Wawrzyn szlachetny
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	magnoliowe
Rząd :	wawrzynowce
Rodzina :	wawrzynowate
Rodzaj :	wawrzyn
Gatunek :	wawrzyn szlachetny
Nazwa systematyczna
Laurus nobilis L. Sp. pl. 1:369. 1753

Gatunek leczniczy

Wawrzyn szlachetny, laur (Laurus nobilis L. ) – gatunek krzewu należący do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae). Występuje w stanie dzikim na obszarze śródziemnomorskim aż do południowych Alp , jednak jest uprawiany także w krajach południowej Europy, Afryce i obu Amerykach.

Morfologia

Pokrój

Wiecznie zielony krzew lub drzewo . Może osiągać wysokość ponad 10 m i wiek powyżej 100 lat

Liście

Lancetowate , na brzegu faliste, do 3 cm szerokości i 10 cm długości. Przy rozcieraniu wydają charakterystyczny zapach

Kwiaty

Żółte , zebrane po 4-6 w pachwinach liści . Męskie z 8-12 pręcikami , żeńskie z jedną zalążnią i 2-4 niepłodnymi pręcikami . Kwitnie w marcu i kwietniu

Owoce

ciemne jagody .

Zastosowanie

• Roślina uprawna : często jako roślina ozdobna , na żywopłot
  • Sposób uprawy: w Polsce należy traktować wawrzyn jak roślinę doniczkową . Znosi krótkotrwałe spadki temperatury poniżej 0 °C (nawet do -10 °C), jednak dłuższe okresy mrozu są dla niego zabójcze. Najlepiej zimuje w widnym pomieszczeniu, w temperaturze 2-4 °C, na przykład na werandzie lub w zimnej szklarni . Przy wyższej temperaturze (10-15 °C) pomieszczenie, w którym stoi powinno być często wietrzone. Trzeba jednak uważać, żeby roślina nie stała bezpośrednio w zasięgu zimnego powietrza.
  • Historia uprawy: uprawiany już w starożytnej Grecji i Rzymie . W starożytnej Grecji wierzono, iż wawrzyn to boskie drzewko, własność Apollina (stąd wieńce laurowe dla zwycięzców zawodów olimpijskich).
• Roślina lecznicza i kosmetyczna:
  • Surowiec zielarski : liście i owoce (Folia et Fructus Lauri). Zawiera do 3% olejków z cyneolem , terpenami, geraniolem , 30% tłustych olejów , gorycze, skrobia , cukier . W większych ilościach liść laurowy jest toksyczny. Olejki eteryczne zawierają znaczną ilość goryczy i garbników – stąd charakterystyczny ostry i gorzki smak.
  • Działanie: przy zaburzeniach ukrwienia, kaszlu, schorzeniach skóry , przy chorobach reumatycznych – do zastosowania zewnętrznego (nacieranie nalewką). Kąpiel z dodatkiem olejku wawrzynowego jest pobudzająca.
  • Zbiór i suszenie: liście zbiera się latem, owoce jesienią
• Sztuka kulinarna : suszone liście, znane jako liście bobkowe lub liście laurowe, są używane jako przyprawa , np. jest dodatkiem do bigosu , gulaszu , mięsa, a także składnikiem hinduskiej mieszanki przyprawowej "garam masala".
• Inne: liście odstraszają szkodniki (wkładane są do szaf, gdzie przechowuje się żywność). Znajduje też zastosowanie w perfumerii.

Uprawa

Rośnie w miejscach słonecznych, niezbyt wietrznych. Wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej.

Znaczenie w kulturze, sztuce i symbolice

Był poświęcony Apollinowi . Liście miały zabezpieczać budynek przed piorunami a ludzi przed chorobami i czarami. Z czasem laur w postaci girland stał się często wykorzystywanym motywem architektonicznym .

Wyraz wawrzyn przyszedł do Polski w średniowieczu przez Czechy . Łacińskie laurus (a konkretnie lavrvs) przeszło u Czechów w lavr i potem w lavřín, jak można mniemać po historii imienia Wawrzyniec, które również dotarło do nas przez Czechy (kolejne przemiany: Laurentius → Lauryn → Ławrzyn → Wawrzyn → Wawrzyniec/Wawrzeniec^[2]) z lawrzinu nastąpiła przemiana w ławrzyn a następnie w wawrzyn^[3]. Podobną historię ma nazwa "liść bobkowy"/ bobkový list ( po czesku bobek to grosz ), która pochodzi od dziś już rzadko używanej w Polsce i w Czechach nazwy "Drzewo bobkowe"/"Bobkový strom", która z kolei pochodzi nazwy owoców warzynu (łac. bacca laurea) zwanych potocznie bobkami. Wieńce splecione z gałązek lauru z jagodami przysługiwały uczonym, stąd uczony otrzymywał stopień naukowy baccalaureatus pochodzący od bacca laurea coronatus, od XIII w. uzyskiwany na uniwersytetach, jako najniższy stopień naukowy. Stąd też polskie terminy bakałarz , bakalaureat czy laureat.

Zobacz też

Wieniec laurowy , Laura , Wawrzyniec , Laurencjusz , Park Narodowy Garajonay

Przypisy