Wiciowce kołnierzykowe (Choanoflagellata) – jednokomórkowe, jednojądrowe, wodne, wolno żyjące
organizmy
eukariotyczne
wyposażone w pojedynczą, długą
wić
otoczoną podobnym do
choanocytu
gąbek
wysokim kołnierzykiem z
wypustek cytoplazmatycznych
(microvilli), tworzącym rodzaj aparatu filtrującego.
Wiciowce kołnierzykowe są
organizmami cudzożywnymi
, żyjącymi pojedynczo lub
kolonijnie
w słonych i słodkich wodach całego świata. Większość z dotychczas opisanych gatunków występuje w strefie pelagialnej lub bentalnej mórz i oceanów, a około 50 gatunków w wodach słodkich. Odżywiają się bakteriami, które są odfiltrowywane z pomocą wspomnianego kołnierzyka. Ich cykl życiowy pozostaje słabo poznany. Tradycyjnie zaliczane były do
wiciowców
(Flagellata). Są blisko spokrewnione z
wielokomórkowcami
(Metazoa).
Interesującą cechą budowy
komórki
tych wiciowców jest obecność dodatkowego
ciałka podstawowego
[2] leżącego w pobliżu ciałka podstawowego
wici
. Wiciowce kołnierzykowe rozmnażają się bezpłciowo.
Schemat obrazujący sposób odżywiania się Monosiga gracilis – wg Saville-Kenta
Termin Choanoflagellata został wprowadzony przez
Williama Saville-Kenta
w 1880.
Klasyfikacja biologiczna
tej grupy organizmów przez długi czas pozostawała niejasna. Zaliczano je w randze klasy Choanoflagellatea do
grzybów
(Fungi) lub do typu Choanozoa, w randze typu do
protistów
(Protista) lub Protozoa. Na podstawie badań genetycznych uznane zostały za
klad
należący do
Opisthokonta
. Obecność wici oraz podobieństwo do choanocytów skłaniało wielu badaczy (w tym Buck, 1990, Hausmann i Hülsmann, 1996 oraz Cavalier-Smith, 1987 i 1998) do postawienia hipotezy, że kolonijne Choanoflagellata mogły być przodkami zwierząt wielokomórkowych i grzybów. Sugerowały to również wyniki badania niektórych genów – stwierdzono, że u tych wiciowców występują geny niezbędne do sygnalizacji międzykomórkowej, czyli odpowiedzialne za powstawanie
białek
tworzących szlak przekazywania sygnału. Geny te nie występują obecnie u żadnych innych organizmów jednokomórkowych, natomiast występują u zwierząt wielokomórkowych. Gdyby te doniesienia się potwierdziły, wskazywałyby na to, że odkryto wspólnego przodka wielokomórkowców.
Dalsze badania wskazywały jednak na
siostrzaną pozycję
Metazoa[3][4], co oznacza, że wiciowce kołnierzykowe nie są przodkami zwierząt.
W 2007 roku został zsekwencjonowany i przeanalizowany
genom
Monosiga brevicollis. Zawiera około 9200 bogatych w
introny
genów i wykazuje wysoki poziom złożoności. Potwierdzono obecność wielu genów charakterystycznych dla wielokomórkowców (w tym kodujących
białka adhezyjne
oraz
domeny białek
sygnalizacji międzykomórkowej), wykazano monofiletyzm tej grupy organizmów oraz ich odrębny od wielokomórkowców rozwój ewolucyjny[5].
Tradycyjnie, na podstawie morfologii peryplastu, wyróżniano 3 rodziny: Codonosigidae, Salpingoecidae i Acanthoecidae. Podział taki nie znalazł potwierdzenia w dotychczasowych badaniach molekularnych[4].
Przypisy
