planów Jana Heuricha w stylu gotyku angielskiego z wnętrzami neoklasycystycznymi .
• Kompleks Parowozowni przy ul. Łowickiej 1, wzniesiony w 1845 roku jako jeden z ważniejszych obiektów technicznych pierwszej na ziemiach polskich linii kolejowej: Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej .
• Willa Kozłowskich z 1890 roku, przebudowana w 1910 , przy ulicy Piłsudskiego. Dziś siedziba Urzędu Stanu Cywilnego w Skierniewicach.
• Dom Sejmikowy (siedziba starostwa powiatowego ) przy ul. Konstytucji 3 Maja, budowany w latach 1922 - 1927 .
• Cmentarze :
  • rzymskokatolicki św. Józefa przy ul. Kozietulskiego,
  • żydowskie przy ul. Granicznej i Strobowskiej,
  • wielowyznaniowy STRZELBA przy ul. Strobowskiej,
  • rzymskokatolicki św. Rocha przy kościele św. Stanisława

Edukacja

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Henryka Sienkiewicza
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusza Kościuszko
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Skłodowskiej - Curie
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II
• Szkoła Podstawowa nr 7 im. Kornela Makuszyńskiego
• Gimnazjum nr 1 im. Szarych Szeregów
• Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II
• Gimnazjum nr 3 im. Ignacego Krasickiego
• Gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego
• Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa
• Klasyczne Liceum Ogólnokształcące im. ks. Stanisława Konarskiego
• Zespół Szkół Integracyjnych im. Marii Grzegorzewskiej w Skierniewicach (Szkoła Podstawowa nr 9 z oddziałami integracyjnymi i Gimnazjum Integracyjne)
• Zespół Szkół Zawodowych im. Józefa Piłsudskiego (nr 1)
• Zespół Szkół Zawodowych im. Wincenta Rzymowskiego (nr 3)
• Zespół Szkół nr 4
• Zespół Szkół Zawodowych nr. 2 im. chor. Józefa Paczkowskiego
• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
• Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna
• Centrum Edukacji Milenium
• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
• Samorządowa Szkoła Muzyczna II stopnia
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Janusza Korczaka

Sport: SAS Unia Skierniewice - Piłka nożna IV liga MKS Ósemka Skierniewice koszykówka II liga

MLKS Widok Skierniewice - Piłka nożna kl. okręgowa

MLKS Wojownik Skierniewice - Judo Vis Skierniewice - siatkówka Legion Skierniewice - Tenis stołowy Ks Piątka Skierniewice - Szachy Nawa Skierniewice - Pływanie

Religia

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki oraz Kościół Boży w Chrystusie (Zbór Agape) - protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym , a także Świadkowie Jehowy .

Polityka

Prezydenci miasta

Miasta partnerskie

Komunikacja

Drogi przebiegające przez Skierniewice:

• krajowe
  • 70 Łowicz - Bełchów - Mokra Prawa - Skierniewice - Wola Pękoszewska - Zawady.
• wojewódzkie
  • Śladów - Tułowice - Konary - Sochaczew - Nowa Sucha - Bolimowska Wieś - Bolimów - Grabina - Skierniewice - Feliksów - Stare Rowiska - Byczki - Bliski Gaj - Słupia - Jeżów.
  • Skierniewice - Strobów - Nowy Kawęczyn - Krzeszyn - Rawa Mazowiecka - Pukinin - Cielądz - Żdżary - Jankowice - Nowe Miasto nad Pilicą - Żdżarki.

Bibliografia

• Rys historyczny Skierniewic w 120 lat. Straż Ogniowa Ochotnicza Miasta Skierniewice. Reprint jednodniówek 1930, 1955, 1980, Skierniewice 2000
• Skierniewicki samorząd w latach 1990-2000, Skierniewice 2000,
• Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla miasta Skierniewice w latach 2004-2011, Skierniewice 2004, [1]

Przypisy

Zobacz też

• Ludność Skierniewic
• gmina Skierniewka
• Stary cmentarz żydowski w Skierniewicach
• Nowy cmentarz żydowski w Skierniewicach

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Urzędu Miasta Skierniewice
• Galeria zdjęć Skierniewic
• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
• Skierniewice w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich , Tom X (Rukszenice – Sochaczew) z 1889 r.